Pul, kredit va banklar

 
17.5. Mintaqaviy moliya – kredit institutlari 
 
Xalqaro  mintaqaviy  banklari  hisoblangan  Amerikalararo  taraqqiyot  banki 
(ATB)ning, Afrika taraqqiyot banki (AfTB) va Osiyo taraqqiyot banki (OTB) 1960 
yillarda tashkil topgan bo’lib, ularning tashkil topishiga qator ijtimoiy  – iqtisodiy 
sabablar mavjud. Xususan: 
1)  o’sha  yillari  ko’pchilik  mamlakatlarda  mustamlakachilik  tuzumining 
ag’darilishi  natijasida  siyosiy  mustaqillikni  qo’lga  kiritilishi,  rivojlanayotgan 
mamlakatlarni jahon rivojidagi mavqieni ko’tarish va yangi iqtisodiy tuzumni joriy 
etishga bo’lgan zaruriyatning kuchayib borishi;  
2)  XVJ  va  Jahon  banki  e’tiboridan  chetda  qolayotgan  xalqaro  mintaqaviy 
ijtimoiy – iqtisodiy masalalarni hal etish;  
3)  hududiy  mintaqalar  iqtisodiyotini  kreditlash  uchun  ichki  moliyaviy 
resurslardan,  shuningdek  tashqi  manbalardan  samarali  foydalanish  mexanizmini 
yaratish; 
4) rivojlanayotgan mamlakatlarda mintaqaviy hamkorlikni yo’lga qo’yish va 
rivojlantirish, shuningdek iqtisodiy aloqalarni mustahkamlash.  
Quyidagi  jadvalda  nomlari  keltirilgan  banklar  o’rtasidagi  asosiy  farq 
ularning  ijtimoiy  –  iqtisodiy,  madaniyat  va  ma’rifiy  darajalarining  turlicha 
ekanligi, shu bilan birga  ularning geografik joylashuvi va aholining etnik qatlami 
bo’yicha ham farq qiladi. 
Shu bilan birga, barcha banklarning a’zo mamlakatlari 1/3 qismi rivojlangan 
mamlakatlar hisoblanadi. Ovoz berish huquqining yuqoriligi tufayli XaTBning har 
qanday  qarori    AQSh,  OTBning  qarori  Yaponiya  va  AQSh  tomonidan  bekor 
qilinishi mumkin. 
Quyidagi  jadvalda  uchta  mintaqaviy  bank  haqida  ayrim    ma’lumotlar 
keltirilgan.