Referat Mavzu: asab sistemasining irsiy degenerativ zo'rayib boradigan kasaliklari

Yangiyo'l Abu Ali ibn Sino nomidagi Jamoat salomatligi texnikum

Referat
Mavzu: ASAB SISTEMASINING IRSIY DEGENERATIV ZO'RAYIB

BORADIGAN KASALIKLARI

Bajardi: _______________

Tekshirdi:_____________
Toshkent 2022
REJA
1) Zo‘rayib boradigan mushaklar distrofiyasi. Dushen turi.
2) Zo‘rayib boradigan mushaklar istrofiyasining yuvenil Erba-Rot turi.
Psevdogipertrofiya. Bu kasallik birinchi boiib, 1868-yil fransuz nevropatologi Dushen tomonidan ko‘rsatib olilgan. Kasallik irsiy-degenerativ boiib, miopatiyalar guruhiga kiradi. U fermentlar faoliyatining (asosan, uglevodlar almashinuvi) buzilishi natijasida paydo boiib, tanadagi mushaklarning zararlanishiga olib keladi.
Bu qo‘l va oyoqlarning proksimal qismlarida mushaklarning simmetrik atrofiyalanishi bilan kechadi. Kasallikning birinchi belgilari 2-5 yoshdan boshlanib, unda chanoq va oyoqlarning yuqori mushaklarida toliqish, tez charchab qolish belgilari paydo boiadi.Mushaklar atrofiyalanib, mushak tolalari o‘miga yog1 to‘qimasi rivojlanadi, natijada, soxta gipertrofiya paydo boiadi. Bemorning yurishi o‘zgarib, yurish vaqtida gavdani ikki yon tomonga tashlab - «o‘rdak yurish»ga o'xshab yuradi. Kasallik asta-sekin rivojlanib boradi, yelka va chanoq mushaklari atrofiyalanadi, boldir mushaklari kattalashib, qattiqlashib qoladi. Natijada, boldir mushaklarida psevdogipertrofiya paydo boiib, bemorlarning zinadan chiqishi qiyinlashib qoladi.
Kasallik rivojlangan sari bemorning aqli zaifligi ham kuchayib boradi. Bulardan tashqari suyak-bo'glm, qon tomir va neyroendokrin tizimida ham o‘zgarishlar boiadi. Umurtqa pog‘onasining bel qismida giperlordoz kuzatiladi. Bemor 14-15 yoshga borib, umuman harakat qilmay qo‘yadi
Zo‘rayib boradigan mushaklar istrofiyasining yuvenil Erba-Rot turi.
Bu kasallik birinchi boiib, 1882-yilda nemis olimi Erba va 1890-yilda rus olimi Rot tomonidan bayon etilgan. Kasallik o‘smirlik yoshida (14-15 yosh) boshlanib, autosom-retsessiv turda, ota-onadan bittadan gen bolganda o‘tadi. Kasallik asta-sekin rivojlanib, chanoq va oyoqlarning proksimal qismlaridagi mushaklarning atrofiyalanishi yuz beradi. Bemor tez charchab qoladi va quvvatsizlik paydo boiadi, «o'rdak yurishi»ga o'xshab yuradi. Bel va qorin mushaklarida atrofiya boshlanib, natijada, umurtqa pog'onasida qiyshayish, qanotsimon kuraklar hosil boiadi. Pay reflekslari yo'qoladi.
Yelka-ko‘krak-yuz turi.
1884-yilda fransuz olimlari Landuzi va Dejerin kasallik belgilarini bayon etgan. Kasallikning autosom-dominant turi nasldan naslga o‘tadi. 20-25 yoshdan boshlab kasallik belgilari paydo boiadi. Bunda mushaklar quvvatsizlanib,atrofiya avval yuz mushaklarida, keyinchalik yelka, ko'krak mushaklarida boshlanadi. Bemorning yuzida harakatlar kamayib,eshana silliqlashadi va ko‘z to‘liq yumilmaydi, lablar qalinlashibketadi. Yelka mushaklarida psevdogipertrofiya paydo bo’ladi, payrefleksiyasi susayadi, aqli saqlangan bo’ladi.
Davosi.
Mushaklardagi uglevod almashuvini, oziqlanishini yax-
shilash uchun retabolil, neyrobolil, pirasetam, ATF, E vitamini,kokarboksilaza, glutamin kislota, metionin, askorbin kislotasi, B(,B6, Bp vitam inlar buyuriladi. Asab-mushak oMkazuvchanligini yaxshilash uchun prozerin, galantamin, oksazil, dibazol,to‘qimalarni kislorod bilan ta’minlash va kapillarda qon aylanishini
yaxshilash uchun trental, teonikal, nikotin kislotasi tavsiya etiladi.Fizioterapiya va uqalash muolajalari buyuriladi.
Pay reflekslari pasaygan, chaqaloq past ovozda yigMaydi, emish va yutinish reflekslari susaygan, yuz mushaklarida harakat kam boMadi. Bemorning tilida fibrillar qaltirash, yurakning tez urushi, boshni
kech tutishi, umurtqa pog‘onasi qiyshayishi, ko‘krak qafasining shakli o‘zgarishi kuzatiladi. Bular kasallikning tug‘ma turida uchraydi.
Kasallikning kech davri uch yoshdan keyin boshlanadi.
Shu vaqtgacha bola sog‘lom boMib o‘sadi, harakatlari yaxshi saqlangan boiadi. Kasallik asta-sekin boshlanib, bolaning yurishi o‘zgaradi, tez-tez yiqilib turadi, oyoqlarini tizzadan ko‘tarib bosadi. Falaj oyoqning proksimal qismlarida boshlanadi, sekinlik bilan qo‘l va tana mushaklariga o‘tadi. Bunda mushaklarda fassikular va fibrillar qaltirashlar boiadi. Pay reflekslari yo‘qoladi. Bemor 12 yoshga borib umuman yurmay qo‘yadi.
Davosi.
Asab to‘qimalarini oziqlantiruvchi dorilar - serebrolizin, aminolon, ensefabol, retabolil, ATF, vitaminlar, fizioterapevtik muolajalar, uqalash va badantarbiya mashqlari tavsiya etiladi.
Neyrogen mushaklar distrofiyasi
Verning-Goffman spinal amiotrofiyasi. Bu kasallikni nemis olimlari (1891-yil) Verning va Goffman (1893-yil) ta'riflab bergan. Kasallikda orqa miyaning oldingi shoxlaridagi hujayralarda degene-rativ o'zgarishlar boMadi. Bu juda og‘ir asab-mushak kasalligi bo‘lib, bola homila davrida yoki bir yoshidan boshlab kasallikbelgilari boshlanadi. Kasallik autosom-retsessiv yo’l bilan nasldan
naslga o‘tadi.
Markaziy asab tizimining degeneratsiyasi - bu orqa miya va miyada ruhiy tanazzulga olib keladigan qaytarib bo'lmaydigan organik va funktsional o'zgarishlar. Kasallikning ko'p turlari mavjud, ularning oqibatlari asab tizimining buzilishidir. Shunga ko'ra, davolanish kasallikning turiga va uni keltirib chiqaradigan sabablarga bog'liq bo'ladi. Afsuski, markaziy asab tizimining barcha kasalliklarini davolash mumkin emas. Yusupov nomidagi shifoxonada markaziy asab tizimining degenerativ kasalliklari uchun muvaffaqiyatli terapiya olib boriladi.

Markaziy asab tizimining degenerativ kasalliklari: umumiy tushunchalar

Markaziy asab tizimining degenerativ kasalliklari guruhining asosiy xususiyatlari quyidagi mezonlardir:

kasalliklar sezilmaydigan tarzda boshlanadi, ularning paydo bo'lishidan oldin, asab tizimi mutlaqo normal ishlashi mumkin edi;

kasalliklar asta-sekin progressiv kursga ega, yillar yoki o'nlab yillar davom etishi mumkin;
ba'zi degenerativ kasalliklar irsiy omillar bilan bog'liq va bir oilaning bir nechta a'zolarida rivojlanadi;
markaziy asab tizimining neyrodegenerativ kasalligi neyronlarning asta-sekin o'limi va ularning glial elementlar bilan almashtirilishi bilan tavsiflanadi;
Patologiya rivojlanishining dastlabki bosqichida atrofik jarayonlar miya yarim sharlaridan birining har qanday ma'lum bir qismida sodir bo'ladi; keyinchalik degeneratsiyaning ilg'or bosqichida miyada atrofiya amalda nosimmetrik bo'ladi.
Markaziy asab tizimining organik kasalliklari
Markaziy asab tizimining organik kasalligi mavjudligi miyaning nuqsonli ekanligini anglatadi. Patologiya tug'ma yoki orttirilgan bo'lishi mumkin. Nevrologlarning ta'kidlashicha, birinchi bosqichdagi organik markaziy asab tizimining buzilishi aholining 98 foizida topilishi mumkin, ammo ular davolanishni talab qilmaydi. Ikkinchi va uchinchi bosqichlar jiddiyroq shikastlanishlar bilan tavsiflanadi va sezilarli og'ishlar bilan birga keladi.
Miyaning konjenital organik lezyonlari embrion rivojlanish davrida yoki tug'ilish travması natijasida tug'ilish paytida yuzaga keladi. Ularning paydo bo'lishining sabablari homilador ayolga ta'sir qiladigan salbiy omillar bo'lishi mumkin:
ayolning spirtli ichimliklar, giyohvand moddalarni iste'mol qilishi;
homiladorlik davrida og'ir gripp yoki boshqa yuqumli kasalliklar;
ba'zi dorilarning ta'siri;
qattiq stress.
Nevrologik bo'lim Asab tizimining degenerativ
kasalliklari Degenerativ holatlar noma'lum sabablarga ko'ra yuzaga keladi va neyronlarning progressiv o'limi tufayli ma'lum neyronal tizimlarning shikastlanishi bilan tavsiflanadi. Patologik o'zgarishlar ikki tomonlama va nosimmetrik tarzda taqsimlanadi (lekin erta bosqichda magistralning yarmi yoki bir a'zosi ta'sir qilishi mumkin).
Kasallik ixtiyoriy harakatlarni cheklash, tremor, xorea, distoni, miyokloniya, tiklar va boshqa g'ayritabiiy harakatlar paydo bo'lishi bilan birga keladi, demans va boshqa kognitiv buzilishlar rivojlanishi mumkin.
Kasallikning sabablari:
Kasallik genetik ma'lumotlarning o'zgarishi natijasida yuzaga keladi. Gen mutatsiyasi tufayli ma'lum bir polipeptidning sintezi buziladi - buzilishlarning tabiati ushbu polipeptidning metabolizmidagi roli bilan belgilanadi (ferment etishmovchiligi, to'qimalarning yo'q qilinishi, tezaurizmlar). Degenerativ kasalliklar ko'p yillar davomida rivojlanadi va terapiyaga chidamli.
Degenerativ kasalliklarning turlari:
Degenerativ kasalliklarga Altsgeymer kasalligi, Xantington xoreasi, Parkinson kasalligi, amyotrofik lateral skleroz, motor neyron kasalligi, Pikning lombal atrofiyasi kiradi. Asab tizimining degenerativ kasalliklari keng tarqalgan - Parkinson yoki Altsgeymer kasalligi 1000 kishidan 1 tasida tashxis qilinadi.Bundan tashqari, neyrodegenerativ kasalliklar nafaqat katta yoshdagi odamlarga xosdir, masalan, distonik sindromlar ko'pincha ishlab chiqarish yoshida kuzatiladi.
Degenerativ kasalliklar diagnostikasi va davolash:
Tashxis murakkab diagnostika uskunalari (klinik neyrofiziologiya laboratoriyasi, neyropsixologik laboratoriya, video monitoring ) yordamida amalga oshiriladi .
Bundan tashqari, murakkab holatlar va kam uchraydigan kasalliklarning yuqori aniqlikdagi diagnostikasi va yuqori ixtisoslashtirilgan ambulator davolanish amalga oshiriladi. Markazlar ko'p tarmoqli bo'lib, bu erda bir qator klinik yo'nalishlar mavjud (nevrologiya, neyrofiziologiya, neyroxirurgiya, neyropsixologiya, psixiatriya), morfologik usullar (neyropatologiya) va funktsional diagnostika usullari qo'llaniladi .
Markaziy asab tizimining degeneratsiyasi - bu orqa miya va miyada ruhiy tanazzulga olib keladigan qaytarib bo'lmaydigan organik va funktsional o'zgarishlar. Kasallikning ko'p turlari mavjud, ularning oqibatlari asab tizimining buzilishidir. Shunga ko'ra, davolanish kasallikning turiga va uni keltirib chiqaradigan sabablarga bog'liq bo'ladi. Afsuski, markaziy asab tizimining barcha kasalliklarini davolash mumkin emas. Yusupov nomidagi shifoxonada markaziy asab tizimining degenerativ kasalliklari uchun muvaffaqiyatli terapiya olib boriladi.
Markaziy asab tizimining degenerativ kasalliklari: umumiy tushunchalar
Markaziy asab tizimining degenerativ kasalliklari guruhining asosiy xususiyatlari quyidagi mezonlardir:

kasalliklar sezilmaydigan tarzda boshlanadi, ularning paydo bo'lishidan oldin, asab tizimi mutlaqo normal ishlashi mumkin edi;

kasalliklar asta-sekin progressiv kursga ega, yillar yoki o'nlab yillar davom etishi mumkin;
ba'zi degenerativ kasalliklar irsiy omillar bilan bog'liq va bir oilaning bir nechta a'zolarida rivojlanadi;
markaziy asab tizimining neyrodegenerativ kasalligi neyronlarning asta-sekin o'limi va ularning glial elementlar bilan almashtirilishi bilan tavsiflanadi;
Patologiya rivojlanishining dastlabki bosqichida atrofik jarayonlar miya yarim sharlaridan birining har qanday ma'lum bir qismida sodir bo'ladi; keyinchalik degeneratsiyaning ilg'or bosqichida miyada atrofiya amalda nosimmetrik bo'ladi.