Reja: Dekart koordinatalar sistemasi

N nuqtaning qutb burchagi qabul qilishi mumkin bo’lgan qiymatlar orasidan tengsizlikni qanoatlantiradigan qiymatini N nuqta qutb burchaginig bosh qiymati deyiladi. ON nur OP nurga qarama-qarshi yo’nalgan bo’lsa, 180⁰ ga ikki yo’nalishda burish mumkin, bu vaqtda qutb burchagining bosh qiymati uchun qabul qilinadi.

Nuqtaning qutb va dekart koordinatalari orasidagi bog’lanish.

Tekislikda qutb koordinatalar sistemasi berilgan. Koordinatalar boshi qutb boshi bilan, absissalar o’qining musbat qismi qutb o’qi bilan ustma-ust tushadigan musbat yo’nalishli (О, ) dekart reperini kiritamiz (34-chizma).
Tekislikdagi N nuqtaning qutb koordinatalar dekart koordinatalari x, y bo’lsin.
T o’g’ri burchakli ONN₁ uchburchakdan
(17.1)
Nuqtaning qutb koordinatalari ma’lum bo’lsa, uning dekart koordinatalari (17.1) formuladan topiladi.

A
33-chizma

gar N nuqtaning dekart koordinatalari ma’lum bo’lsa, uning qutb koordinatalarini ushbu
(17.2)
formuladan topiladi.
Eslatma. N nuqtaning dekart koordinatalaridan qutb koordinatalariga o’tishda formula qutb burchagini qiymatini to’liq aniqlamaydi, chunki buning uchun yana ning miqdori musbat yoki manfiy ekanligini ham bilish kerak. Odatda bu N nuqtaning qaysi chorakda joylashishiga qarab aniqlanadi. Masalan, (17.2) formulada bo’lsa, tg = 1 bo’lib, =45⁰. Lekin, bo’lganda ham tg = 1 bo’lib, emas, bo’lishi kerak, chunki (-3; -3) nuqta uchinchi chorakda joylashgan burchakning qiymati va ishorasini cos , sin ga qarab aniqlash qulayroq.
Qutb koordinatalar sistemasida ikki nuqta orasidagi masofa.
Qutb koordinatalari bilan va nuqtalar orasidagi masofani hisoblash formulasini chiqaraylik.
Tekislikdagi N₁ va N₂ nuqtalarning dekart koordinatalari va bo’lsin. (7.1) formulaga ko’ra
va
U holda
(18.1)
(18.1) qutb koordinatalari bilan berilgan ikki nuqta orasidagi masofani hisoblash formulasi.

Foydalaniladigan adabiyotlar ro’yxati:

Asosiy adabiyotlar:
1. Н.Д.Додажонов, М.Ш.Жўраева. Геометрия. 1-қисм, Тошкент. «Ўқитувчи», 1996 й. (ўқув қўлланма)
2. X.X.Назаров, X.O.Oчиловa, Е.Г.Подгорнова. Геометриядан масалалар тўплами. 1 ва 2 қисм. Тошкент «Ўқитувчи» 1993, 1997. (ўқув қўлланма)
Elektron ta’lim resurslari:

1. www /Ziyo. Net
2. http://vilenin.narod.ru/Mm/Books/
3. http://www.allmath.ru/
4. http://www.pedagog.uz/
5. http://www.ziyonet.uz/
6. http://window.edu.ru/window/

1