Qədim dünyada tərbiyə və təhsil Mesopotamiyada məktəb və təhsil

Qədim Hindistanda tərbiyə və təhsil
Hindistan bütün biliklərin və təhsil sahələrinin doğul duğu torpaqdır . Belə deyirlər : " Hindistanda tapılmayan şey başqa bir yerdə tapıla bilməz ". Numerologiya bir elm olaraq Hindistanda yaranmışdır . Qrammatika , musiqi və təsviri səmatlar hamısı Hindistanda doğulmuşdur .
Qədim Hindistanda tərbiyə və məktəbin uzun bir inkişaf yolu keçdiyini deyə bilərik .
Qədim Hindistanın tarixi iki əsas dövrə bölünür . aralarında sərhəd bizim eranın VI əsrinə qədərdir. Dravidian Arya və Buddist .
Hindistanda II minilliyin 1 - ci yarısına qədər Dravidian qəbilələrinin sivilizasiyası Mesopotamiyanın ilk dövlətlərinin mədəni səviyyəsinə uyğun idi . Mesopotamiya dövlətləri ilə olduqca yaxın əlaqələri olan yüksək inkişaf etmiş Haranna və Mohenjo Daro şəhərləri qədim mədəniyyətə malik idi .
Təhsil və təlim sinfi xarakter daşıyırdı və ailənin rolu hər şeydən üstün idi . Hind Vadisindəki məktəb təhsili b.e.ə. III - II minilliklərdə , çox güman ki , Arya qəbilələrindən əvvəlki dövrdə Mesopotamiya dövlətləri ilə olduqca sıx əlaqədə olan Harapp mədəniyyətinin şəhərlərində meydana gəldi . Üzərində yazılar olan bir neçə yüz möhür , yazmaq üçün gil mürəkkəblər - bunlar bəlkə də o dövrlərin maddi təhsil abidələridir .
Bizim eradan əvvəl II - I minilliklər ərzində Hindistan ərazisi Arya qəbilələri tərəfindən inkişaf etdirilmişdir . Yerli əhalinin Aryalılar ilə əlaqələri əsasında , sonradan kast adlanan bir sistem meydana gəldi . Əhali dörd əsas kasta və ya varnaya bölündü . Üç ali kast Arya nəslindən idi : brahmanalar ( kahinlər ) , kşatriyalar ( döyüşçülər ) , vaisyalar ( fermerlər , sənətkarlar , tacirlər ) . Dördüncü - ən aşağı kasta - sudralar ( işçilər , qulluqçular , kölələr ) idi .
Kasta qədim Hindistanda təhsil və təlimin inkişafında xüsusi bir iz buraxdı . Tədricən məktəblərin praktiki istiqaməti artdı , məktəbə çıxışı olan uşaqların sosial dairəsi genişləndi : əvvəlcə brahmanlar , sonra kşatriyalar və vaisyalar idilər . Məktəb tədrisi tədricən daha vacib və assimilyasiya üçün əlçatan oldu .
Dravidian - Arya dövründə təhsil və təlimin nə olması barədə kifayət qədər sabit fikirlər inkişaf etdi. Hər kəsin öz kastasının üzvü olmaq üçün mənəvi , əqli və fiziki keyfiyyətlərini inkişaf etdirməli olduğu fikri əsas götürülürdü . Brahmanlar üçün intellektual ləyaqət , ksatriyalar üçün güc və cəsarət , vaisyalar üçün əməksevərlik və səbir , sudralar üçün itaətkarlıq aparıcı keyfiyyətlər sayılırdı .
Təhsil brahmanların əsas vəzifələrindən biri idi . Dini və dünyəvi həyat normalarına riayət etmək üçün öyrətməli və öyrənməli idilər . Təhsilin mahiyyəti dini idi və təhsil müddəti 12 il idi . İki əsas təlim proqramı var idi : Adi təhsil proqramı Vedaları yenidən izah etmək , yazı və oxu öyrətməkdən ibarət idi . Qabaqcıl təhsil proqramı şeir , ədəbiyyat , qrammatika , fəlsəfə , astronomiya və riyaziyyati əhatə edirdi . Təlim müəllim evində ( otaqda və ya açıq havada ) təşkil edilir və ailə münasibətləri şəklində qurulurdu . Təlim üçün xüsusi olaraq təşkil edilmiş otaq yox idi . Bilik ötürmə forması şifahi idi . Başlanğıcda müəllimlər işlərinə görə heç bir mükafat almırdılar və əsas təzminat yolu şagirdlərin valideynlərinin müəllimin ailəsinə kömək etməsi idi .
Brahmanların ( kahinlər ) uşaqlara verdikləri əlçatan təhsil kasta sisteminin xüsusiyyətləri ilə əldə edilirdi . Ənənəvi olaraq təhsil və təlim ya bir gurunun ( hörmətli ) , müəllimin evində və ya monastırda baş verirdi . Təhsil üçün heç bir ödəniş tələb olunmur , lakin məzun olduqdan sonra varlı ailələrdən olan Guru tələbələr gurulara könüllü yardımlar verirdilər . Brahmanizm dinini , müqəddəs mətnləri , fəlsəfəni , ədəbiyyatı , təbabəti , astrologiyanı və tarixi öyrədirdi . Təhsil qəti şəkildə varna əsasında və əlaqəli sosial vəzifələrə uyğun olaraq aparılırdı və hər bir tələbə müəyyən bir kastın üzvü vəzifələrini ən yaxşı şəkildə yerinə yetirmək üçün mənəvi , intellektual və bədən keyfiyyətlərini inkişaf etdirməli idi . Əsas keyfiyyəti - təfəkkürü formalaşdırmaq üçün brahmanlar müqəddəs mətnləri öyrənmiş , müxtəlif döyüş sənətlərini öyrəndikləri kşatriyaların gücünü və cəsarətini öyrətmişlər . Vaisyalar səy və çalışqanlığı formalaşdıraraq sənətkarlıq , ticarət və digər spesifik texniki peşələrdə bacarıqlara yiyələnir , aşağı varna sudrasının əsas keyfiyyəti itaətkarlıq hesab olunurdu və təhsil onlar üçün əlçatmaz idi .
İdeal təhsilin bir baxışı da formalaşdı ( yalnız ən yüksək kastlar bunu iddia edə bilərdi ) , bu baxışa görə insan zəngin . xoşbəxt bir həyat üçün dünyaya gəldi . Zehni inkişaf ( mühakimələrin aydınlığı və rasional davranış ) , mənəviyyat ( özünüdərk qabiliyyəti ) , 4 fiziki qüsursuzluq - özünəməxsusluq , özünü ( bədəni ) idarə etmək , təbiəti və gözəlliyi sevmək , özünə nəzarət və təmkin . Əxlaqi davranışın ən yüksək təzahürü yaxşılığın təbliği hesab olunurdu .
Qədim Hindistanda yeni bir dinin - Buddizmin yaran masından sonra təhsil sistemi daxil olmaqla bütün sahələrdə köklü dəyişikliklər baş verdi . Buddizm təlimlərinə əsaslanaraq , tərbiyənin əsas vəzifəsi insan ruhunu yaxşılaşdırmaq idi ki , bu da özünüinkişaf etdirmə və özünütanıma kimi proseslər sayəsində dünyəvi istək və ehtiraslardan qurtulmalı idi .
İdrak prosesində ( bilik axtarışı ) Buddistlər üç mərhələni ayırırdılar : ilkin mərhələ , cəmləşmiş diqqətli assimilyasiya mərhələsi və möhkəmlənmə mərhələsi ( son assimilyasiya ) . Bu cür bilik əvvəllər bilinməyən bir şey haqqında məlumat kimi əldə edildiyi təqdirdə təsirli sayılırdı .
Buddizm dövründə təhsil proqramı quruldu . Tədris zamanı əsas diqqət Şimali Hindistanda aparıcı dil olan Sanskrit dilinin qrammatikasına yönəldilmişdi . Bu dövrdə ən qədim hind heca əlifbası - brahmi ortaya çıxdı . Hindistanda artıq bir neçə əlifba - heca yazı sistemi mövcud idi . İdeoqrafik yazıdan əlifbaya keçid savadlılığın müəyyən dərəcədə artmasına səbəb oldu .
Buddizm dövründə ibtidai təhsil dini " Vedalar məktəb lərində " və ya dünyəvi təhsil müəssisələrində həyata keçirildi . Buradakı müəllimlər hər şagirdlə ayrı - ayrılıqda işləyirdi . " Vedalar məktəbləri ” ndə təhsilin məzmunu dini yönümlü idi . Dünyəvi məktəblərdə təlim praktik xarakter daşıyırdı . Vedik təhsil sistemi qədim Hindistanda müqəddəs mətnlərin öyrə nilməsinə əsaslanaraq inkişaf etmişdi . Vedik təhsili Vedaları ( e.ə. 1750-1500 - ci illərə aid ilahilər toplusu ) oxumağı , qrammatika və kompozisiyanı , fədakarlıq qaydalarını , təbiətin sirlərini dərk etməyi və məntiq haqqında düşünməyi əhatə edirdi . Tibbin əsasları öyrənilirdi . Vedalar qızdırma , öskürək , ilan sancması və s . daxil olmaqla müxtəlif xəstəliklər üçün bitki mənşəli dərmanlardan bəhs edirdilər .
İnduizmin intibah dövründə baş verən dəyişikliklər gənc nəslin təhsili və tərbiyəsi ilə bağlı fikirlərə də təsir etdi , mənəvi ahəng və sülh başda dururdu . Induizmin dirçəlişi Hindistanda təhsilin vəzifələri ilə bağlı fikirləri dəyişdi . Təhsil bir insana vacib və keçici arasında fərq qoymağı , mənəvi harmoniya və barışıq əldə etməyi , boş və keçicini rədd etməyi və həqiqi nəticələr əldə etməyi öyrənməyə kömək etməli idi ( “ əməlin meyvələri " ) .
Qədim Hindistanda mütəşəkkil tərbiyə və təhsil sistemlərinin inkişafı dövründə xüsusi təhsil və tədris mərkəzləri və kompleksləri formalaşmağa başladı . Bunlardan birincisi Takşaşila və Nalanda təşkil edildi . Məbədlərdə təşkil olunan məktəblərdə Sanskritcə oxu və yazı öyrədilirdi . Təlim yerli dillərdə aparılırdı . Mütəşəkkil təhsil müəssisələri iki növdə idi : İbtidai məktəb və ali təhsil müəssisələri - aqrahar.Aqrahar , həyat şərtlərinə mümkün qədər yaxın təhsil proqramları olan gurular və öyrənənlərin ( alimlər və onların tələbə icmaları ) icmaları idi . Inkişaf etdikləri müddətdə aqrahardakı təlim proqramı tədricən daha az mücərrədləşdi və praktik həyatın ehtiyaclarını nəzərə aldı . Toli və ya aqraharlar bütün kastların uşaqları üçün açıq idi . Müxtəlif sinif uşaqları üçün təhsil imkanı genişləndirildi . Kșatriyaların və xüsusən Vaisyaların nümayəndələrinin axınının artması ilə təhsil fənlərinin genişləndirilməsinə ehtiyac yarandı . Coğrafiya , riyaziyyat , xarici dillər , şəfa , heykəltəraşlıq və rəssamlıq bu şəkildə tətbiq olundu . Takşaşilada yerləşən təhsil mərkəzlərində şagirdlərə tibb , sənət , astronomiya , təbiət elmləri , ticarət , sehr və ilan ovsunu kimi biliklər verən məşhur filosoflar və alimlər dərs deyirdilər . Bütün təhsil mərkəzləri Çin , Yaxın və Orta Şərqdəki mədəniyyət və təhsil müəssisələri ilə sıx əlaqələr saxlayırdı .
Eramızdan əvvəl 1 - ci minilliyin əvvəllərində Hindistanda xüsusi bir cərəyan başladı : həqiqəti necə tapmağıöyrətməyə kömək edəcək bir guru axtararkən yüzlərlə insan evlərini ailələrini tərk edərək meşələrə çəkildi . Hindistan cəngəlliklərində , uzun saçları zəif üzlərini gizlətmiş yarı çılpaq zahidlər yerləşdilər . Ənənəyə görə , bir insan ailə yaradarsa . Övlad böyüdərsə , cəmiyyətə fayda gətirərsə - dünyəvi cazibələrdən uzaqlaşmalı , düşünməli və dua etməli idi .
Guru şagirdlərini bir çox sınaqlara məruz qoyurdu, biliklərə hazır olduqlarını sübut etmək üçün onlar tək başına ağır iş görməyə məcbur edirdilər . Guru , adı Sanskrit dilindən tərcümədə sözün əsl mənasında “ yaxın oturmaq ” mənasını veran " Upanişadlar ” ezoterik bir kitab tərtib etdi , tələbələr müəllimin ətrafında belə yerləşirdilər . Ən dərin fəlsəfi problemlari müzakirə edən gurular , yalnız həqiqi bilik yolunu aşa bilacak ləyaqətli və hazır tələbələrə dərs vermək üçün ciddi bir seçim edirdi . Hindistanın canizm , buddizm və induizm təhsil sistemində Mokşanın fəlsəfi konsepsiyası mövcuddur , bu da Sanskrit dilində “ samsaradan " - ölüm və yenidən doğulma dövrü deməkdir . Mokşa - dəyər anlayışı insanın hədəflərinin dörd aspektindən biri kimi daxil edilir . Sonra dharma – fəzilətli . düzgün , əxlaqi həyat , artha - maddi rifah , sabitlik , firavanlıq koma - emosional zövqdür .
Özünəməxsus təlim formalarından biri də yoqa ( Sanskr . " Bağlanmaq " ) - induizm , buddizm va caynizmdə bədəni va zehni dəyişdirməyə yönəlmiş fiziki , zehni və mənəvi tecrübələr və ya fənlər: Hatha Yoqa , Mantra Yoqa . Laya Yoga - ənənəvi yoqa üsulları . Əsas metodlar qədim mətnlərdə qorunub saxlanılır və " müəllim - tələbə " sistemindəki dərslər vasitəsilə ötürülürdü . Yoqanın mənşəyi Hindistandan əvvəlki ənənələrə qayıdır , lakin çox güman ki , e.ə. VI və V əsrlərdə inkişaf etmişdir . Patancali tərəfindən hazırlanan Yoqa Sutra eramızdan əvvəl II minilliyin fəlsəfi cəhətlərini və müxtəlif zahidlik təcrübələrini birləşdirir . Raca Yoqa , yoqa maqsadinin düşüncə ilə hərəkətsiz olaraq şüura çatması üçün ağılın narahatlığının dayandırılması kimi təyin edilir . Induizmdə Raca Yoqa induizmin altı məktəbindən biri sayılır . Hatha yoqa bədən və mənəvi praktika xüsusi fiziki məşqlər və duruş növüdür . Manəvi və fiziki təcrübə sistemi " Yoqa Sutras " Hindistanda min illərdir tədris olunur ki , tələbə tənha bir yerdə asana ( poz ) edərək , diqqətini yayındırmadan düşünsün və fərdi ruhun mütləq birlaşmasinə nail olsun .
Epik şeirlar qadim Hindistan təhsil sisteminin bir hissəsi idi . Mahabharata ( e.ə. 8 - ci asrin qədim bir Hindistan dastanı ) insan varlığı , zövq , vəzifə və azadlıq hissi , dəyərləri və hədəflərindən bəhs edir , fərdin cəmiyyətə və təbiətə olan münasibetini təsvir edir .
Qədim Hindistanda məktəblər dünyanın təlatümündən uzaqda idilər , şagirdlər guru tərəfindən verilən təlimatlara ciddi əməl etməli və şəhərlərdən uzaq durmalı idilər . Lakin əhali artdıqca məktəblər şəhərlərdə daha çox yayılırdı . Eramızdan avval I minilliyin ortalarında Hindistanın ali varnalarının sosial tərbiyəsində şagirdlərə təşəbbüs ayini - Upanayama meydana çıxdı . Zahid kimi geyinən oğlan gurusunun qarşısına çıxırdı və ömrü boyu geyinməsi lazım olan müqəddəs bir geyim və ikinci bir doğum alırdı və bu , onu " iki dəfə doğulmuş " olaraq təyin edirdi . Mərasim zamanı həyatın sirri oğlana ötürülürdü , sonra tələbə statusu alırdı . Ayin ikinci mənəvi doğuş sayılırdı . Uşaq bir brahmananın şagirdi olurdu . Upanayamadan məhrum olanların təhsil almasına , kastalarından həyat yoldaşı almasına icazə verilmirdi , buna görə də yüksək şagirdlik statusu formalaşırdı . Upayamadan brahmanlar 8 yaşında , ksatriyalar 11 yaşında , vaisyalar 12 yaşında keçirdilər . Brahmanlar ən yaxşı mənəvi təhsili alırdılar , müqəddəs mətnlər və ədəbiyyat , fəlsəfə və astrologiya , riyaziyyat öyrənirdilər . Hindistanda ilk dəfə sifir say sisteminə daxil edildi ki , bu da bütün hesab əməliyyatlarını yerinə yetirirdi . Guru evində şagird ailə üzvü kimi qəbul olunurdu , belə ki , təhsil almaqla yanaşı müəllimə də xidmət edirdi , bu da təhsil haqqı hesab edilirdi . Belə məktəblərdə gurular bilik ötürür və şagirdlər öyrəndiklərini dinləməli , yadda saxlamalı və düzgün şəkildə təkrarlamalı idilər . Meşələrdə , şagirdlərin zahid guru ətrafında toplandıqları məktəblər yaranmağa başladı.
Əsas dərslik eramızdan əvvəl I minillikdə yazılmış Bhagavad Gita idi . Bu kitabda tarbiyə və təhsilin yolları, formaları, məzmunu və nümunələri təsvir edilmişdi. Kitab müdrik millim və uşaq ( tələba ) arasında söhbət şəklinda yazilmuşdu . Bilik əldə etmək üçün alqoritm belə idi: Müəllim lazımi miqdarda təhsil biliklərini təqdim etdi; Sonra müəllim şagirdlərə təqdim olunan bilikləri analiz etdi; əsas anlayışların açıqlanması və konkret praktik nümunələrdə nəzərə alınması baş Verdi..