Reja: Media va axborot savodxonligi talablari va afzalliklari

5. Xorijiy mamlakatlarning media savodxonlik va axborot madaniyatini qiyosiy tahlili.
YUNESKO media va axborot savodxonligini shakllantirish asoslarini
ishlab chiqishda faol ishtirok etadi. Mediata’lim buyicha Gryunvald (Polsha) Deklaratsiyasida (1982), axborot savodxonligi va insonning butun hayoti davomida oladigan ta’limi buyicha «Axborot jamiyatining mayoqlari» Aleksandriya deklaratsiyasi (2005) va Parij YUNESKO kun tartibida (2007) belgilangan maqsadlarga erishishda YUNESKO a’zo davlatlarini qullab-quvvatlayd Grunvald deklaratsiyasining muhimligini yana bir bor tasdiqladilar.
Globallashuv sharoitida jamiyat va yangi bilimlar alohida ahamiyatga ega. Zamonaviy jamiyatda ommaviy axborot vositalarining roli va o'rni sezilarli darajada oshdi. Yaxshisi uchun ijtimoiy va kasbiy o'zgarishlarga moslashish, bugungi kunda ko'proq fuqarolar har qanday ramziy ma'lumotni tanqidiy tahlil qilish ko'nikmalarini egallashi kerak tizimlar (majoziy, tovush, matn), o'z media matnlarini yaratish. Jarayonida media ta'lim uning tarafdorlarini iloji boricha ko'proq jalb qilishi kerak. Maxsus Grunvald deklaratsiyasining dolzarbligi ham uning puxtaligidadir tahlil qilish va jamoatchilik e'tirofining hali ham etarli emasligini ta'kidlashda media ta'limga bo'lgan ehtiyoj.
YUNESKOning Ta’limda axborot texnologiyalari Instituta (TATI) tomoiidai 2010 yilda «Media savodxonlik va yangi gumanizm» nomli monografiya nashr qilindi. Bunda tadqiqot, media madaniyat va mediata’lnmnnng zamonaviy an’analarining mohiyatini chuqurroq tushunish, xamda media savodxonlikning va ukituvchilar uchun muljallangan media va axborot savodxonligi (MAC) buyicha yangi ta’lim dasturlarining konseptual asoslarini rivojlantirishga
qaratilgan. Monografiya o`zida mantiqiy fikrlash va pedagogik tadqiqotlarda
qoqllannladigan yondashuvlarni birlashtirgan. Sunggi yillarda YUNESKO, Yevropa Ittifoqi va
aloxdda davlatlar tomonidan media savodxonlikni targ`ib qilish borasida amalga oshirilayotgan tashabbuslarni tahlil qilish asosida, tadqiqot mualliflari Xose Manuel Peres Tornero va Tapio Varis tomonidan media savodxonlikning madaniyatlararo muloqotga qushayotgan hissasini oshirish uchun hal qilinishi lozim bulgan asosiy muammolar belgilandi. YUNESKO tomonidan 2011 yilda ommaviy axborot vositalari, axborot, AKT, ta’lim va ta’lim dasturlarini ishlab chiqish kabi turli xil soxa mutaxassislarining xamkorligida uqituvchilar uchun muljallangan «Media va axborot savodxonligi» ta’lim dasturi nashr qilindi. 2008 yildan buyon dastur ishlab chiqilishi davrida ta’lim dasturlarini ishlab chikish strategiyalari va dasturning birinchi variantini tadkik kilish masalalari buyicha mutaxassislardan iborat bir nechta xalkaro maslaxat kengashlari tashkil etildi, dunyoning turli mamlakatlarida media va axborot savodxonligini shakllantirish uchun ishlab chikilgan ta’lim resurslari anikdandi; ta’lim dasturining loyixasi ustida to`rtta mutaxassislar guruxi ish olib bordi; Janubiy Afrika, Lotin Amerikasi va Karib dengizi xamda Janubiy Osiyo mamlakatlarida tashkillashtirilgan o`quv seminarlari va konsultatsiyalar davomida sinovdan utkazildi. Dasturga sunggi uzgarishlar kiritilib, taxrir kilingach, nashr kilindi.
YUNESKOning kommunikatsiya va axborot buyicha Bosh direktori janob YAnis
Karklinshning aytishicha, bu ta’lim dasturi mazkur soxada yangi suzdir.
“Chunki birinchidan, bu dastur istikbolga yunaltirilgan bulib, radio, televideniye, Internet, gazeta, kitoblar, elektron arxivlar va kutubxonalar umumiy bir platformadagi konvergensiyasining zamonaviy tendensiyalariga tayangan tarzda tayyorlangan va ilk bor MAC ga yagona yonDashuvni namoyish kiladi. Ikkinchidan, dastur pedagoglar extiyojlarini xisobga olgan xolda ukituvchilarning rasmiy tayyorlov tizimiga kiritilishi uchun tuzilgan”.
MAC ukituvchilarni ukitash dasturi fransuz, ispan va arab tillariga tarjima kilingan. 2012 yilda TATI tomonidan dasturning rus tilidagi nashri chop etilgan. Dasturni Rossiya media kontekstining uziga xosliklarini xisobga olgan xolda maxalliylashtirish va tadbik etish yullarini zfganish maksadida Institut tomonidan YUNESKOning Moskva shaxridagi Byurosi va «Axborot hamma uchun» YUNESKO dasturining Rossiya kumitasi bilan xamkorlikda 2011 yil dekabr oyida va 2012 yil iyun oyida ikkita mutaxassislar kengashi tashkil etildi. Mazkur kengashlar TATI bilan xamkorlikda mediata’lim Fin jamiyatining ekspertlari bilan tayyorlangan «Media va axborot savodxonligini shakllantirishning pedagogik jixatlari» darsligining konsepsiyasi va loyixasi Rossiya, Belorusiya, Meksika va Norvegiya davlatlarining media va axborot savodxonligi buyicha mutaxassislari tomonidan muxokama kilindi. Darslik MAC kunikmalarini shakllantirishning pedagogik asosini yaratish va bu ko`nikmalarni baholash yullarini taklif qilish uchun muljallangan.