QəRİb məMMƏdov, mahmud xəLİlov

torpağın nəmliyi (rütubətliyi) adlanır.  

Müxtəlif torpaq tiplərində və müxtəlif vaxtlarda suyun miqdarı eyni olmur. Qravitasiya suyu çox olduqda 

torpağın rejimi su hövzəsinin rejiminə yaxın olur. Quru torpaqda yalnız bağlı su qalır. Lakin hətta ən quru tor-

paqda havanın nəmliyi torpaq səthindəki havanın nəmliyindən çox olur. Odur ki, torpaq orqanizmləri torpaq 

səthindəki orqanizmlərə nisbətən qurumağa az məruz qalır.  

Torpağın bütün maye komponentləri  torpağın məhlulu adlanır. Onun tərkibində nitratlar, bikarbonatlar, 

fosfatlar, sulfatlar və digər duzlar, həmçinin suda həll olan üzvi turşular, onların duzları, əsasən azad və kapilyar 

suda olan şəkər olur. Əlaqəli suda maddələr çətin həll olur. Məhlulun konsentrasiyası torpağın rütubətliyindən 

asılıdr.  

Torpaq məhlulunun tərkibi və konsentrasiyası torpağın reaksiyasını müəyyən edir (pH). Bitki və torpaq 

heyvanları üçün neytral reaksiya (pH=7) daha əlverişli sayılır.  

Torpağın strukturu və məsaməliyi qida maddələrinin bitki və heyvanlar üçün istifadə edə bilmə dərəcəsini 

müəyyən edir. Molekulyar qüvvə ilə torpaq hissəciklərinin bir-birilə birləşməsi torpağın strukturunu yaradır. 

Onların arasındakı boşluqlar  məsamə adlanır. Torpağın ümumi həcminə görə onda olan bütün məsamələrin 

həcmlərinin cəminin faizlə ifadəsi torpağın məsaməliyi adlanır.  

---

 

46