Reja: O’zbekiston va xorijda pedagogik testlarni rivojlanishi Test mazmuni va sifatini tekshirish

TT 11-18 guruh talabasi
Amirov Ulug’bekning
Testalogiya va pedagogik o’lchovlar nazariyasi fanidan Mustaqil ishi.

Reja:

1. 
   O’zbekiston va xorijda pedagogik testlarni rivojlanishi Test mazmuni va sifatini tekshirish.
   
2. 
   Test mazmunini tanlashning umumiy tamoyillari.
   
3. 
   Kognitiv va affektiv talim maqsadlari taksanomiyalari.
   
4. 
   Test topshiriqlari shakllari.Umumiy talablar .
   
5. 
   Test topshiriqlarining yopiq shakli.
   
6. 
   Muqobil javobli test topshiriqlari.
   
7. 
   Muvofiqlikni belgilash topshiriqlari.
   

Test (ingl. - sinov) birinchimarta 1864 yildaBuyukBritaniyadaJ.Fishertomonidantalabalarningbilimdarajasinitekshirishuchunqo’llanilgan. TestsinovlariningnazariyasoslarinikeyinchalikinglizpsixologiF.Gameltonishlabchiqdi. Testsinovlaridastlabpsixologiyafanidoirasidarivojlandi. XX asrboshidaesatestsinovlariniishlabchiqishdapsixologikvapedagogikyo’nalishlarbir-biridanmustaqilajralaboshladi. Pedagogiktestsinovlaribirinchimartaamerikalikpsixolog e. Torndayktomonidanyaratilgan. Psixologiyavapedagogikadatestsinovlariningrivojlanishimatematikuslublarhamqo’llashnitaqozoqildi. Bundayuslublaro’znavbatidatestlarniishlabchiqishgaijobiyta`sirko’rsatdi. XIX asroxiri XX asrboshlaridatestsinovlarigatalabalarningo’quvqobiliyatlarinibaholashvositasisifatidaqarashanchakuchaydi. Aynanshudavrdanboshlabtestsinovlariikkiasosiyyo’nalish: aqliy (intellektual) rivojlanishdarajasinianiqlashtestlariniyaratishvaqo’llashhamdatalabalarningo’qishqobiliyatlarinivabilimlarinibaholashgamo’ljallanganpedagogiktestlarniyaratishvaulardanfoydalanishsohalaririvojlanaboshladi. Testtuzuvchilarturliodamlardata`sirgajavobberishvaqtibirxilemasliginianiqladilar, buesaodamlarningaqliyqobiliyatlarinio’rganishzarurligivaturlidarajadagitestlaryaratishusulibo’yichaamaliyishlarolibborishlozimligigaolibkeladi.

Testsinovlariningasosiymaqsadi: hamo’tilgandarslarnio’zlashtirishdarajasito’g’risida, hamnavbatdao’rganilishilozimbo’lgandarshajmito’g’risidao’qituvchigaaxborotberish; o’qituvchigao’qitishuslubinitanlashdayordamberishdaniboratdebhisoblangan.
Talabalarbilimlarinibaholashningturliusullarinitahliletib, testlarniguruxlargaajratishgahamurinibko’rilgan. CH.Grin (1926) o’zining «Testnovogotipa» (Yangiturdagitest) nomlimonografiyasidailgariyaratilganvaishlatibko’rilgantestlarningafzalliklarivakamchiliklarinitahlilqilibquyidagitavsiyalarniberdi :testsinovlariuchunmo’ljallanganmaterialhajminianiqbelgilashvauningtarkibidagiengmuhimqismlariniajratibolish;
mazkurmaterialuchuntestsinovlariningengmaqbulshaklinitajribayo’libilananiqlash;
talabalarningtestsinovlarivaqtidajavobberishlario’rtachatezligito’g’risidagiamaliyma`lumotlarnie`tiborgaolganholda, testsinovlariningdavometishvaqtinibelgilash;
testsinovlardagifikrlarnibayonqilinishtiliningto’g’ri-liginivamantiqqamuvofiqliginitekshirish;
topshiriqlarnimurakkabligiortibborishtartibidajoylashtirish, to’g’rivanoto’g’rijavoblarningdoimbirnavbatdaalmashinishigayo’lqo’ymaslik.
CH.Rasseltestsinovlariningnatijalarinio’rganishnidavomettirib, testsinovlariningmaqsadito’g’risidagisavolgajavobberishgaerishdi. Rasselningfikricha, testsinovlariningmaqsaditalabalarningbilimlarinibaholashyokiularningaqliyrivojlanishidarajasinianiqlashbilancheklanmaydivatestlarniquyidagixollarda: qaysimaterialdanboshlabo’rganishzarurliginita`minlashda; talabalarniguruhlargataqsimlashda; o’qitishjarayonidasodirbo’ladiganqiyinchiliklarnioldindananiqlashda; shuningdek, mamlakatningturlihududlaridagio’quvyurtlaridamuayyanyoshdavridagiyoshdagitalabalarningyutuqlarinitaqqoslashdaqo’llashmumkin.SHuni ta`kidlash lozimki, Amerika maktab direktorlari Assotsiatsiyasining test sinovi o’tkazmasdan ta`lim berish mantiqsizlikdir, faqat testni qo’llash natijasidagina nazoratdan ta`limga yo’naltirilgan qaytuvchan aloqa haqida fikr yuritish va so’ngra qanday yo’nalishda harakat qilishni bilish mumkin, degan fikrlari ma`lumdir. Frantsiya parlamenti 1989 yilda ta`limni rivojlantirishning asosiy yo’nalishlari haqida qonun qabul qildi. Unda xususan, talabalar bilimini xolisona baholash usuli bo’yicha o’qituvchilar majburiy suratda tayyorgarlikdan o’tishlari ko’zda tutiladi: Busiz 1992 yildan boshlab Frantsiyada o’qituvchilik qilishga ruxsat etilmaydi. SHunisi qiziqki, Frantsiya to’qson yillik test an`analariga ega bo’lgan davlatdir.
O’tgan asrning 70-yillari oxirida Pitterburgdagi Karnegi-Melon universitetining bir guruh sotsial-psixologlari AQSHda test o’tkazishning zamonaviy ahvolini o’rganishga bag’ishlangan maxsus tadqiqot olib bordilar. Aslida, tadqiqotchilarning maqsadi o’quv yurtlaridagi testlarni keng miqyosda qo’llash sabablarini aniqlash edi. Bu tadqiqot natijasida quyidagilar aniqlandi: test sinovi Amerika hayotida chuqur ildiz otgan, hech kim Amerika maktablarida turli xildagi standartlashtirilgan test bo’yicha sinovdan o’tmasdan, boshqacha yo’l bilan bilim olishni davom ettira olmaydi, ishga joylashish, keyinchalik esa yuqori lavozimga ko’tarilish yoki malaka oshirish test bilan chambarchas bog’lanib ketganligi alohida qayd qilindi. Tadqiqotda amerikaliklarni testlarga bu qadar moyilliklarining uchta sabablari keltirildi:
a) inson omilidan imkon boricha samarali tarzda xizmat manfaatlari nuqtai nazaridan foydalanish;
b) ijtimoiy kelib chiqishidan qat`iy nazar iste`dodlarni taqdirlashga intilish;
v) amerikaliklarni milliy ta`lim standartlarni joriy etish uchun intilishlari.
Inson erishgan yutuqlarni xolisona baholash uchun testlashtirishdan ommaviy suratda foydalanish, iqtisodiy rivojlangan mamlakatlarda test sanoati va testlar bozorini vujudga keltirdi.
AQSHda to’rt yuzdan ortiq markaz o’zaro raqobat ostida turli-tuman testlarni ishlab chiqmoqdalar. SHuningdek, testlarni tuzish va ularni qo’llash bo’yicha yaxshi mutaxassisliklar yuqori darajada qadr topganlar. 1992 yilda ular AQSHdagi eng nufuzli 20 ta faoliyat yo’nalishlari ro’yxatida 8-o’rinni egallaganlar. O’ta qadrlanadigan tizimlar bo’yicha tahlil, marketing, sog’liqni saqlash, ekologiya, oziq-ovqat maxsulotlarini taqsimlash va komp’yuter texnologiyasi ixtisosliklari esa, tegishli tarzda 15-20-o’rinlarga joylashtirilgan.
Sobiq Ittifoq davrida testlarga asoslangan fan pedalogiya deb yuritildi va testlardan foydalanishning dastlabki davrida jiddiy xatoliklarga hamda buzilishlarga yo’l qo’yildi. 1936 yildagi VKP(b) MKning «Xalq maorif komissarligi tizimidagi pedagogik buzilishlar to’g’risida»gi qarorida testlar «burjua» pedagogikasiga xos deb hisoblandi. Bu qaror fanni mafkuraviylashtirishga va uni majburan siyosiylashtirishga qaratilgan bo’lib, unda jahon psixologiyasi va pedagogikasi tajribasidan foydalanish inkor qilingan edi. Bu qarorga binoan, 1936 yildan testshunoslik bo’yicha ilmiy tadqiqotlar davlat miqyosida to’xtatildi. Pedalogiyaning «idealistik va mexanistik» ko’rsatmalari, ularni «ilmiy asoslanmagan» «test»larga berilib ketganligi qoralandi. Pedalogiyani soxta fan sifatida qoralash jarayonida sovet pedagoglari va psixologlarining talabalar bilim-ko’nikmalarini baholashga qaratilgan ijobiy yutuqlari ham inkor etildi. SHuning uchun test sinovlari muammosi pedagogika va psixologiyaga oid adabiyotlarda uzoq vaqt aks ettirilmadi. YUqorida ta`kidlaganidek, mustaqil O’zbekistonda MDH davlatlari ichida birinchi bo’lib, 1993 yildan testshunoslikdan foydalanishga keng yo’l ochib berildi. Pedagogik testlar keng miqyosda, dastlab o’rta ma`lumot yakunida, oliy o’quv yurtiga kiruvchilarni qabul qilishda qo’llanila boshlandi. Pedagogik testlarning zamonaviy nazariyasi pedagogika, psixologiya, mantiq, o’lchovlar nazariyasi, matematik statistika, matematika, axborot nazariyasi; kibernetika va bir qator fanlarning tutash chegaralarida rivojlanmoqda. SHuningdek, testlar ilmiy asoslangan, eng ishonchli pedagogik o’lchovlar quroli sifatida etirof etilmoqda. edagogik testlar insoniyat tafakkuri erishgan muvaffaqiyatlardan biri bo’lib, ta`lim jarayonining samaradorligini oshiradi. SHuning uchun ham kelajak avlod psixologik, pedagogik va kasbiy testlar me`yor bo’lib qolgan davrda yashab, faoliyat ko’rsatadilar.
Pedagogik testlar bilimlarga baho berishning istiqbolli usuli hisoblanadi. Uning afzalliklari quyidagilardan iborat:
test topshiriqlari o’quv fanining asosiy mazmunini qamrab oladi (imtihon bileti o’zida nazorat qilinadigan o’quv materialining 4-5 foizini qamraydi xolos);
hamma talabalar testning bir xil savollariga javob beradilar, bu ularning bilimlarini taqqoslashga imkon beradi;
talabalar bilimiga haqqoniy baho berish mezoni oshadi;
test nazoratida oldindan yaratilgan, hamma uchun bir xil bo’lgan shkala yordamida, talabalar bilimiga bir muncha aniq va tabaqalashgan baho qo’yishga imkon beradi (reyting);
o’qituvchi talabalar bilimini nazorat qilishga kam vaqt sarflaydi;
boshlang’ich darajasini va har qanday vaqt oralig’ida bilimlarni oshirish imkoniyatini o’lchashga sharoit yaratiladi;
test nazorati komp’terlashtirishga (avtomatlashtirishga) qulay. Bu pedagogik testlashning asosiy afzalliklaridan biridir. O’quv jarayonining takrorlanuvchanligi ham aynan shunda o’z ifodasini topadi.
Umuman olganda, test usuli birmuncha texnologik hisoblanadi. U bilimlarni o’zlashtirish sifatini nazorat qilishda professor-o’qituvchilar mehnat unumdorligini oshiradi va o’quv dasturini chuqur va har tomonlama o’zlashtirilishini ta`minlaydi. Pedagogik testlashning bu afzalliklari AQSHda munosib baholangan. Abiturient (talabgor)larni universitet va kollejlarga test sinovi bilan qabul qilinadi. Pedagogik testlarni keng qo’llash bo’yicha AQSH tajribasi Kanada, YAponiya, Turkiya va boshqa ko’pgina mamlakatlarga yoyilgan.Sifatli test topshiriqlarini tuzishning qiyinligi, testni keng joriy etishni murakkablashtiradi. Bu ish yuqori pedagogik malaka va tajriba talab etadi. SHuning uchun ham, AQSHda testning yuqori sifatini ta`minlash uchun pedagogik testlashning maxsus xizmati (PTX) tashkil kilingan [2; 3.] Bu tashkilot test o’tkazish amaliyotini umumlashtirish va ommalashtirish, standartlashtirilgan testlar yaratish, test o’tkazishning yagona qoidalari va test ishlab chiqish usullarini takomillashtirish masalalari bilan shug’ullanadi. Pedagogik testlash xizmati (PTX) Prinston universitetida joylashgan, unda 2300 nafar kishi, shu jumladan, 250 nafar falsafa, pedagogika, psixologiya, sotsiologiya, statistik va psixologik uslublar, kasb tanlash bo’yicha fan doktorlari, shuningdek, turli fanlar bo’yicha fan doktorlari, 200 nafar magistr, har xil fanlar bo’yicha o’qituvchilar xizmat qiladi. Testlar eHMda ishlanadi va sinaladi. Mamlakatda pedagogik testlash xizmatiga bo’ysunadigan 5000 test shaxobchalari mavjud. Test o’tkazish uchun Prinston markazi 53 ishonchli shaxslarga (odatda test o’tkaziladigan o’quv yurtlari pedagoglariga) test materiallari va test o’tkazish bo’yicha yo’llanmalar yuboradi.
Bu misoldan ma`lumki, testlashni samarali o’tkazish pedagogik testlarning maxsus rivojlangan xizmati, keng quloch yoyilgan tarmoq punktlari, testlar bo’yicha nazariya va amaliyotni o’zida aks ettiradigan katta hajmdagi adabiyotlar mavjudligiga bog’liq.
Ma’naviy-intellektual shakllanish sifatlarini zamonaviy metodlarini tarbiyaviy jarayonga samarali o’zgartishlar kiritadi. O’quvchi-yoshlarning, talabalarning ma’naviy-intellektual shakllanish sifatlaridagi yutuq kamchiliklarini rag’batlantirish, tuzatish tarbiya mazmun metodlari va tashkiliy shakllarini yaxshilashga mos tuzatishlar kiritish . O’qituvchidan katta mas’uliyat talab qiladi.O’quvchi va talabalarning bilimini, aqliy kamolotlarini nazorat qilish va baholash davlat miqyosidagi muhim ahamiyatga egadir. SHu bilan birga, nazorat v baholash jarayonini o’quvchi bilimini boyitishga, ular shaxsini rivojlanishiga va tarbiyasiga ta’sir ko’rsatadi.
Bilimlarni nazorat qilishda qo’yilgan ball va baholar o’quvchi va talabada qanday tassurotlar qoldirganini, ular o’rtoqlarining o’qishdagi yutuq va kamchiliklariga qanday munosabatda bo’lishlarini doim kuzatib borish lozim. O’quvchi va talabalar bilimini nazorat qilish va baholash o’quv yili davomida har doim va muntazam amalga oshirilishi uchun reyting tizimi joriy qilinib, ba’zan-ba’zan tasodifan tekshirishlarni oldini oladi va tartibli, doimiy baholash uchun imkoniyatlar ochib beradi.
Pedagogika fani bilimlarni o’z vaqtida nazorat qilish va baholashning uchta vazifasi borligini alohida uqtiradi.
1. O’zlashtirishni nazorat qilish va baholash natijalariga qarab Davlat ta’lim standartlari qanday bajarilayotganligini nazorat qilinadi va vazifalar belgilanadi.
2. Bilimlarni nazorat qilish va baholash natijasida o’quvchi talabalarda bilimlar yanada kengayadi. Bu bilan o’quv yurtlari oldida turgan ta’limiy maqsad bajariladi.
3. Ta’lim sohasidagi yaxshi natijalar yoshlar tarbiyasiga ham ta’sir ko’rsatadi. Ularda ko’tarinki rux, o’z kuchiga bo’lgan ishonch va qiziqishlar paydo bo’ladi. SHuning uchun ham o’zlashtirishni nazorat qilish ta’lim tizimining ajralmas qismidir. Nazorat jarayonida uning yozma, og’zaki va amaliy metodlaridan keng foydalanilmoqda.Hozirgi kunda o’qituvchi o’quvchini faollashtiradigan, o’zi va o’rganuvchi uchun qulay bo’lgan yo’llarni, metod va uslublarni, o’qitish shakllari, metod va vositalarni izlaydi, ularni takomillashtiradi. SHu boisdan ham, «pedagogik texnologiya», «didaktik texnologiya», «ta’lim texnologiyasi» atamalari qatoridan «pedagogik innovatsiyalar» atamasi mustahkam o’rin olmoqda. Testlar o'lchov vositasi sifatida dunyoning aksariyat mamlakatlarida qo'llaniladi. Ularning rivojlanishi va ishlatilishi kuchli nazariyaga asoslangan va ko'plab tadqiqotlar bilan tasdiqlangan. Testologiya nazariyasi va test amaliyoti sifatida 120 yildan ortiq vaqt davomida mavjud bo'lib, shu vaqt ichida inson faoliyatining turli sohalarida, jumladan, ta'limda testlardan foydalanish bo'yicha katta tajriba to'plangan.
Test sinovlari maktab o'quvchilarining bilim olish natijalarini tekshirish va baholash vositalaridan biridir. So'nggi paytlarda ular o'quv amaliyotida tobora ko'proq foydalanilmoqda.
Test (ingliz tilidan test - test, tekshirish) - miqdoriy va sifat jihatidan individual farqlarni aniqlash uchun mo'ljallangan standartlashtirilgan, qisqa, vaqt cheklangan testlar.
Testlarga qo'yiladigan talablar: ishonchlilik, asoslilik, reprezentativlik. Sinovning ishonchliligini belgilovchi omillar:
o'rganishni etarli darajada aks ettiruvchi parametrlarni to'g'ri tanlash;
tekshirish va baholash vositalarining ishlab chiqarilishi (aniqligi, aniqligi) - tekshirishni tashkil etish bo'yicha aniq ko'rsatma, bir ma'noli baholash;
har bir test uchun bir xil shartlar;
hisoblagichning bir xilligi (ekvivalentligi).
Haqiqiylik - bu ishonchlilikning jihati. Psixologiya va didaktikada haqiqiylik - test mazmunining dasturda qayd etilgan o'quv natijalariga muvofiqligi. Va tekshirish vazifalarining mazmuni nazorat maqsadlariga mos kelishi kerak. Haqiqiyligi ishlab chiqilgan testdan foydalanish natijalarini sinovdan o'tgan talabalarning bilim darajasini boshqa usullar (og'zaki so'rov, an'anaviy test) bilan tekshirish natijalari bilan taqqoslash, bu natijalarni talabalarning hozirgi yutuqlari bilan taqqoslash asosida tekshiriladi. Bu erda eng muhimi, tekshirilayotgan o'quv materialining vazifalari bilan yoritilishining to'liqligi, didaktikada aytilganidek, test topshiriqlarining reprezentativligi (vakilligi). Agar biz yakuniy test ishi haqida gapiradigan bo'lsak, unda u butun kursni, uning eng muhim mavzularini, ulardagi eng muhim materialni qamrab oladi.
Maktab o'quvchilarining o'quv natijalarini nazorat qilish uchun testlardan foydalanish usullari masalalariga to'xtalar ekan, o'quv natijalarini tekshirish va baholashning asosiy funktsiyalarini esga olish kerak. Ulardan alohida ajratib ko'rsatamiz:
buxgalteriya hisobi va nazorati(ma'lumot), bu o'qituvchiga o'quv natijalarini muntazam ravishda qayd etish va har bir talabaning muvaffaqiyati, uning yutuqlari va kamchiliklarini baholash imkonini beradi. akademik ish;
nazorat qilish va tuzatish"O'qituvchi-talaba" aloqasini ta'minlaydigan (diagnostik), o'qitish metodikasiga tuzatishlar kiritish, o'quv vaqtini mavzuning turli masalalari o'rtasida qayta taqsimlash va boshqalar uchun maktab o'quvchilarining orqada qolish sabablarini aniqlashga imkon beradi; tarbiyaviy, natijada materialni takrorlashga, talabalar e'tiborini kursning asosiy masalalari va eng muhim falsafiy g'oyalariga qaratishga yordam beradi, tipik xatolarni ko'rsatadi, bu talabalar bilimini mustahkamlash va chuqurlashtirishga yordam beradi;
tarbiyaviy(motivatsion), bu o'quvchilarni keyingi o'quv ishlariga rag'batlantiradi, bilimlarini chuqurlashtiradi, o'quvchilarning o'zini o'zi nazorat qilish va o'zini o'zi qadrlash ko'nikmalarini rivojlantiradi;
attestatsiya, bu talabaning ta'lim darajasining xususiyatlari bilan bog'liq bo'lib, uning attestatsiyasining asosi, shuningdek, o'qituvchining ishini sertifikatlashning eng muhim tarkibiy qismidir. ta'lim muassasasi. Savolni to'g'ri javob bilan shakllantirishni boshlang.
Savol bitta to'liq fikrni o'z ichiga olishi kerak.
Savollarni tuzishda "ba'zan", "ko'pincha", "har doim", "barchasi", "hech qachon" so'zlarini ishlatishga ayniqsa ehtiyot bo'lishingiz kerak.
Savol katta, kichik, kichik, ko'p, oz, kamroq, ko'proq va hokazo so'zlardan qochib, aniq tuzilgan bo'lishi kerak.
Asosiy g‘oya bilan unchalik bog‘liq bo‘lmagan kirish iboralari va jumlalaridan saqlaning, uzun gaplarga murojaat qilmang, chunki ular to‘g‘ri javobga olib keladi, garchi talaba buni bilmasa ham.
Noto'g'ri javoblar asosli, mohirona tanlangan bo'lishi kerak, aniq noaniqliklar, maslahatlar bo'lmasligi kerak.
Hiyla-nayrang savollar bermang (eng qobiliyatli talabalar chalg'itishi mumkin).
Barcha javob variantlari grammatik jihatdan vazifaning asosiy qismiga mos kelishi kerak, qisqacha, oddiy jumlalar, qaram yoki mustaqil inqiloblarsiz.
Asosiy qismda negativlarni kamroq ishlating, ikkita salbiydan qoching, masalan: "Nega qila olmaysiz ...?"
Berilgan savolga javob oldingi javoblarga bog'liq bo'lmasligi kerak.
To'g'ri va noto'g'ri javoblar mazmuni, tuzilishi va so'zlarning umumiy soni bo'yicha bir ma'noli bo'lishi kerak. Tajribadan kelib chiqadigan aql bovar qilmaydigan xatolardan foydalaning.
Agar savol miqdoriy xarakterga ega bo'lsa, javoblarni o'sish tartibida joylashtiring, agar chalg'ituvchilar matnning so'zlari sifatida taqdim etilsa, ularni alifbo tartibida joylashtiring.
“Yuqoridagilarning hech biri” va “Yuqoridagilarning barchasi” javob variantlarini ishlatmaslik yaxshiroqdir.
Takrorlashdan saqlaning.
Savolning o'zida cheklovlardan foydalaning.
Savollarni ortiqcha soddalashtirmang.
To'g'ri javobning joyi savoldan savolga takrorlanmasligi uchun aniqlanishi kerak, naqshlar yo'q, lekin tasodifiy tartibda beriladi.
Uzoq savol va qisqa javobdan foydalanish yaxshidir.
Vazifalarni eng tayyor o'quvchilarning noto'g'ri javobi nuqtai nazaridan tahlil qiling. Ko'pgina pedagogik innovatsiyalarning bir qismi bo'lgan testlar bilim, ko'nikma va ko'nikmalar darajasini ob'ektiv baholashga, bitiruvchilarni tayyorlashga qo'yiladigan talablarning berilgan bilim darajasi standartlariga muvofiqligini tekshirishga va kamchiliklarni aniqlashga imkon beradi. talabalarni tayyorlashda. Bilan kombinatsiyalangan holda shaxsiy kompyuterlar va dasturiy va pedagogik vositalar, testlar yaratishga o'tishga yordam beradi zamonaviy tizimlar adaptiv ta'lim va adaptiv nazorat eng samarali, ammo, afsuski, ta'lim jarayonini tashkil etishning eng kam qo'llaniladigan shakllaridir.
Ta'lim uchun bir qator muhim masalalarni hal qilishda zamonaviy testlarning keng imkoniyatlari va jamoat hayoti vazifalar deyarli ishtirok etmaydi va ulardan foydalanishga harakat qilinayotgan joyda, bu dunyo fanida mavjud yutuqlarga tayanmasdan, o'z-o'zidan qoniqarsiz amalga oshiriladi. Bu qisman xabardorlikning etishmasligi bilan bog'liq pedagogik xodimlar test nazorati nazariyasi va metodologiyasi, kerakli adabiyotlarning yo'qligi, shuningdek, test yaratishning aniq qulayligi haqidagi g'oyalar juda keng tarqalganligi sababli. Har bir insonning kundalik amaliyotida o'lchash juda keng tarqalgan protsedura hisoblanadi. O'lchov, hisoblash, hisoblash kabi, ishlab chiqarish va tarqatishning ajralmas qismiga aylandi. Ammo odamga nisbatan o'lchovlar har doim dolzarb bo'lib kelgan va ma'lum qoidalarni kiritish bilan bog'liq bo'lib, ular asosida sub'ektlarga ma'lum raqamlar beriladi. Ulardan foydalanib, siz o'lchov ob'ektlari haqida yangi ma'lumotlarni olishingiz mumkin va statistik va matematik usullardan foydalangan holda universitet talabalari va talabalari bilimiga ta'sir qiluvchi omillarni har tomonlama tahlil qilish bizni qiziqtirgan ko'rsatkichlarni aniq o'lchash, taqqoslash imkonini beradi. ularni bir-biri bilan bog'laydi va ular o'rtasida munosabatlar va o'zaro bog'liqlikni o'rnatadi.
Insonning kasbiy bilim va ko'nikmalarini o'lchash usuli oddiy masala emas. O'lchovlar bo'lmagan taqdirda, baholash an'anaviy ravishda sezgi, hujjatlarni tahlil qilish (diplomlar, xarakteristikalar va boshqalar), "sinov davri" natijalariga asoslanadi. nazorat ishlari, tezislar va boshqalar.
Yaxshi boshqariladigan ta'lim texnologiyalarini yaratishda ob'ektiv baholash imkonini beradigan pedagogik testlar tizimini yaratish kerak. turli partiyalar o'quv jarayoni va uning natijalari.
"Test" tushunchasi (ingliz tilidan test - test, test, o'rganish).Ba'zi mualliflarning fikriga ko'ra, test bizni qiziqtirgan shaxsning xususiyatlari va fazilatlarini aniqlash uchun mo'ljallangan qisqa standartlashtirilgan testdir. Boshqa mualliflarning ta'kidlashicha, "test" tushunchasi uning yordamida ta'lim natijalarining ob'ektiv miqdoriy baholarini olishni ham o'z ichiga olishi kerak. Bu ishlarda test pedagogikadagi empirik tadqiqotning ilmiy asoslangan usuli ekanligi ta’kidlangan.
Yaqinda duch kelgan muammoni ko'rib chiqing. Uni qanday hal qildingiz? Yechimni tasavvur qilishingiz kerak edimi yoki fikrlash jarayonini ovoz chiqarib aytishingiz mumkinmi? Bu savollarning barchasi tegishli kognitiv ta'lim uslublar - insonning atrofidagi dunyodan ma'lumotlarni qayta ishlash usulini tavsiflash uchun ishlatiladigan atama. Kognitiv ta'lim uslubiga shaxs, atrof-muhit, madaniyat va ijtimoiy o'zaro ta'sirlar ta'sir qiladi. Kognitiv qobiliyatingiz haqida ko'proq bilish uchun o'qing ta'lim uslubi, shuningdek, o'rganish odatlaringizni qanday rivojlantirish. Fikrlar, tajribalar, beshta sezgi (ya'ni ko'rish, teginish, hidlash, eshitish va ta'm) - bularning barchasi atrof-muhit va boshqalar bilan o'zaro munosabatlarimizdan ma'lumot olishning usullaridir. Ushbu ma'lumotni olishning aqliy harakati deyiladi Bilish. Bu kognitiv ta'lim uslubi deb ataladigan atama bilan bog'liq.
Kognitiv ta'lim uslubi insonning atrof-muhit stimullarini (ma'lumotni) qayta ishlash odatlarini tavsiflaydi. Kognitiv ta'lim uslubi shunchaki fikrlash va o'rganish jarayonida yuzaga keladigan muayyan xatti-harakatlar tendentsiyalarini ko'rsatadi.
Har bir inson haqiqatan ham noyobdir. Qanday bizning erta yoshdan boshlab miya shakllari turli yo'llar bilan namoyon bo'ldi Bizning rivojlanishimiz yangi ma'lumotlarni o'zlashtirish, qayta ishlash va o'rganishimizga qanday ta'sir qilishi mumkinligi. Kognitiv o'rganish uslublari juda ko'p, ularning har birini muhokama qilish va ularning har birining afzalliklari va mumkin bo'lgan kamchiliklarini o'rganishga imkon beradi. Kognitiv ta'lim uslubi, mohiyatiga ko'ra, shaxsning tarkibiy qismidir. Etakchi muassasalar o'rganish jarayonlari bilan o'ziga xos shaxs turlarini bog'lash uchun Myers Briggs shaxsiyat testidan foydalanganlar. Misol uchun, ekstravert va tashqi ko'rinishga ega bo'lgan kishi uzoq vaqt davomida tinglashi kerak bo'lgan eshitish orqali o'rganish orqali yaxshi o'rgana olmasligi mumkin. Buning o'rniga, ko'plab ijtimoiy o'zaro ta'sirga ega amaliy o'rganish eng maqbuldir. Bu farqlar o'quv uslublari odamlar o'rtasidagi munosabatlar, ularning qadriyatlari va munosabatlariga ta'sir qiladi. Shaxsning kognitiv ta'lim uslubini bilish uning to'liq salohiyatini o'rganish uchun juda muhimdir. Kontseptsiya ko'plab sharoitlarda, ayniqsa ta'limda qo'llaniladi. Kognitiv ta'lim fikrlash qobiliyatini rivojlantiradi mavhum, bu sinfda muhim ahamiyatga ega. Yodlashdan ko'ra, kognitiv ta'lim uslubidan xabardor bo'lgan o'quvchilar o'rgangan ma'lumotlarini to'liq anglay oladilar. Ular murakkab mavzularning sabablarini tushunishadi va ko'proq tushunishadi ma'lumotlarni saqlash bu bilimlarni yanada mustahkamlash. Kognitiv qobiliyatimizni o'rgatish bizning kognitiv o'rganish uslubimizga ham yordam beradi. CogniFit 23 tagacha turli kognitiv qobiliyatlarni o'rgatadi.