Reja: Baliqchilik tashkil qilish

Ko’payishi. Suyakli baliqlarning deyarli xammasi ayrim jinsli 
va uruglanishi tashki buladi. Baliqlar boshka umurtkali xayvon- 
larga nisbatan nixoyatda serpusht buladi. Kupchilik baliqlar yuz 
minglab, oybaliq 30 mln ikra kuyadi. Bu ikralar yumshok; bulib, 
yaxshi ximoya kilinmagan va kupchiligi xalok bulib ketadi. Uruglan- 
gan tuxumning voyaga etgan baliqka aylanishi nixoyat past bulib, 
sevryuga baligida 0,13-0,58% ni tashkil kiladi. 
Baliqlar boshka kupgina umurtkalilardan anik; kupayish mavsumi- 
ga ega emasligi bilan fark, kiladi. Baliqlar urchish (nerest) vatstiga 
k,arab uch guruxga bulinadi: 
1. Baxor va erta yozda kupayuvchi baliqdar. Bu guruxga osetrlar, 30F0- 

---

ra baliqlar, lak,k,a baliqlar, sel`dlar, churtan baliqlar, olabura baliqlar 
kiradi. 
2. Kuzda va qishda ko’payuvchi baliqdarga losos, gulmoy (forel), 
treska va boshk,alar kiradi. 
3. Tropik dengizlarda yashovchi baliqlar yil davomida kupayadi. 
Baъzi baliqdarda nael uchun kaygurish xodisasi xosil buladi, nati- 
jada ular kam ikra kuyadi. Masalan, tikanbaliqlarning erkagi suv 
tagida erdan chukurcha k,aziydi va shar shaklida uya kuradi. Urgochisi 
20-100 ta ikra kuyadi, erkagi 10-15 kun uyani kurikdaydi. Dengiz ot- 
chasi va ignabaliqlar erkagining krrin tomonida teri burmasi buladi. 
Shu burmada ururlangan ikralarni olib yuradi. Amerika lak,k,a baligi 
50-100 ta ikralarini orziga solib yuradi. Baъzi baliqdarda esa (boykul 
golomyankasi) tirik turish protsessi kuzatiladi. 
Baliqlarning itstisodiy axamiyati 
Xozirgi vaqtda inson baliqlardan 40% gacha xayvon okqsilini ol- 
moqda. Ular asosan qimmatbaxo ozuqa maxsuloti uchun ovlanadi. Ba-
__litslardan ozits-ovtsat maxsulotlaridan tashtsari vitamin, baliq 
yogi va boshtsa maxrulotlar olinadi. 
Ovlanadigan baliqlarning 90% ga yatsini dengiz va okeanlardan 
tutiladi. Tinch okeanidan 40%, Atlantika okeanidan 45%, Xind 
okeanidan 10% va Shimoliy Muz okeanidan 5% baliq tutiladi. 
Rossiya baliqchilik sanoati yutsori taratstsiy etgan mamlakat xisoblanadi. 
MDXning suv xavzalarida 1000 tur baliq yashasa, shundan 150 turi 
ovlanadi. Bizda eng muxim ovlanadigan baliqlar — sel`dlar, zogora baliqlar, 
treskalar, lososlar, osetrlar, sudak va xamsadir. Xozirgi vaqtda Rossiyada faol ov, 
yaъni yil buyi tutish keng rivojlangan. Buning natijasida baliqchilik korxonalariga 
baliq uzluksiz kelib turadi. Ovlanadigan baliqlarni tabiiy sharoitda satslash va 
ularning sonini kupaytirish uchun davlatimiz bir qancha choralarni kiradi: 
1. Baliqlarning kupayish joylarini ximoya qilish. 
2. Suv xavzalarini ortiqcha loy va suv usimliklaridan tozalab turish. 
3. Daryo, ko’l va hovuzlarni sanoat korxonalaridan chiqayotgan zaharli 

---

oqova suvlardan, neft quyilishidan qo’riqlash. 
4. Qimmatbaho baliqlarni iqlimlashtirish. 
Oxirgi yillarda O’zbekistonning suv xavzalarida Amur daryosi- 
dan amur xumboshi, ots amur baliqlari iqlimlashtirildi. Xozirgi 
vaqtda O’zbekistonda bir qancha baliqchilik xo’jaliklarida zogora baliq, 
laqqa baliq, xramula, oqsayroq (jerex), qizil ko’z (plotva), ilonbosh, 
olabug’a, ela (sudak), churtan baliq va boshqalar ovlanadi.