Reja: Oila va nikoh Jinsiy farqlar psixologiyasi: gender tadqiqotlarning xususiyatlari Gender psixologiya Yuqorida ta’kidlanganidek, oila va nikoh masalalarini o‘rganish bir tomondan oson, jo‘nga o‘xshasa, ikkinchi tomondan

Jinsiy farqlar psixologiyasi: gender tadqiqotlarning xususiyatlari


^{Prezidentimiz I.A. Karimov rahnamoligida hukumatimiz tomonidan oila, davlat va jamiyat qurilishlarida ayollarning rolini kuchaytirish, ularning huquqiy, ijtimoiy-iqtisodiy va ma’naviy manfaatlarini himoya qilish tizimini takomillashtirish maqsadida 2004 yil 25 mayda imzolagan “O‘zbekiston xotin-qizlar qo‘mitasi faoliyatini qo‘llab-quvvatlashning qo‘shimcha chora-tadbirlari to‘g‘risidagi” Farmoni va xukumatning bu borada 299-sonli qarori qabul qilinib, ularda ijtimoiy-gumanitar fanlar, jumladan, psixologiya fani oldiga dolzarb muammo sifatida gender muammolarini ilmiy va amaliy jihatdan tadqiq qilishni yo‘lga qo‘yish vazifasi belgilandi.
Shuni alohida ta’kidlash joizki, O‘zbekiston o‘z mustaqil siyosatiga ega bo‘lgan mamlakat sifatida jahon hamjamiyati bilan har tomonlama manfaatli hamkorlikni yo‘lga qo‘ygan, xususan, oila va xotin-qizlarning haq-huquqlarini himoya qilishga qaratilgan qator nufuzli tashkilotlar bilan hamkorlikda yurtimizda gender tenglikni kafolatlagan davlatlar sirasiga kiradi. Jumladan, O‘zbekiston 1995 yildayoq “Xotin-qizlar kamsitilishining barcha ko‘rinishlari oldini olish bo‘yicha CEDAW Konvensiya”sini ratifikatsiya qilgan va bu boradagi xalqaro talablarni, ushbu yo‘nalishda Milliy Harakat dasturini bosqichma-bosqich bajarib kelayotgan mamlakatdir. Albatta, fuqarolik jamiyatini birdan, bir kunda qurib bo‘lmaganidek, yurtimizda gender tenglik qonunan to‘liq kafolatlanganligiga qaramay, amalda erkaklar va ayollar tengligini ta’minlashda muayyan qiyinchiliklar yo‘q emas. Bu, bir tomondan, milliy an’analarimiz, urf-odatlar va jamiyatimizda jinslararo tenglik masalasiga qarashlardagi o‘ziga xoslik bilan tushuntirilsa, ikkinchi tomondan, qonunlar, jumladan, Xalqaro normalarning butun Yer yuzida birdan va so‘zsiz ijrosini ta’minlashning imkoni yo‘qligi bilan izohlanadi. O‘zbekiston barcha rivojlangan mamlakatlar singari jamiyatda gender tengligini ta’minlashda taraqqiyotdagi tadrijiylik va rivojlanishning bosqichma-bosqich ro‘y berishini inobatga olgan holda odil siyosat yuritadi. Bu kabi masalalarni yechishda avvalo, kelajagimiz vorislari bo‘lmish yoshlarda to‘g‘ri tasavvurlar va bilimlarni shakllantirish, shu orqali jinslararo muloqotga va oilaviy hayotga tayyorlash davrimizning eng dolzarb muammolaridan biridir.
Davr talabidan kelib chiqayotgan bu vazifa o‘zbek psixologlari oldiga qator muammolarni qo‘yish bilan birgalikda ulardan gender muammolari, jinsiy tafovutlar masalasiga ilmiy jihatdan yondashishni taqozo etadi. Shuni alohida ta’kidlash joizki, o‘g‘il va qizlarning ijtimoiy tasavvurlarida jinsiy tafovutlarga oid tushuncha, bilim va ko‘nikmalar, stereotiplar eng avvalo oilada shakllanadi. Shuning uchun ham oila psixologiyasi doirasida aynan jinsiy tafovutlar va gender muammolari o‘rganilishi va amaliyotda qanday ekanligi tadqiq etilishi kerak.}