yayılmasına maneçilik göstərən istənilən təbii bioloji sədd. Məs., meşə
bozqırın yayılmasına maneçilik göstərir; tozlayıcı cücülərin olmaması
entofil bitkilərin yayılmasına mane olur və s.
noloji qurğulara təsadüfi və insan fəaliyyəti nəticəsində həmin
qruplaşma və qurğu üçün yad olan, arzu olunmayan bitki və heyvanat
növünün müdaxiləsi.
üzərində həyat başlanan vaxtdan orqanizmlərin həyat fəaliyyəti ilə
yerinə yetirilən kimyəvi elementlərin və maddələrin dövranı. B.-d.-da
əsas rolu ilkin produsentlər (yaşıl bitkilər və xemosintez edən
mikroorqanizmlər), konsumentlər (heyvanlar) və redusentlər (saprofit
51
orqanizmlər, ən çox bakteriyalar) oynayır.
