QəRİb məMMƏdov, mahmud xəLİlov

«Norzer», Amazonka çayında – «Pororoka» adlanır. Ən güclü bora Çində Fuçuntsyan çayında müşahidə olu-

nur.  

Bora hadisəsinə Novorossiysk borası klassik misal ola bilər. Şimaldan gələn soyuq hava kütləsi Qafqaz sıra 

dağlarının qərb qurtaracağından aşaraq Qara dənizin Semes buxtasına düşür və Novorossiyskiyə basılır. Bu za-

man bir neçə saat ərzində temperatur 20

0

C-dən çox aşağı düşə bilər.  

Küləklə dənizdən ayrılan su damlalarının sürəti 60m/san-yə çataraq liman və şəhər tikililərində və buxtadan 

çıxmamış gəmilərdə donur. Əmələ gələn buz qatının qalınlığı bəzən 4 m-dən də çox olur. Donmuş gəmilər çe-

vrilir. Belə ki, 1848-ci ildə praktiki olaraq Qara dəniz eskadası  məhv edildi. Yalnız fraqman freqatı (hərb 

gəmisi) «Midiya» və Şxuna (üçdorlu yelkənli gəmi) «Smelıy» salamat qaldı, qalanları isə sahilə atıldı və ya do-

naraq komanda ilə bir yerdə suya batdı. Bir çox binaların qapı və pəncərələri qırıldı, möhtəşəm ağaclar, teleqraf 

dirəkləri və evlərin çardaqları yerindən qopdu, dəmir yolunda vaqonlar çevrildi. Son 10 il ərzində 

Novorossiyskdə belə güclü boralar iki dəfə baş vermişdir.    

Antarktika, Novozemelski və Balxaş boraları Novorossiyski boralarına bənzərdir.  

Qəfil fırtınaların baş vermə yerini müəyyənləşdirməyi qabaqcadan bilmək hələlik praktiki olaraq qeyri 

mümkündür, odur ki, qabaqcadan xüsusi xəbərdarlıq təhlükəsizliyini həyata keçirmək mümkün olmur.  

Qəfil fırtınalardan fərqli olaraq bora tipli axın fırtınaları  həmişə eyni yerdə baş verdiyindən qabaqcadan 

daxil olan xəbərdarlıq, fırtınadan qabaq gəmilərin buxtadan çıxarılmasına,  əhaliyə isə boranın dağıdıcı 

nəticələrini azaltmaq üçün tədbirlərin görülməsinə imkan yaranır.