Qisqa tutashtirilgan rotirli asinxron mashina. Asinxron motor elektromagnit momenti, f I. k va quvvat isrofi Umumiy tushunchalar

Asinxronmotorelektromagnitmomenti, f.i.kvaquvvatisrofi

Asinxronmotorningenergetikdiagrammasiko‘rsatilgan. Bundaelektrtarmog‘idanmotorgaberiladiganaktivquvvatquyidagichaifodalanadi:

,Vt. (12-3)

Buquvvatningbirqismimotorpo‘lato‘zaginingvastatorchulg‘aminingqizishigasarflanadi. Statorchulg‘aminingqizishigasarflanadiganquvvatisrofi bo‘ladi.

P₁quvvatningqolganqismielektromagnitusuldarotorgaberiladi. BunielektromagnitR_emquvvatdeyiladi. R_emquvvatningbirqismirotorchulg‘aminingqizishigasarflanadiganquvvatisrofi Vtbo‘ladi. elektromagnitquvvatningqolganqismimexanikquvvatR_mexdeyilib, urotorniharakatgakeltirishuchunsarflanadi. Rotordagimexanikquvvatdanmexanikishqalanishlargasarflanuvchivaqo‘shimchaquvvatisrofiR_qayirilsa, uholdamotorvalidagifoydaliquvvatR₂olinadi. R₂ningqiymatimotorshchitidako‘rsatiladi. SHundayqilib, P₁ningqiymatiquyidagichaaniqlanadi:

(12-4)

bunda –motorningfoydaliishkoeffitsientibo‘lib, uquyidagichaifodalanadi:

, (12-5)

bunda

, (12-6)

Asinxronmotorlaruchun = 0,7÷0,9 bo‘lib, ningyuqoriqiymatikattaquvvatlimotorlargataaluqli.

Elektromagnitquvvatdanrotordahosilbo‘lganmexanikquvvatniayiribrotorchulg‘aminingqizishiuchunsarflanganquvvat aniqlanadi, ya’ni . Rotordahosilbo‘lganmexanikquvvatniquyidagichaifodalashmumkin:

Vt, (12-7)

bundaM – rotorningaylantiruvchimomenti, Hm;

n₂ – rotorningminutigaaylanishlarsoni, ayl/min.

Rotorgaberilganelektromagnitquvvatquyidagichaifodalanadi:

, (12-8)

n₁ = n₂(1 – S) bo‘lganiuchun quyidagichaifodalanadi:

(12-9)

Demak, (12-9) ifodagabinoanrotorchulg‘aminingqizishiuchunsarflanadiganquvvatisrofisirpanishgato‘g‘riproporsionalbo‘larekan.

AsinxronmotorningmexanikxarakteristikasiniS=f(M)bog‘lanishbilanifodalashqulayroqbo‘ladi. Mexanikxarakteristikatenglamasinikeltiribchiqarishdarotorchulg‘amistatornikigakeltirilganasinxronmotorningekvivalentsxemasidanva () ifodadanfoydalaniladi. (12-8) ifodagabinoanasinxronmotorningaylantiruvchimomenti . Buifodadagi o‘rnigauning (12-9) dananiqlangan qiymatiqo‘yilib, quyidagihosilqilinadi:
. (12-10)

(12-10) gabinoanaylantiruvchimomentningqiymatirotorchulg‘aminingqizishiuchunsarflanadiganquvvatisrofigato‘g‘riproporsional. Rotorparametrlarinistatorchulg‘amigakeltirishuningmisidagiquvvatisrofiningqiymatio‘zgarmas, ya’ni bo‘lganligidan (12-10) niquyidagichaifodalashmumkin:

(12-11)

bundam – fazalarsonibo‘lib, uchfazaliasinxronmotoruchunm = 3. (12-11) dagi o‘rnigauningG-simonekvivalentsxemadananiqlanganqiymatiniqo‘yibmexanikxarakteristikaningquyidagitenglamasihosilqilinadi:

(12-12)

(12-12) ifodagabinoanasinxronmotoraylantiruvchimomentiningqiymatielektrtarmog‘idanstatorgaberiladigankuchlanishningkvadratigaproporsional, ya’ni bo‘ladi. Demak, kuchlanishningbirozo‘zgarishidaaylantiruvchimomentningkeskino‘zgarishisodirbo‘ladi. Buasinxronmotorningasosiykamchiliklaridanbirihisoblanadi. mexanikxarakteristikaniqurishuchunSo‘rnigauningyuklamalardagi S = 0 ÷ 1 gachabo‘lganqiymatlariqo‘yilib (12-12) danSningbuqiymatlarigategishliaylantiruvchimomentlaraniqlanadi. BuqiymatlargabinoanmexanikxarakteristikaniqurishdaU_1fvaf₁o‘zgarmasdebqabulqilinadi. aylantiruvchimomentningishgatushirishdagiM_ishtqiymatinianiqlashuchun (12-10) ifodadagiSo‘rnigauningishgatushirishpaytidagiS = 1 qiymatiniqo‘yishkifoya. BundaM_ishtuchunquyidagiifodaolinadi:

. (12-13)

Aylantiruvchimomentningmaksimalqiymatinaniqlashuchun (12-12) ifodadan hosilaolinib, uninolgatenglashlozim. Buningnatijasidamaksimalaylantiruvchimomentgategishlisirpanishningquyidagikritikqiymatianiqlanadi:

, (12-14)

bundaR₁qiymati (X₁+X_2k) ganisbatananchakichikbo‘lganiuchununihisobgaolinmaydi. (12-10) dagi S o‘rnigauning (12-12) dagikritikqiymatiniqo‘yib, aylantiruvchimomentningquyidagimaksimalqiymatianiqlanadi:

. (12-15)

(12-14) va (12-15) ifodalardagimusbatishoraasinxronmashinaningmotorvatormozrejimlarigategishlibo‘lib, bundaS> 0, manfiyishoraesa, asinxronmashinaninggeneratorrejimigategishlibo‘lib, bundaS< 0 bo‘ladi.

(12-12) ifodagabinoanmexanikxarakteristikaniqurishuchun larma’lumbo‘lishikerak, ammomotorningbuparametrlarikataloglarda, ko‘pincha, berilmaydi. SHusababli (12-12) ifodani (12-15) ifodagabo‘lib, mexanikxarakteristikanihisoblashuchunqulaybo‘lganquyidagitenglamaolinadi:
, (12-16)

bunda . Odatda, asinxronmotorlaruchun bo‘lganiuchun bo‘ladi. Kattaquvvatliasinxronmotorlarda ningqiymatijudahamkichikbo‘lganiuchun debqabulqilinsa, uholda bo‘ladi. Bundamexanikxarakteristikatenglamasiyanahamsoddalashibquyidagichaifodalanadi:

. (12-17)

(12-17) ifodagabinoanmexanikxarakteristikaniqurishuchun nianiqlabolishkifoya. Buninguchun (12-17) ifodadagiMvaSo‘rnigaularningnominalqiymatlariniqo‘yib , undan qiymatiquyidagichatopiladi:

, (12-18)

bunda – asinxronmotorningo‘tayuklanishqobiliyatinixarakterlovchikoeffitsient, normaltuzilishdagimotorlaruchun 1,8÷2,5 bo‘ladi. Bukoeffitsientningqiymatimotorkatologlaridaberiladi;

– aylantiruvchimomentningnominalqiymati;

- rotorvalidagifoydalinominalquvvat, kVt. Nominalquvvatningqiymatihammotorshchitidaberiladi;

- nominalyuklamabilanishlayotganmotorningnominalchastotasibo‘libuning birligidagiqiymatihammotorshchitidaberilganbo‘ladi. Aylantiruvchimomentningmaksimalqiymati bo‘ladi.

(12-18) ifodadagi (±) ishoraningmusbatimotor, manfiysiesageneratorrejimlarigategishlidir. SHundayqilib, sirpanishgaturli, ya’ni S = 0÷1 gachaqiymatlarberib, ulargategishliaylantiruvchimomentqiymatlarianiqlanadi. 12.5-rasmdaqisqatutashtirilganrotorliasinxronmotorning (12-17) ifodaasosidaqurilganmexanikxarakteristikasiko‘rsatilgan.

Mexanikxarakteristikaning bo‘lagiuningishyokiturg‘unqismi, bo‘lagiesauningbeqaroryokiturg‘unbo‘lmaganqismideyiladi. Xarakteristikaningturg‘unqismidaishlayotganmotoryuklamasiberilgandagiganisbatan yoki gao‘zgaribqolgudaybo‘lsa, uholdaaylantiruvchimomentningqiymatio‘zgaribmomentlarmuvozanati, ya’ni yoki avtomatikravishdatiklanadi.

Xaqiqatan, mexanikxarakteristikaifodasigabinoanyuklamao‘zgarishibilinsirpanishhamo‘zgaradi. Sirpanishningo‘zgarishibilanesa () ifodagabinoantok qiymativa, demak, aylantiruvchimomentqiymatiavtomatikravishdao‘zgaradi. Agaryuklama, ya’niqarshilikmomenti ningqiymatiaylantiruvchimomentning qiymatidanbirozortibketgudaybo‘lsa, uholdamexanikxarakteristikagabinoanchastotatabiiyravishdapasayadi. Bundamotorningaylantiruvchimomentiko‘payisho‘rnigakamayibqoladivanatijadamomentlarmuvozanatitiklanaolmay, motoro‘z-o‘zidanto‘xtabqoladi.

Demak, yuklamaningqarshilikmomentitasodifanhaddantashqarikattaqiymatgaega, bo‘libqolsa, uholdaasinxronmotoravtomatikravishdato‘xtab, shubilanbirgao‘z-o‘zinihimoyalabqoladi. Asinxronmotorningbuxususiyatiuningafzalliklaridanbirihisoblanadi. Aylantiruvchimomentningqiymati bo‘lgani, elektrtarmog‘idagikuchlanish ningqiymatiesa 5÷10% gao‘zgaribturishisababliasinxronmotorningkatalogdaberilgan qiymatiniamaliyhisoblashlarda 0,8 koeffitsientigako‘paytirib, uningqisqavaqtdavomidanominalganisbatanortiqroqyuklamabilanishlashqobiliyati, ya’ni aniqlanadi. Asinxronmotoraylantiruvchimomentining qiymatirotorzanjiridagiaktivqarshilikkabog‘liqemas, ammokritiksirpanishningqiymati gato‘g‘riproporsional. O‘rtachaquvvatliqisqatutashtirilganrotorliasinxronmotorlariuchun bo‘lib, kattaquvvatlilarda bo‘ladi. Rotorchulg‘amigatashqiqarshilikkiritilmaganfazarotorlimotorlaruchun bo‘ladi.
Nazoratsavollari

1. 
   Asinxronelektrdvigatellariningtuzilishivaishlashprinsipi.
   
2. 
   Asinxronelektrdvigatellariniishgatushirishvaaylanishchastotasinirostlash.
   
3. 
   Asinxrondvigatellarningquvvatkoeffitsientinioshirish.