Radiosignallarni qabul qiluvchi qurilmalar

---

O„ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O„RTA MAХSUS TA„LIM 
VAZIRLIGI
ABU RAYHON BERUNIY NOMIDAGI 
TOSHKENT DAVLAT TEХNIKA UNIVERSITETI
RADIOSIGNALLARNI QABUL QILUVCHI QURILMALAR 
fanidan virtual laboratoriya ishlarini bajarish bo
„
yicha 
 uslubiy qo
„
llanma 
ТOSHKENT – 2016 

---

2 
Tuzuvchilar: Nazarov A.M.,Ibragimova B.B.,Pak S.S.
“Radiosignallarni qabul qiluvchi qurilmalar”fanidan virtual laboratoriya 
ishini bajarish uchun uslubiy qo„llanma. –Toshkent: ToshDTU 2016. -34b 
Uslubiy qo„llanma 5350700-Radioelektron qurilmalar va tizimlar 
(radiosanoat) 5111000-Kasb ta„limi (Radioelektron qurilmalar va tizimlar) 
yo„nalishlari talabalari uchun mo„ljallangan bo„lib, unda “Radiosignallarni 
qabul qiluvchi qurilmalar” faniga tegishli 10 ta virtual laboratoriya ishini 
bajarish uchun mo„ljallangan individual topshiriqlarning tafsiflari 
keltirilgan. 
Abu Rayhon Beruniy nomidagi Toshkent davlat texnika universiteti 
ilmiy-uslubiy kengashi qarori bilan chop etildi. 
Taqrizchilar: A.A.Tojiyev, ToshDTU, “Radioteхnik qurilmalar va 
tizimlar” kafedrasi f-m.f.n.,dot 
D.A.Davronbekov TATU, “Mobil aloqa texnologiyalari” 
kafedrasi mudiri, t.f.n.
© Toshkent davlat texnika universiteti, 2016 
 
 

---

3 
KIRISH
 
Radiosignallarni qabul qiluvchi qurilmalar fanidan laboratoriya 
ishlari virtual kompyuterlarda bajariladi.Har bir laboratoriya ishi alohida 
dasturga ega boʻlib:virtual laboratoriya ishi maket modeli, “boshqaruv 
organlari”, oʻlchov asboblari va generatorlari virtual modellaridan tashkil 
topgan. 
Virtual laboratoriya ishlarini bajarishda virtual oʻlchov asboblari, 
ossillograflarni boshqarishga tegishli bloklar oldidagi doirasimon va 
toʻrtburchaksimon darchalardagi yozuvli tugmalardan foydalaniladi. 
Rostlagichlarni boshqarish quyidagicha amalga oshiriladi: 
- Harakatda surgich oldidagi oq maydoncha oldiga yoki ketiga sichqoncha 
koʻrsatkichi keltiriladi va sichqoncha chap tugmasi bosiladi. Bunda 
rostlagich harakatdagi elementi chapga yoki oʻngga bir qadamga suriladi. 
- boshqaruv harakatdagi elementiga sichqoncha koʻrsatkichi keltiriladi va 
sichqoncha tugmasi bosiladi, tugmani qoʻyib yubormasdan turib 
boshqaruvchi harakatdagi elementi chapga yoki oʻngga surilib kerakli 
qiymatlar oʻrnatiladi va sichqoncha tugmasini bosib turish toʻxtatiladi. 
Toʻrtburchak shaklidagi boshqariluvchi darchalar elementlari 
quyidagicha boshqariladi: 
- boshqarish elementini ishga tushirish uchun sichqincha koʻrsatgichi 
darcha oʻrtasiga keltiriladi va sichqoncha chap tugmasi bosiladi natijada 
darchada quyidagi koʻrinishda "V" belgi paydo boʻladi; 
- boshqaruv elementini passiv holatga qaytarish uchun sichqoncha 
kʻorsatgichi "V" belgili darchaga keltiriladi va chap tugmasi bosiladi. 
Bunda darchadagi "V" belgisi yoʻqoladi. 
Doirasimon shakldagi uncha katta boʻlmagan boshqarish darchalari 
bir-biri bilan funksional bogʻliq boʻlib quyidagicha boshqariladi: 
sichqoncha koʻrsatkichi doirachalardan biri oʻrtasiga keltiriladi va 
sichqoncha chap tugmasi bosiladi. Doirasimon darchada “nuqta” paydo 
boʻladi. Bu darchani passiv holatga oʻtkazib, ikkinchisini ishga tushirish 
uchun sichqoncha koʻrsatkichini ikkinchi doirasimon darchaga toʻgʻrilab, 
sichqoncha chap tugmasi bosiladi, bunda birinchi darcha passiv holatga 
oʻtadi. 
Tugmalar orqali boshqarish uchun sichqoncha koʻrsatkichi tugma 
ustiga keltiriladi va sichqoncha chap tugmasi bosiladi. Boshqarishda ikkala 
funksional bogʻliq tugmalardan foydalaniladi. Tugmalardan birini aktiv 
holga keltirish, ikkinchisini passiv holatga oʻtkazish, sichqoncha tugmasini 
bosish orqali amalga oshiriladi.