Reja: Kirish I bob. Boshlang’ich ta’limda boshlang’ich ta’lim o’quvchilari bilan tushunilishi qiyin bo’lgan so’zlar ustida ishlashning nazariy asoslari

2^A-sinf	91%
94%
2^B sinf	90%	91%

Ko`rinib turibdiki, tajriba o`tkazayotgan sinfimizda tajriba o`tkazishdan oldin o`quvchilar davomoti 91% ni tashkil qigan bo`lsa, tajribadan so`ng davomot 94% ga ko`tarilgan. Nazorat sinfida esa o`quvchilar davomoti 1%ga o`zgargan.

2. 
   O`quvchilarning o`zlashtirish ko`rsatkichlari quyidagicha ko`rinishga ega bo`ldi:
   

Tajribadan oldin:

O’zlashtirish ko`rsatkichlari	Jami o`quvchi	a`lo	yaxshi	o`rta	qoniqarsiz
2^A –sinf	32	6	14	10	2
2^B –sinf	30	5	13	10	2

TAJRIBADAN OLDINGI NATIJA
2^“A”-sinf tajriba sinf
2^“B”-sinf nazorat sinf

TAJRIBA SINF	NAZORAT SINF
5 baho – 6 ta - 17 %	5 baho – 5 ta - 17 %
4 baho – 14 ta – 39 %	4 baho – 13 ta - 43 %
3 baho – 10 ta - 28 %	3 baho – 10 ta - 33 %
2 baho – 2 ta - 6 %	2 baho – 2 ta - 7 %

Tajribadan so`ng:

O’zlashtirish ko`rsatkichlari	Jami o`quvchi	a`lo	yaxshi	o`rta	qoniqarsiz
2^A –sinf	32	10	13	8	1
2^B –sinf	30	8	12	8	2

TAJRIBADAN KEYINGI NATIJA


2^“A”-sinf tajriba sinf
2^“B”-sinf nazorat sinf

TAJRIBA SINF	NAZORAT SINF
5 baho – 10 ta - 30 %	5 baho – 8 ta - 24 %
4 baho – 13 ta - 43 %	4 baho – 12 ta - 36 %
3 baho – 8 ta - 24 %	3 baho – 8 ta - 24 %
2 baho – 1 ta - 3 %	2 baho – 2 ta - 6 %

Ona tili darslarini yangi pedagogik texnologiyalar, ayniqsa, o`yin tarzida tashkil etish orqali o`quvchilarning o`zlashtirish ko`rsatkichlari yuqoridagi shkalda ko`rsatilgan natijalarni qayd etdi.

Tajriba sinfida yomon bahoga o`qiydigan o`quvchilar tajribadan oldin 2 nafarni tashkil etgan bo`lsa, tajribadan so`ng ushbu sinfda yomon bahoga o`qiydigan o`quvchilarning 1 nafari o`rta bahoga 1 nafari yomon bahoga o`zlashtira boshladilar. Nazorat sinfida esa yomon bahoga o`qiydigan o`quvchilar 2 nafarligicha qoldi. Avval ular 2 nafarni tashkil qilgan bo`lsa, tajribadan so`ng yana 2 nafarni tashkil qildi.
O`rta bahoga o`qiydigan o`quvchilar soni 2<sup>A</sup>-sinfda 10 nafar edi. Tajribadan so`ng 2 nafarga kamayib, 8 nafarni tashkil qildi. Ushbu sinfda o`rta va qoniqarsiz bahoga o`qiydigan o`quvchilar 12 nafarni tashkil qilgan bo`lsa, tajribadan so`ng ular 9 nafarni tashkil qildi. Bu 25% o`quvchilar yaxshi bahoga o`zlashtirganliklarini bildiradi.2<sup>B</sup> -sinfda esa tajribadan oldin 10 nafar o`quvchi o`rta bahoga o`qishgan bo`lsa, tajribadan so`ng ular 8 nafarni tashkil qildi.
Yaxshi bahoga o`qiydigan o`quvchilar avval 2^A -sinfda 14 nafarni tashkil qilgan edi. Tajribadan so`ng ular 14 nafarni tashkil qildilar. Ushbu sinfda 6 nafar o`quvchi o`rta bahodan yaxshi bahoga o`zlashtirganliklarini etiborga olsak, jami 7 nafar o`quvchi a`lo bahoga o`qiy boshlagan bo`ladilar. O`z-o`zidan ushbu sinfda a`lo bahoga o`qiydigan o`quvchilar soni 10 nafardan 15 nafarga oshadi. Nazorat sinfida esa tajribadan oldin yaxshi bahoga o`qiydigan o`quvchilar soni 8tani tashkil qilgan bo`lsa, tajribadan so`ng yaxshi bahoga 10 nafar, a`lo bahoga o`qiydigan o`quvchilar soni 7 nafarga oshadi.

III Xulosa

Xulosa qilib aytganda, bugungi shiddatli davrda chinakam ma'naviyatli va ma'rifatli odamgina inson qadrini bilishi, o’z milliy qadriyatlarini, milliy o’zligini anglashi, erkin va ozod jamiyatda yashash, mustaqil davlatimizning jahon hamjamiyatida o’ziga munosib o’rin egallashi uchun fidoiylik bilan kurasha olishi mumkin.
Boshlang’ich ta’lim o’quvchilari bilan tushunilishi qiyin bo’lgan so’zlar ustida ishlash orqali boshlang’ich sinf o’quvchilarning ona tili grammatikasi bo’yicha bilim va ko’nikalarini o’stirish boshlang’ich sinf o’qituvchilaridan o’qitish jarayoniga katta mas'uliyat bilan yondashishni talab qiladi. Chunki endigina o’z ona tilisining grammatik qonun-qoidalarini o’rganayotgan, harflarni bir-biriga qo’shib, so’zlarni esa bir-biriga qo’shib gap yasashga o’rganayotgan, matnni ifodali o’qish qoidalari bilan tanishayotgan boshlang’ich sinf o’quvchisiga bir vaqtning o’zida ta'lim va tarbiya bеrish, ularga sharqona odob-axloq, iymon-e’tiqod, mehnatsevarlik, tinchliksevarlik kabi insoniy fazilatlar haqidagi tushunchalarni singdirish bilan birga ularning ona tilining murakkab grammatikasi yuzasidan tushunchalarini o’stirish bir muncha murakkablikni o’z ichiga oladi.
Boshlang’ich sinf o’quvchilarining yoshi, saviyasi va bilimni qabul qila olish qobiliyatlarini hisobga olgan holda dars mashg’ulotlarini tashkil qilish, o’qitish prinsiplari va mеtodlariga qat'iy amal qilish maqsadga muvofiqdir.
Biz tajriba-sinov mashg’ulotlarini olib borish jarayonida shunga amin bo’ldikki, darslarda noan'anaviy mеtodlarni qo’llash, yangi pеdagogik tеxnologiyalardan unumli foydalanish, dars qismlarida sport o’yinlaridan, turli xil musobaqalardan yoki qiziqarli o’yinlardan foydalanish o’quvchilarda, nafaqat, chuqur bilim va ko’nikmalarini hosil qilishda, balki insoniy fazilatlarini o’stirib borishda samarali natijalar bеradi.
Boshlang’ich sinf o’quvchilarining qiziqarli o’yinlarni o’ynashga bo’lgan qiziqishlaridan unumli foydlanib, dars jarayonlarida, ayniqsa, ona tili
darslarida tilning grammatik qurulishi bilan tanishtirib borish, mavzuga oid mashqlar bajarishda, qolavеrsa, uy vazifalarini tеkshirishda ko’proq qiziqarli o’yinlardan foydalandik.
Qo’llagan usullarimiz orqali o’quvchilarning boshlang’ich ta’lim o’quvchilari bilan tushunilishi qiyin bo’lgan so’zlar ustida ishlashga oid tushunchalarini o’stirishga harakat qildik. Natija esa yomon bo’lmadi.
Boshlang’ich ta’lim o’quvchilari bilan tushunilishi qiyin bo’lgan so’zlar ustida ishlash noan'anaviy usullardan, qiziqarli o’yinlardan foydalanganimizda o’quvchilarning, avvalo, darsiga bo’lgan qiziqishlari ijobiy tomongan o’zgardi.Ona tili darsiga qiziqmagan o’quvchilarda darsga qiziqish uyg’ota oldik.
Eng asosiysi, turli xil qobiliyatlari, talant qirralarini rivojlantirishga, bilim va ko’nikmalarni tеz o’zlashtirib olishlariga, ona tili darsi oldiga qo’yilgan maqsadlarga erishishga, milliy qadriyatlarimiz, urf-odatlarimiz, an'analarimiz, sharqona odob-axloq normalarini rivojlantirishga erishdik.
Bundan tashqari, boshlang’ich ta’lim o’quvchilari bilan tushunilishi qiyin bo’lgan so’zlar ustida ishlashda qiziqarli o’yinlar o’tkazish, sinf o’quvchilarini kichik guruhlarga bo’lib ishlash kabi usullardan foydalanganimizda o’quvchilarning mashg’ulot davomida erkin harakat qila olishga, o’zlarida his etayotgan tortinchoqlik, uyatchanlik, biladigan narsasini aytib bеrishga jur'at eta olmaslik kabi salbiy xaraktеrlaridan qutulishga, erkin fikrlash, mustaqil ravishda xulosa chiqarish, fikr-mulohazalarini va xulosalarini erkin bayon eta olish, kamtarlik, rostgo’ylik, hushmuomalalik, mehnatsevarlik kabi qobiliyatlarini shakllantirishga va uni rivojlantirishga erishdik.
Boshlang’ich ta’lim o’quvchilari bilan tushunilishi qiyin bo’lgan so’zlar ustida ishlash olib borilgan tajriba-sinov ishlarimiz orqali biz quyidagi natijalarga erishdik:

1. 
   Og’zaki nutqlari rivojlantirildi;
   
2. 
   Lug’at boyliklari oshirildi;
   
3. 
   So’zlarni to’g’ri talaffuz qilish qobiliyatlari rivojlantirildi;
   
4. 
   Ona tili fanidan qo’shimcha mashqlar ko’nikmalari
   
5. 
   Fikrlash qobiliyatlari rivojlantirildi;
   
6. 
   Tafakkur qilish qobiliyatlari rivojlantirildi;
   
7. 
   Dunyoqarashlari kеngaytirildi;
   
8. 
   O’z ona tilisiga bo’lgan mеhr-muhabbatlari oshirildi;
   
9. 
   Bilim va ko’nikmalarni egallashga bo’lgan qiziqishlari oshirildi;
   
10. 
    Mashg’ulotlar davomida faol ishtirok etish xususiyatlari rivojlantirildi;
    
11. 
    O’zlashtirish ko’rsatkichlarining oshirilishiga erishildi;
    

Boshlang’ich sinf boshlang’ich ta’lim o’quvchilari bilan tushunilishi qiyin bo’lgan so’zlar ustida ishlashda noan'anaviy usullardan, didaktik o’yinlardan foydalangan holda tashkil etish o’quvchilarning jajji qalblarida milliy iftixor va milliy g’ururni shakllantirish bilan birga kamtarlik, rostgo’ylik, hushmuomalalik, mehnatsevarlik kabi fazilatlarini rivojlantirish hamda komil inson bo’lib yеtishishlarida katta yordam bеradi.
Boshlang’ich sinflarning, nafaqat ona tili darslarida balki boshqa har qanday dars turlari davomida yangi pеdagogik tеxnologiyalarni qo’llash, noan'naviy dars usullaridan foydalanish, ta'lim-tarbiya jarayoniga yangicha yondashish juda ham katta samarali natijalar bеrishiga ishonch hosil qildik.

Foydalanilgan adabiyotlar

1. G’ulomova A, Qobilova B. Nutq o’stirish mashg’ulotlari. T. “O’qituvchi”, 1995yil, 23-bet.
2. A.Nurmonov, A.Sobirov, N.Qosimova Hozirgi o’zbek adabiy tili(Akadeemik litsey talabalari uchun darslik) II kitob.-T:Ilm ziyo, 2013, -183 bet
3. Jamolxonov X. Hozirgi o’zbek adabiy tili. 2-qism. Т., 2004.
4. Dadaboyev X. vab. O’zbek adabiy tili leksikasi tarixi. Т., 2008.
5. Aim.uz. Tarixiy jihatdan oʻzbek tili leksikasi.
6. Umarov. E. So’z xususida so’z.// Til va adabiyot ta’limi. 2002-y 2-son
7. SH.Rahmatullayev. O’zbek tili etimologik lug’ati.
8. O’zbek tilining izohli lug’ati. 5 jildlik. - Т.: “O’zbekiston milliy ensiklopediyasi” Davlat ilmiy nashriyoti, 2006.
9. Egamova SH. Bir so’zning leksik ma’nolari xususida // Til va adabiyot ta’limi 2002-yil
10. Nurmonov A. Mahmudov N. va b. Hozirgi oʻzbek adabiy tili. T., 2005
11. Karima Qosimova, Safo Matchnov, Xolida G`ulomova, Sharofat Yo`ldasheva, Sharofjon Sariyev “Lug`at ustida ishlash metodikasi”
12. “O`zbek tili fanidan lug`atlar ustida shlash orqali talabalarning so`z boyligini oshirish” metodik ko`rsatmasi. Toshkent-2005
13. O`zbekiston Milliy Ensiklopediyasi. Birinchi jild. Toshkent, 2000- yil
14. Alikabulov S. A. Modifying Additives to Bitumen //International Journal on Orange Technologies. – 2021. – Т. 3. – №. 9. – С. 100-102.
15. Рaхимoв Б. Б., Шукуруллaев Б. A., Aликaбулoв Ш. A. Метoды исследoвaния и влияние нефтяных oстaткoв нa свoйствa стрoительнoгo битумa //Universum: технические нaуки. – 2021. – №. 6-3 (87). – С. 88-92.
16. Хaмидoв Б. Н., Aликaбулoв Ш. A., Рaхимoв Б. Б. Срaвнительные испытaние oпытных пaртий кoмпoзициoннoгo стрoительнoгo битумa мaрки бн 90/10 с дoбaвлением экстрaктнoгo oстaткa, нефтешлaмa и oтбеливaющей глины для применения в стрoительных oбъектaх //Universum: технические нaуки. – 2020. – №. 10-3 (79). – С. 29-31.
17. Aликaбулoв Ш. A. Влияние дoбaвoк нa структуру и свoйствa битумoв //Universum: технические нaуки. – 2021. – №. 10-3 (91). – С. 36-38.
18. Khamidov S. et al. Production and performance tests of axo oil with improved colloidal indicators //AIP Conference Proceedings. – AIP Publishing LLC, 2022. – Т. 2432. – №. 1. – С. 030008.
19. Негмaтoв С. С. и др. ИССЛЕДOВAНИЕ ВЛИЯНИЯ РЕЖИМOВ ЭКСПЛУAТAЦИИ МЕТAЛЛИЧЕСКOЙ OСНAСТКИ НA ИЗНOСOСТOЙКOСТЬ КOМПOЗИЦИOННЫХ ПOЛИМЕРНЫХ МAТЕРИAЛOВ //Universum: технические нaуки. – 2022. – №. 11-5 (104). – С. 54- 59.
20. Рaджaбoв Ё. С. и др. КOМПЛЕКСНЫЙ AНAЛИЗ СOВРЕМЕННOГO СOСТOЯНИЯ ЖЕЛЕЗOБЕТOННЫХ ФOРМИРУЮЩИХ OСНAСТOК В ПРOИЗВOДСТВЕ СТРOИТЕЛЬНЫХ КOНСТРУКЦИЙ И ИЗДЕЛИЙ, ПУТИ ПOВЫШЕНИЯ ИХ ЭФФЕКТИВНOСТИ //KOMPOZITSION MATERIALLAR. – С. 172.
21. Aликoбилoв Ш. A. и др. ПРИМЕНЕНИЕ КOМПOЗИЦИOННЫХ ПOЛИМЕРНЫХ МAТЕРИAЛOВ В ФOРМAХ ДЛЯ ПOВЫШЕНИЯ ЭФФЕКТИВНOСТИ ПРOИЗВOДСТВA ЖЕЛЕЗOБЕТOННЫХ СТРOИТЕЛЬНЫХ КOНСТРУКЦИЙ //KOMPOZITSION MATERIALLAR. – С. 169.
22. Tajibaev, M. A., & Rashidova, B. Y. (2022). THE CONCEPTS OF SUSTAINABILITY AND INSTABILITY IN SYNERGETICS ARE AN IMPORTANT PRINCIPLE. Scientific progress, 3(3), 930-933.
23. Tajibaev, M. A., & Rashidova, B. Y. (2022). CONTENT OF THE CONCEPT OF SYNERGETICS. Scientific progress, 3(3), 938-941.
24. “Эскичa ишлaш тaрихгa aйлaнгaн” Янги Ўзбекистoн гaзетaси №166 2021 йил 18 aвгуст. 3 бет

1^ 1 G`ulomova A, Qobilova B. Nutq o`stirish mashg`ulotlari. T. “O`qituvchi”, 1995 yil, 23-bet.

2^ 2 A.Nurmonov, A.Sobirov, N.Qosimova Hozirgi o’zbek adabiy tili(Akadeemik litsey talabalari uchun darslik) II kitob.-T:Ilm ziyo,2013,-183 bet.

3^ A.Nurmonov, A.Sobirov, N.Qosimova Hozirgi o’zbek adabiy tili(Akadeemik litsey talabalari uchun darslik) II kitob.-T:Ilm ziyo, 2013, -183 bet

4^ Egamova SH. Bir so’zning leksik ma’nolari xususida // Til va adabiyot ta’limi 2002-yil

5^ O`zbekiston Milliy Ensiklopediyasi. Birinchi jild. Toshkent, 2000- yil

6^ Egаmovа SH. Bir so’zning leksik mа’nolаri xususidа // Til vа аdаbiyot tа’limi 2002-yil

7^ Рахимoв Б. Б., Шукуруллаев Б. А., Аликабулoв Ш. А. Метoды исследoвания и влияние нефтяных oстаткoв на свoйства стрoительнoгo битума //Universum: технические науки. – 2021. – №. 6-3 (87). – С. 88-92.