Referat mavzulari ro’yxati

Metallurgiya shlaki. YOqilg‘i shlaki 
Metallurgiya sanoatida chiqindi omborlariga xar yili katta miqdorda 
domna shlaklari tashlanadi. YA’ni po‘lat etishda asosiy maxsulotdan tashqari 
0,5-1 t shlak chiqadi. Bunda massa bo‘yicha emas balki hajm bo‘yicha 2-3 
barobar ko‘p miqdorda shlak chiqadi. SHu sababli shlaklarni shartli ravishda 
chiqindi deyiladi. Aslida bu qimmatli ikkilamchi mahsulot hisoblanadi.
Metallurgiya shlaklaridan noto‘g‘ri foydalanishda asosiy olinadigan 
maxsulot narxiga xam tasir etadi, ya’ni shlaklarni olib kelish, chiqindi 
omborlariga ko‘mish ortiqcha harajatga olib keladi. Metallurgiya shlaklarining 
kimyoviy tarkibi turlichadir. Domna shlaklari asosan quyidagi oksidlardan 
iborat bo‘ladi: SaO - 3O-50%; SiO
2
- 30-40%; Al
2
O
3
- 10-30%; temir, magnit 
va marganets birikmalari. 

---

168 
Kimyoviy tarkibi bo‘yicha shlaklarning ikki turi mavjud: 
SaO+MgO 
1 . Asosiy, asosiy modul -M
0
=─────── >1; 
SiO
2
+Al
2
O
3
2 . Nordon , M
0
<1
Domna shlaki sement sanoatida ishlatiladi. Uning bir qismi shlakli tola 
va quyma buyumlar olishda ishlatiladi. Asosan shlakning ko‘p miqdori 
to‘ldiruvchilar ishlab chiqarishda ishlatiladi. 
Eski chiqindi omborlaridan olinadigan shlaklarni maydalash va saralash 
natijasida beton uchun yaroqli shag‘al ishlab chiqariladi. CHiqindi 
omborlaridagi shlaklarning tarkibi va fizik, mexanik xususiyatlari bo‘yicha bir 
jinsli emas. Ularning sovish darajasiga qarab kristallanishi turlicha kechadi. 
Mustahkamligi va g‘ovakligi xam turlicha bo‘ladi. SHu sababli tanlagan holda 
eski chiqindi omborlarini ochish va olingan shag‘alni boyitish maqsadga 
muvofiq bo‘ladi. 
Savollar: 
1.
Qanday beton to‘ldiruvchilari mavjud? 
2.
Uzlukli va uzluksiz tarkib nima? 
3.
Fuller tomonidan qanday tenglama taklif etildi? 
4.
To‘ldiruvchi bo‘shliqligi va donadorlik tarkibi orasida qanday
bog‘liqlik mavjud? 
5.
Qorishma g‘ovakliligi hajmining (massa bo‘yicha %da) mayda va 
yirik to‘ldiruvchi miqdoriga bog‘liqligini grafikda tushuntiring? 
6.
Qum xajmining ortishiga nisbatan bog‘liqlik?