Quran son sәmavi müjdәdir. Hansı ki, sonuncu Peyğәmbәrә (s), yәni һәzrәt Mәһәmmәdә (s) göndәrilәrәk

QISA TARĠX 
 Ġnsanda tәbii olaraq bәzi qida mәhsullarına qarĢı nifrәt 
var. Ġslam fitrәt dini olduğundan bu növ qida mәhsullarını 
haram etmiĢdir. Ġslamdan öncәki ilahi dinlәrdә dә qan, leĢ 
vә donuzun yeyilmәsinә qadağa qoyulmuĢdur. 
HÖKMLƏR 
Mәlum  ayәyә  vә  Әhli-beytdәn  (ә)  gәlәn  hәdislәrә 
әsasәn  bәzi  iyrәnc  (ürәyә  yatmayan,  qüsurlu)  qida 
mәhsulları haram olunmuĢdur. Bu qәbildәn olan haramlara 
diqqәt yetirәk. 
                                                 
1
 
Әraf, 157.
 

---

186 
 
1.  Ġyrәnc  qida  mәhsullarını  (hansı  ki,  insan  tәbiәti 
onlara  qarĢı  nifrәt  hissi  bәslәyir,  onlardan  iyrәnir  - 
iylәnmiĢ meyvә vә s.) yemәk haramdır. 
2. Murdar Ģeylәri yemәk haramdır. 
3. Burun suyunu (selikini) udmaq haramdır. 
4.  Sinә  bәlğәmini  (tәnәffüs  yollarının  ifraz  etdiyi 
patoloji sekret) udmaq haramdır. 
5. Torpaq yemәk (bir-iki istisna ilә) haramdır. 
6. Ölümlә nәticәlәnәn Ģeylәri yemәk haramdır. 
7.  Ġnsana  ümumilikdә  ziyanı  olan  Ģeylәrin  yeyilmәsi 
haramdır. 
8.  Ġnsan  ifrazatı  ilә  qidalanan  heyvanın  әt  vә  südünü 
yemәk haramdır. 
9.  Әti  halal  heyvanların  bәzi  hissәlәri  (qan,  ifrazat, 
erkәk vә diĢi cinsi orqanları, sperma, sidik kisәsi vә s.). 
10-13.  Qan,  leĢ,  donuz  әti  vә  spirtli  içki  haramdır. 
Bunlar haqqında Quranda xüsusi ayәlәr mövcuddur. 
ELMĠ SĠRLƏR 
Elm adamlarından biri yazır: 
―ثیجخ    [xəbis]    o  Ģeylәrә  deyilir  ki,  insanlar  ondan 
iyrәnir (xoĢagәlmәz, iylәnmiĢ, xarab olmuĢ Ģeylәr). 
Qidanın xarab olması, kiflәnmәsi vә iylәnmәsinә sәbәb 
onun  üzәrinә  qonan  mikrob  vә  zәhәrli  göbәlәklәrdir. 
Mәlumdur  ki,  bu  növ  qida  mәhsullarında  müxtәlif 
xәstәliklәr  mövcuddur.  Qida  insan  orqanizmindә  canlı 
hüceyrәyә  çevrilir.  Çirkin,  iylәnmiĢ  qidalar  funksiyasını 
itirmiĢ  hüceyrәlәrә  çevrilir.  Hüceyrәlәr  az  ömürlüdür. 
Bәzәn yeddi gündәn qırx günәdәk, bәzәnsә yeddi ilә qәdәr 
orqanizmdә qala bilirlәr‖
1
.
 
                                                 
1
 ―Hökmlәrin fәlsәfәsi‖, sәh. 319. 

---

187 
 
 
YEKUN 
1.  Qeyri-gigiyenik  әrzaq  mәhsullarının  istifadәsinә 
qadağa 
qoyulması 
ilahi 
dinlәrin 
bәĢәriyyәtә 
xidmәtlәrindәndir.  Çünki  hәlә  mikroblar  kәĢf  olunmadığı, 
natәmiz  qida  mәhsullarının  törәdә  bilәcәyi  xәstәliklәr 
aĢkarlanmadığı  bir  dönәmdә  bu  növ  qidalanmaya  qadağa 
qoyulmuĢdur.  Bu  hәm  dә  insanların  sağlamlığına  çox 
böyük xidmәtdir. 
2.  Bu  qadağalar  Qurana  mәxsus  deyil.  Öncә  dә  qeyd 
etdiyimiz  kimi  keçmiĢ  dinlәrdә  dә  bu  qadağalara  rast 
gәlirik. 
3.  Ġnsanın  iylәnmiĢ,  kiflәnmiĢ  vә  s.  qida  mәhsullarına 
nifrәti  tәbii  vә  daxili  bir  prosesdir.  Elә  buna  görә  dә 
Quranın  mәlum  hökmlәri  ―bәlәdçilik‖  xarakteri  daĢıyır 
(―irĢadi‖  hökmdür)  vә  ilahi  dinlәrin,  yaxud  da  Quranın 
elmi möcüzәsi hesab olunmur. 
4. Bu növ qida mәhsullarının gigiyenik ziyanları olduğu 
üçün  haram  olunması  doğrudur.  Lakin  bu,  heç  dә  tam 
sәbәb  deyil.  Digәr  sәbәblәrin  dә  mövcudluğu  istisna 
olunmur.