Reja: Kirish Fosfor elementlar
Oddiy moddaning ko’rinishi
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Elektron konfiguratsiyasi
- Ion radiusi
- Oddiy moddaning termodinamik xususiyatlari Termodinamik faza
- Qaynatish harorati
- Molyar hajmi
- Boshqa xususiyatlar Issiqlik o’tkazuvchanligi
|
Atom xossalari |
|
Nomi, belgi, raqami ——————-→ Fosfor/ Phosphorus (P), 15 |
|
Atom massasi ——————-→ 30,973762 m.a.b. (g/mol) |
|
Elektron konfiguratsiyasi ——————-→[Ne] 3s2 3p3 |
|
Atom radiusi ——————-→ 128 pm |
|
Kimyoviy xossalari |
|
Kovalent radius ——————-→ 106 pm |
|
Ion radiusi ——————-→ 35 (+5e) 212 (-3e) pm |
|
Elektrmanfiyligi ——————-→ 2.19 (poling shkalasi bo‘yicha) |
|
Oksidlanish darajasi ——————-→ 5, 3, 1, 0, −1, −3 |
|
Ionlanish energiyasi ——————-→ 1011,2 kJ/mol; (10.48 eV) |
|
Oddiy moddaning termodinamik xususiyatlari |
|
Termodinamik faza ——————-→ Qattiq modda |
|
Zichlik ( n.sh. da ) ——————-→ oq fosfor 1,82 g / sm³ |
|
Erish harorati ——————-→ 44,15 °C (317,3 K) |
|
Qaynatish harorati ——————-→ 279,85 °C (553 K) |
|
Solishtirma erish issiqligi ——————-→ 2,51 kJ/mol; |
|
Solishtirma buglanish issiqligi ——————-→ 49,8 kJ/mol; |
|
Molyar issiqlikgi ——————-→ 21,6 kJ/(K∙mol); |
|
Molyar hajmi ——————-→ 17,0 mol/sm3; |
|
Oddiy moddaning kristall panjarasi |
|
Panjara tuzilishi ——————-→ Kubsimon |
|
Panjara parametrlari ——————-→ 18,800 Å |
|
Boshqa xususiyatlar |
|
Issiqlik o’tkazuvchanligi ——————-→ (300 K) (0,236) Vt / (m · K) |
|
CAS raqami ——————-→ 7723-14-0 Fizik xossalari Fosfor normal sharoitda bir nechta barqaror allotropik modifikatsiyalar shaklida mavjud . Fosforning barcha mavjud allotropik modifikatsiyalari hali to’liq o’rganilmagan (2016) . An’anaga ko’ra, uning uchta modifikatsiyasi mavjud: oq, qizil, qora. Ba’zan ular asosiy allotropik modifikatsiyalar deb ataladi, bu esa barcha boshqa modifikatsiyalar ushbu uchalalarning aralashmasi ekanligini anglatadi. Standart sharoitda, faqat uchta allotropik fosforli modifikatsiyalar barqaror, masalan, oq fosfor termodinamik jihatdan beqaror ( va normal sharoitlarda qizil fosforga o’tadi. Barcha modifikatsiyalar rang, zichlik va boshqa fizik va kimyoviy xususiyatlar, ayniqsa kimyoviy faollik bilan farqlanadi. Moddaning holatini termodinamik jihatdan barqaror modifikatsiyaga o’tkazishda kimyoviy faollik kamayadi, masalan, oq fosforni qizil, keyin qizildan qora rangga aylantirganda.
|
Ishlatilishi
Fosfor eng muhim biogen element hisoblanadi va shu bilan birga sanoatda keng qo’llaniladi. Gugurt ishlab chiqarishda qizil fosfor ishlatiladi. U gugurt karakasing yuzasiga qoplanadi. Oltingugurt va kaliy xloratini o’z ichiga yuzaga gugurt cho’pi boshi ishqalansa, olov paydo bo’ladi.
Ehtimol, inson xizmatiga qo’ygan fosforning birinchi xususiyati yonuvchanlikdir. Fosforning yonuvchanligi juda muhim va allotropik modifikatsiyaga bog’liq. Kimyoviy jihatdan eng faol, toksik va yonuvchan oq («sariq») fosfor, ushning uchun u ko’p ishlatiladi (yunuvchi bomba va boshqalarda).
Qizil fosfor sanoat tomonidan ishlab chiqariladigan va iste’mol qilinadigan asosiy modifikatsiyadir. U gugurt ishlab chiqarishda, portlovchi moddalar, yoqish uchun aralashmalar, har xil turdagi yoqilg’ilar, shuningdek haddan tashqari bosimli moylash materiallarini ishlab chiqarishda ishlatiladi.
Dostları ilə paylaş:
