Reja: Mikroorganizmlarni etishtirish

Fiksirlangan bo`yalgan preparat tayyorlash.
Preparat suyuq yoki agarli ozuqa muhitida o`stirilgan ma'lum yoshdagi bakteriya kulturasidan tayyorlanadi. Ozuqa muhitlari tayyorlashning ko`pdan-ko`p retseptlari ishlab chiqilgan bo`lib, ulardan ishlashga eng qulay va tayyorlashga osoni “pepton ozuqa muhiti” deb shartli nomlangan ozuqa muhitidir: gr/litr vodoprovod suvida, pepton - 10, saxaroza yoki glukoza - 2, K2NRO4 - 0,5, MgS04-K2HPO4 - 0,5, NaCl - 0,5. Qattiq ozuqa muhiti olish uchun 15-20 g agar-agar solinadi. Qizitib eritilgan holda bu ozuqa probirkalarga quyiladi va sterillanadi, qiyshaytiriladi va natijada "qiyshiq agar" hosil bo`ladi. Qiyshiq agar yuzasiga bakteriya kulturasi ekiladi va u o`ziga xos sharoitda o`stiriladi va ko`zga ko`ringan o`sgan bakteriyadan preparat tayyorlashda ishlatiladi. Mikroorganizmlar bilan ishlaganda ish joyi toza, begona narsalardan xoli, har bir talabaning doimiy ish joyi bo`lishi lozim. Har bir talaba dars boshlanishidan ilgari ish joyida quyidagilarni tayyorlashi kerak: mikroskop, spirtovka, narvoncha bilan vannacha, buyum va qoplog`ich oynalar, bakterial ilmoq, probirkalar uchun mo`ljallangan shtativ, bo`yoqlar, imersion moy va mikroskop ostida ko`rishda ishlatiladigan reaktivlar hamda suv solingan kolba. Surtma (mazok) tayyorlash. Buyum oynasiga tomizilgan tomchi suvga o`rganilayotgan kulturaning biomassasidan ozgina solinadi va bakterial ilmoq bilan aralashtiriladi.
Biomassaning ortiqcha qismi kuydirib tashlanadi. Hosil bo`lgan kuchsiz loyqa buyum oynasi ustiga diametri 2 sm doira shaklida tarqatiladi, havoda quritiladi va surtma tayyorlanadi (2, 3 - rasmlar). To`g`ri tayyorlangan surtmada bakteriyalar ayrim-ayrim bo`lib, yupqa qatlam hosil qiladilar. Fiksatsiya issiq yordamida (flambirlash) yoki kimyoviy usulda olib boriladi. Birinchi usulda preparat uch marta surtmasini alangaga qaratgan holda gorelka alangasidan o`tkaziladi. Fiksatsiya qilinganda hujayralar o`ladi va oynaga yaxshi yopishadi, tirik hujayraga qaraganda bo`yalishi engillashadi. Preparat nordon yoki ishqoriy anilin bo`yoqlari bilan bo`yaladi. Nordon bo`yoqlarda xromofor (rang beruvchi ion) - anion, ishqoriylarda esa kation bo`ladi. Ishqoriy bo`yoqlarga quyidagilar kiradi: moviy rang metilen, ishqoriy fuksin, siyoh rang gentsian va boshqalar. Agar bo`yoq filtr qog`ozga avvaldan shimdirilgan va quritilgan bo`lsa bo`yash osonlashadi. Bir ikki minut davomida bo`yalgandan so`ng, bo`yoq vodoprod suvi bilan yuviladi, filtr qog`ozi bilan qoldiq suvlar shimdiriladi so`ng mikroskopda ko`riladi.
Preparatni mikroskopda ko`rish Mikroskopni talaba o`ziga nisbatan perpendikular holda qo`yadi. Ko`zgudan(yassi tomoni) va kondensorning iris diafragmasidan foydalanib, kunduzgi yorug`likda yoki maxsus yoritgichlar, masalan, OI-19 dan foydalanib yorug`lik topiladi. Preparatga bir tomchi immersiya moyi tomiziladi va mikroskopning buyum stolchasiga joylashtiriladi. Mikroskop revolveridagi 90x obyektiv (immersiya obyektivi) preparatni ko`rishga moslanadi, yon tomondan kuzatilgan holda obyektiv linzasi moyga botiriladi. Okulyarga qaragan holda makrovint yordamida ob'ekt topiladi. Aniq ko`rinishga erishish uchun mikrovintdan foydalaniladi. Mikrovintdan juda ehtiyotlik bilan foydalaniladi - soat mili yo`nalishida yoki aksincha, faqat 1-2,5 aylanishdan ortiq buralmaydi. Preparatni yoritilishini kondensorni vertikal yo`nalishda xarakatga keltirib, kamaytiriladi yoki ko`paytiriladi. Bo`yalgan preparatlarni kuzatganda kondensor taqalguncha tepaga ko`tariladi.
Mikrobiologiyadan amaliy mashg`ulotlar uchun tutilgan maxsus albomga ko`rish maydoniga o`xshash, 3-4 sm lik doira chiziladi. Unga o`rganilayotgan hujayralarning rasmi solinadi, o`lchamlari va shakllariga alohida ahamiyat beriladi, kerakli yozuvlar yoziladi. Ish tugagandan so`ng obyektivdagi moy tozalanadi (toluol shimdirilgan paxta bilan artiladi), revolverdagi kichik obyektiv fiksirlanadi, tubus va kondensor tushiriladi hamda mikroskop va boshqa o`quv qurollari maxsus joyga qo`yiladi, ish joyi tartibga keltiriladi.