QəRİb məMMƏdov mahmud xəLİlov

 

 

Dağətəyi zonada yamacda süni yaradılmış terras 

 

TERREKTORLAR  – torpağın səthində biosenozda dominantlıq 

edən növlər (mamırlar, şibyələr). 

TEST OBYEKTİ (ing. test – təcrübə, sınaq) –təsir dərəcəsinə görə 

mühitin keyfiyyəti üzrə fikir toksikatının qatılığı ilə ifadə olunur. 

TEST PERSONU – ekosistemin iki fraqmentində növün ayrılıqda 

növ tərkibi və sayının nisbətinin təyini metodu. 

TEST SAHƏSİ  – landşaft komponentlərinin  əsas xassələrini, 

---

 

430 

 

onların bir-birilə  əlaqəsini və bir-birinə  təsirini dəqiq tədqiq etmək 

məqsədilə  ərazidə etalon kimi seçilmiş sahə. T.s. həm landşaft – 

ekspedisiyası  tədqiqatları zamanı (birdəfəlik və ya çoxdəfəlik 

müşahidələr yolu ilə), həm də stasionar tədqiqatlarında (sistemli 

müşahidələr yolu ilə) öyrənilir. Test sahələrində dəqiq proqram əsasında 

müşahidələr və ölçü işləri yerinə yetirilir. T.S. sistemi ekoloji 

monitorinqin aparılmasında da istifadə olunur. 

TƏBİƏT  – 1) geniş  mənada mövcudat, forma müxtəlifliyi olan 

bütün aləm. T. anlayışı bu mənada materiya, universum, kainat 

anlayışları ilə bir sırada durur. 2) Dar mənada elm obyekti, daha dəqiq, 

təbiətşünaslıq məcmu obyekti. 3) T.-in ən çox işlənən mənası insan 

cəmiyyətinin yaşadığı  təbii  şəraitdir. Bu mənada T. anlayışı insanın 

təbiətə olan münasibətində T.-in yeri və rolunu ifadə edir. T. təkcə təbii 

şəraiti yox, habelə insanın yaratdığı şəraiti («ikinci» T”) əhatə edir. 

İnsanın təbiətə olan münasibətinin real əsası onun fəaliyyətidir, bu 

fəaliyyət həmişə T.-də  və onun materialı ilə  həyata keçirilir. Elm 

təbiətin özünün təkrar istehsalını  və  təbiətdən insanın istifadə etməsini 

planlaşdırmaq imkanı yaradır. Nəticədə qlobal idarəetməyə  əsaslanan 

intensiv münasibət yaranır ki, bu da T.-dən səmərəli istifadənin, T.-in 

saxlanması və təkrar istehsalının proqramına əsaslanır. T. getdikcə daha 

böyük miqyasda sosial orqanizmin mühüm və məqsədli idarə olunan ün-

sürünə çevrilir.