Reja: Kirish Egri chiziqli harakat va uning xossalari

O‘rtacha tezlik quyidagicha ifodalanadi: 

Bu tezlik vektor kattalikdir, uning yo‘nalishi MM1 xorda yoki kesma yo‘nalishi bilan mos tushadi.

O‘rtacha tezlikning t vaqtni nolga intilishida olgan chegaraviy qiymati radius – vektor dan vaqt bo‘yicha olingan hosilaga teng bo‘ladi:
Bu yerda moddiy nuqtaning egri chiziqli harakatidagi oniy tezligidir. Oniy tezlik yo‘nalishi harakatlanayotgan moddiy nuqta trayektoriyasiga urinma yo‘nalishda bo‘ladi. Oniy tezlik belgilangan t vaqtga tegishli M nuqtada egri chiziqqa urinma bo‘ladi. Tezlanish esa, tezlik vektoridan vaqt bo‘yicha olingan hosilaga teng


Chiziqli va burchakli kattaliklar orasidagi bog’lanish.
Bunda va mos turda zarrachaning massasi va chiziqli tezligi. Chiziqli tezlik bilan burchakli tezlik orasidagi bog`liqlikni hisobga olsak va bunida

hosil qilamiz.

Qattiq jism kinetik energiyasi uni tashkil etuvchi barcha zarrachalarning kinetik energiya-larining yig‘indisidan iborat

gа asoslanib jismning aylanish o‟qiga nisbatan inertsiya momenti ekanligini hisobga olsak

ifodasi paydo bo‘ladi

Demak, qo‘zg`almas o‘q atrofida aylanayotgan qattiq jismning kinetik energiyasi ushbu jismning aylanish o‟qiga nisbatan inertsiya momentining burchaklik tezlik kvadratiga ko‟paytmasining yarmiga teng. Agar jism harakatlanuvchi o‟qga nisbatan aylanmali harakatda bo‟lsa, ya‟ni ham aylanmali, ham ilgarilanmali harakatda bo‟lsa, uning kinetik energiyasi aylanma va ilgarilanma harakat kinetik energiyalarining yig`indisi orqali aniqlanadi:

Aylana bo‘ylab tekis harakatlanayotgan moddiy nuqtaning vaqt birligi ichida yoy bo‘ylab bosib o‘tgan yo‘liga son jihatdan teng bo‘lgan kattalikka chiziqli tezlik deyiladi va quyidagicha ifodalanadi.
Aylana bo‘ylab tekis harakatda aylana radiusi burilish burchagining shu burilish uchun ketgan vaqtga nisbati burchak tezlik deyiladi: