Psixologiyasi. Pedagogik psixologiya


Л.И.Анцифирова Новые стадии поздней жизни: Время теплой осени



Yüklə 12,64 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə176/240
tarix23.08.2023
ölçüsü12,64 Mb.
#140204
1   ...   172   173   174   175   176   177   178   179   ...   240
Ривожланиш психологияси

1 Л.И.Анцифирова Новые стадии поздней жизни: Время теплой осени
или суровой зи м ы .// Психологический журнал. 1994 № 3. С.99-105.
434


vaqt subyekt tomonidan anglanmaydi, o‘zining «o‘zgarmasligi» 
haqida illyuziya paydo bo‘ladi. Keksalikni anglash kutilmaganda 
sodir bo‘ladi (masalan, sinfdoshlari bilan uchrashganda) hamda 
ichki nizolarga olib keladi. Ba’zan qarilikni anglash bilan bogliq 
inqiroz o‘smirlik davridagi inqiroz bilan tenglashtiriladi (bunda 
ham o‘zining o‘zgargan tanasiga yangicha munosabatni ishlab 
chiqishdan iborat), lekin qarilik inqirozi oglrroq kechadi.
E.Erikson konsepsiyasida qarilik ilgarigi hayot yolining tu- 
gashi sifatida talqin etiladi1. Keksalik psixosotsial inqirozining 
mohiyati shundan iboratki, Egoning yaxlitlikka erishishidir. Kek- 
sa psixologik yoshga o lish muvaffaqiyatini E.Erikson oldingi 
yosh inqirozlarini ijobiy hal qilish bilan boglaydi. Eriksonning 
ta’kidlashicha, donishmandlik ruhning ma’lum holati bolib
bunda olm ish, hozir va kelajakka bir vaqtda boqish, hayot tarix- 
ini tasodiflardan xalos etish hamda avlodlar bilan aloqa o‘rnat- 
ish sifatida talqin etiladi. Donishmandlik keksalik davrining eng 
yuksak yutug‘idir.
Qarilik davrida rivojlanishning yosh vazifalari quyidagilarda 
bolishi mumkin:
— yosh o‘zgarishlariga moslashish, tana, psixofiziologik;
— keksalikni adekvat idrok etish (salbiy stereotiplarga qarshi 
turish);
— vaqtni aql bilan taqsimlash, qolgan hayotini maqsadga 
yo‘naltirib foydalanish;
— rollarni qayta yo‘naltirish, eski rollar pozitsiyasidan voz ke- 
chish va yangilarini shakllantirish;
— yaqin insonlarning yo‘qotilishi va farzandlarning uzoqla- 
shishi munosabati bilan boladigan affektiv holatlarga qarshi 
kurashish, emotsional egiluvchanlikni saqlash;
— ruhiy egiluvchanlikka intilish (psixik rigidlikni yengib 
olish), xulq-atvorning yangi shakllarini izlash;
— ichki yaxlitlikka intilish va o‘tgan umrni anglash.

Yüklə 12,64 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   172   173   174   175   176   177   178   179   ...   240




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin