QəRİb məMMƏdov, mahmud xəLİlov


Şəkil 1. Ekologiya elmlərinin strukturu



Yüklə 4,26 Mb.
səhifə15/706
tarix28.12.2021
ölçüsü4,26 Mb.
#15875
növüDərs
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   706
 

Şəkil 1. Ekologiya elmlərinin strukturu 

 

 



Torpaqda, suda, havada zərərli maddələr toplanır. 

 



Okeanın səviyyəsi qalxır (ildə 2 mm-dən 1 sm-ə qədər) 

 



Bitki və heyvanların bilavasitə məhv edilməsi və antropogen mühitin onlara mənfi təsiri, həmçinin yeni 

heyvan cinslərinin və bitki çeşidlərinin yaradılması və onların yeni sahələrə köçürülməsi, nəticəsində növ, popu-

lyasiya və ekosistemlər səviyyələrində növ müxtəlifliklərinin aşağı düşməsi (kasatlaşması) hesabına bitki örtüyü 

və heyvanat aləminin tərkibi dəyişir. 

 

Zərərli fiziki sahələrin (səs, infrasəs, elektromaqnit sahəsi) təsiri yaranır və intensivliyi yüksəlir. 



 

Texnogen qəzaların və təbii fəlakətlərin sayı, onların vurduğu ziyanlar, ölümün sayı hər il 5-10 % artır. 



 

Həyatın (yaşayışın) keyfiyyəti (genetik və yeni xəstəliklər, immun statusu) müəyyən dərəcədə pisləşir. 



Ekoloji tarazlığı, onun mürəkkəb və bir-birilə  sıxı bağlı mexanizmlərini,  ətraf mühitin (təbiətin) insanın 

təsirinə reaksiyasını, təbii sistemlərə yol verilə biləcək yükü bilmədən, yəni ekoloji biliyə dərindən yiyələnmədən 

təbiətdən, onun ehtiyatlarından səmərəli istifadə etmək, təbii mühiti həyat üçün yararlı (davamlı) halda saxlamağı 

proqnozlaşdırmaq mümkün deyildir. Bu baxımdan ekologiya elminə tələbat və maraq günü-gündən artır. 

 «Ekologiya» termini canlı orqanizmlər arasında və onların olduğu mühitlə qarşılıqlı  əlaqəni öyrənən 

biologiyanın bir bölməsi kimi ilk dəfə 1866-cı ildə alman təbəitşünası Ernest Hekkel tərəfindən irəli sürülmüşdür. 

Qeyd etmək lazımdır ki, tipik elmi fənn kimi ekologiya XX əsrin  əvvəlində formalaşmışdır, geniş elmi 

istimaqət kimi isə bu elm sahəsi yalnız 1960-cı illərin ortalarında qiymətləndirildi. Bu dövrdə ilk dəfə insanın Yer 

üzərindəki fəaliyyətinin nəticələri nəzəri cəlb etdi və bu nəticələrin çox hallarda müsbət olmadığı aşkar olundu, 

«ekologiya» sözü dedikdə  ətraf mühitin vəziyyətini səciyyələndirən geniş  məlumatlar və onun insanın 

sağlamlığına təsiri başa düşüldü. Tədris və elm sahələrində insan fəaliyyətinin ekolojiləşdirməkdə müəyyən ekoloji 

elmlər sisitemi yarandı. 

Hazırkı dövrdə geniş eksperimental və nəzəri materiallar əsasında ekologiya elminə təbii mühit və onun in-

sanla - insan cəmiyyəti ilə qarşılıqlı  təsiri haqqında təbiət və sosial elmlərin məlumatlarını birləşdirən-sintez 

edən kompleks elmi istiqamət kimi baxmalıdır. Bununla əlaqədar ekologiya elminin xüsusi sahələri meydana 

gələrək sürətlə inkişaf etməyə başladı. (şəkil 1,2.)  

 



 

12

 




Yüklə 4,26 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   706




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin