Редаксийа щейяти
Yüklə 2,79 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Ключевые слова
|
199 ФЯЛСЯФЯ, СОСИОЛОЭИЙА ВЯ ПСИХОЛОЭИЙА ЕЛМЛЯРИ Məktəb psixoloqlarında özünüqiymətləndirmənin peşə özünüdərklə əlaqəsi Reyhan Əhmədova Qərb Universitetinin “Hüquq və humanitar elmlər” kafedrasının müəllimi E-mail: reyhan-79@rambler.ru Rəyçilər: psixol.ü.f.d., dos. A. Quliyev psixol.ü.f.d., dos. L. Əmrahlı Açar sözlər: özünüdərk, özünüqiymətləndirmə, özünütənzim, məktəb psixoloqu, peşəkar kimi özünüdərk, peşəkarlıq səviyyəsi Ключевые слова: самопознание, самооценка, самоконтроль, школьный психо- лог, профессиональное самопознание, уровень профессиональности Key words: self-consciousness, self-assessment, self-regulation, the school psychologist, as a professional self-consciousness, level of professionalism Hər bir fərdin dəyəri onun sosiallaşma səviyyəsi, mənsub olduğu cəmiyyətin, daşıdığı mədəniyyətin ənənələrinə sadiqliyi, bu normalara əməl etmə tərzi ilə qiymətləndirilir. Hətta, insan davranışının sırf bioloji, fizioloji mexanizmlərindən irəli gəldiyi iddia olunan, bilavasitə təbii hiss və emosiyalarla tənzimlənən yaradıcılıq, məhəbbət, cinayət, suisid, qəhrəmanlıq əməlləri belə sosial qiymətləndirmələr əsasında təhlil edilir. Bu əməllər nə qədər insan davranışının təbii hərəkətləri kimi görünsə də, əslində, onların özləri belə sosial faktorların təsiri altında formalaşır. Deməli, insanın sosial dəyəri və sosial xüsusiyyətləri iki qüvvənin: təbii və sosial təsirlərin qovşağında sosial mühitə uyğun olaraq formalaşan, inkişaf etdirilən davranışa, əlaqə və münasibətlərə görə qiymətləndirilir. İ.V. Dubrovina, E.E. Danilova və A.M. Prixojan şəxsiyyətin özünüdərkinin quruluşun- da özünüqiymətləndiməyə xüsusi yer ayırırlar. Onların təhlillərində özünüdərkin bitkin for- ması özünü “Mən-konsepsiya”da göstərir. Onun 3 əsas komponenti var: 1) koqnitiv; 2) emosional-dəyər baxımından özünə münasibət; 3) davranış. İkinci - özünə emosional-dəyər baxımından münasibət bəsləmək insanın özünüqiymət- ləndirməsində ümumiləşir. Müəlliflərə görə, bu, özündə aşağıdkıları ehtiva edir: “İnsanın özünə emosional-dəyərlilik baxımından münasibəti onun öz şəxsiyyətinə münasibətinin ya bütöv, ya da ayrı-ayrı, lakin əsas tərəflərini ifadə edir. Bu münasibət: özünəhörmət, şəxsi ləyaqət hissi, özünüqiymətləndirmə və bağlılıq səviyyəsində ifadə olunur” (4, 273). İ.V. Dubrovina, E.E. Danilova və A.M. Prixojan qeyd edirlər ki, özünüqiymətləndirmə anlayışında ön plana qiymətləndirici komponentlər çıxır. Şəxsiyyətin özünüqiymətləndirməsi haqqında psixoloji mənbələrdə yetərincə izahlar verilir. Burada bizi məktəb psixoloqlarının özünüdərkinə özünüqiymətləndirmənin təsiri maraqlandırır. Bundan əlavə, bilmək istərdik, onlar özlərində mütəxəssis olaraq nələri üstün qiymətləndirirlər? Ümumiyyətlə, məktəb psixo- loqlarının özlərini mütəxəssis kimi qiymətləndirmələri onlara verilən ekspert qiymətləndir- |