Reja: Ma’lumotlar bazalari va banklari haqida tushunchalar. Ma’lumotlar bazasini yaratish modellari. Ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimlari. Ma’lumotlar bazasini yaratish tamoyillari. Ma’lumotlar bazasining tarkibi va uni tashkil etish

MBBTning ishlab chikishda amal kiluvchi kuyidagi printsiplari mavjud:
a) ma’lumotlarning mustakilligi;
b) universiallik. Foydalanuvchining mantikiy tasavvurlarini aks ettirish uchun MBBT kontseptual modelini kullab-kuvvatlashning kuchli vositalariga ega bulish;
v) munosabatlik. MBBT dasturiy va apparat ta’minlanishini rivojlantirishda ish kobiliyatini saklab kolish;
g) ma’lumotlarning me’erdan ortik emasligi. Fayl tizimlaridan farkli ravishda ma’lumotlar bazasi integratsiyalashgan ma’lumotlarning yagona majmuini mujassamlashtirish;

4. 
   ma’lumotlarni ximoya kilish. MBBT beruxsat kirishlarda ximoya kilishni ta’minlash;
   
5. 
   ma’lumotlarning yaxlitligi. MBBT ma’lumotlar bazasining foydalanuvchilar tomonidan buzilishining oldini olish;
   

j) bir vaktdagi ishlarni boshkarish. MBBT ma’lumotlar bazasini eppasiga foydalanish rejimidagi nomofikliklarda saklashi zarur. Ma’lumotlar bazasining muvofiklashgan xolatlarda ta’minlash uchun foydalanuvchilarning barcha talablari (tranzaktsiyalari) belgilangan tartibda bajarilishi lozim;
d) ma’lumotlar mustakilligi eng muxim xususiyat. Chunki u ma’lumotlar integratsiyasi, me’erdan ortik bulmaslik, eppasiga foydalanish va ximoya xamda yaxlitlikni ta’minlash kabi boshka xususiyatlarning mavjudligiga ta’sir etadi.
Bu printsiplarga yana kuyidagilarni kushish lozim:

1. 
   MBBT universal bulishi, ya’ni u yagona mantikiy va fizik asosidagi ma’lumotlarning turli modellarini ta’minlash;
   
2. 
   MBBT xam markazlashgan, xam taksimlangan ma’lumotlar bazasini kullab-kuvvatlashi zarur.
   
3. 
   Xozirgi paytda xisoblash tarmoklari va ma’lumotlarni taksimlangan xolda ishlash ommalashmokda. Ma’lumotlarning lokal mustakilligi muxim bulgan xududiy taksimlangan tashkil etishlarga muljallangan MBBT - taksimlangan ma’lumotlar bazasini boshkarish tizimi (TMBBT) bulishi zarur.
   

Ma’lumotlar bazasi - bular xam fayllar bulib, ular bilan ishlash boshka tipdagi fayllar bilan ishlashdan fark kiladi. Fayllar strukturasini tashkil kilish va unga xizmat kursatishni operatsion sistema uz zimmasini oladi. Ma’lumotlar bazasining xavfsizligiga aloxida talab kuyiladi, shuning uchun ularni saklash boshkaga yul bilan amalga oshiriladi.
Oddiy ilovalarda fayllar bilan ishlaganda faylning nomini kursatib, faylni saklash buyrugini bersak, operatsion sistema uni diskka ezadi. Agar faylni diskka ezmasdan turib, uni epsak barcha kilingan ishlar yuk bulib ketadi. Ma’lumotlar bazasi aloxida strukturaga ega bulib, unda saklanaetgan ma’lumotlar kupincha juda kimmatli, ya’ni ijtimoiy kiymatga ega buladi.