Reja: Soғliqni saqlashtizimixarajatlarinimoliyalashtirishmanbalari. Soғliqni saqlash soҳasidagidavlatmajburiyatlari

Shutariqadori-darmonlargaxarajatlari ҳam ҳisoblanadi.
Xarajatlarningmuҳimbo’limlaridanbirikommunalxizmatlarnito’lashgaxarajatlarbo’lib, ularnirejalashtirishnaturalko’rsatkichlarasosidaamalgaoshiriladi.


4-savolbayoni. Inson salomatligini saqlash ҳarbirmamlakatningustuvorvazifalaridanbiri sanaladi. Shu sababli ҳammamlakatimizdabozormunosabatlaritizimini ҳartomonlamamustaҳkamlanishiijtimoiyxayotningturli soҳalarinifuqarolik-ҳuquqiytartibga solish, bundafuqarolik-ҳuquqiyvositalardan, ayniqsashartnomalardanfoydalanishnimaqsadqilibolgankengqamrovliisloҳotlaramalgaoshirilmoqda.
Soғliqni saqlashtiziminitakomillashtirishvaaҳoligatibbiyxizmatko’rsatish sifatinioshirishgaaloҳidaaҳamiyatberish, malakalitibbiyxizmatdanfoydalanishvaijtimoiy ҳimoyagadoirkonstitustiyaviy ҳuquqlarnita’minlash, shuningdek, tibbiyxizmatlarning sifatiniyaxshilashuchuntashkiliy, iqtisodiyva ҳuquqiyshart-sharoitlarniyaratishustuvorvazifalardan ҳisoblanadi. Ayniqsa, tibbiyxizmatko’rsatishda suғurtaimkoniyatlaridanfoydalanishnafaqateҳtiyoj, balkiob’ektivzaruriyatdir.
Bugungikundatibbiyot soҳasiga suғurtamunosabatlariningkiribkelishiesazamontalablaridanbiri sanaladi. Shubilanbirga, tibbiy suғurtashartnomaviymunosabatitibbiyot soҳasidabarchafuqarolarniijtimoiy ҳimoyalashimkoniniberadigantibbiyyordamnitashkiletishningmaqbulshakllaridanbiriekanligini ҳayotningo’ziko’rsatmoqda. Yurtboshimizta’kidlaganidek, jaҳondatibbiy suғurtatiziminingulkantajribasito’plangan, biroq ҳarbirmamlakatunijoriyetishdao’ztarixiy, ijtimoiy, iqtisodiyshart-sharoitlarini ҳisobgaolishilozim, bundanmamlakatimiz ҳammustasnoemas. Zero, iqtisodiyva sostial soҳaniisloҳ etishjarayonlariniijtimoiy-siyosiyva sud-ҳuquqtiziminimuntazamyangilabborishjarayonlaribilano’zaroaniqvachuqur, uzviyboғliq ҳoldaamalgaoshirishnita’minlamasekanmiz, mamlakatimiznimodernizastiyaqilishborasidabelgilabolganyuksakmarralarimizgaerishaolmaymiz.
Bugungikundaxorijiytajribalarshuniko’rsatadiki, majburiytibbiy suғurtaninguniversalmodelijaҳonamaliyotidayo’q. Ҳarbirmamlakato’zining soғliqni saqlashva suғurtatizimidankelibchiqqan ҳoldamajburiytibbiy suғurtatiziminiyaratadi. Birinchinavbatda, uyokibushakldamajburiytibbiy suғurtanijoriyetishto’ғrisidaqarorqabulqilishuchunamaldagi suғurtatizimivamamlakatdagi soғliqni saqlashtiziminitaҳlilqilishvauyokibuusuldagimajburiytibbiy suғurtanijoriyetishzaruriyativauningqaydarajadamaqsadgamuvofiqekaninibaҳolashlozim.
Mamlakatimizda soғliqni saqlashtiziminingo’zigaxosligi, ushbutizimoldigarespublikafuqarolari salomatliginimuҳofazaqilishnita’minlashgaqaratilganqandayvazifalarqo’yilganidankelibchiqadi.
Shunisiravshanki, soғliqni saqlashtizimining samaradorligiko’pjiҳatdanunimoliyalashtirishtartibigaboғliq. Amaliyotshuniko’rsatmoqdaki, bozoriqtisodiyotisharoitida soғliqni saqlashtiziminiyuzfoizdavlatto­monidanmoliyalashtirishmaqsadgamuvofiqkelmaydi. Shubois, respublikada 1998 yildaboshlanganisloҳotlar soғliqni saqlashtiziminingbyudjet, xu­susiyvamoliya­lashtirishningaralashshakliqo’llaniladigantibbiyotmuassa­salaridanbiryo’lafoydalaniladiganmodeliniyaratishniko’zdatutadi.
Moliyalashtirishtartibidankelibchiqqan ҳoldatibbiyotmuassasalariniuchtaguruҳgabo’lishmumkin. Ya’ni: byudjetdanmoliyalashtiriladigan, aralashshakldamoliyalashtiriladiganvaxususiymoliyalashtiriladiganmuassasalar.
Bugungikundarespublikadaixtiyoriytibbiy suғurtamuvaffaqiyatbilanrivojlanyapti. Tibbiy suғurtagako’proqkorxonavatashkilotlaro’zxodimlarining salomatliginimuҳofazaetishdanmanfaatdorekanliklarinianglagan ҳoldashuning­dek, xodimlarining salomatligiyomonlashishioqibatidakelibchiqadiganxarajatlarnitejabqolishmaqsadidamurojaatqilishyapti.
Respublikamizdatibbiy suғurtamodeli, avvalo, O’zbekistonningbozoriqtisodiyotigao’tishdagi “o’zbekmodeli” ta’siridashakllanishilozim. Tibbiy suғurtaningdastlabkibosqichidaixtiyoriy suғurtanirivojlantirishgakengo’rinberishjoiz. Bunda, avvalo, aҳolimuayyanqatlamlaridatibbiy suғurtagako’nikmapaydobo’ladi. Shuningdek, korporativtibbiy suғurtanijoriyetish, bundakorxonalarnikengqamrabolishuchunmuayyanbirmuddatgaiqtisodiyimtiyozlarjoriyetishlozim.
Tibbiy suғurtabo’yicha “o’zbekmodeli” o’ziningkuchliijtimoiy ҳimoyagaasoslanishi, bosqichma-bosqichshakllanishibilanbirga, tibbiy suғurtabozorinimoliya­lashtirishdadavlatbyudjetimablaғlaridantashqari, fuqarolikjamiyatiinstitutlari, nodavlattashkilotlari ҳomiylikmablaғlarini ҳamjalbetishibilan ҳamajralibturishikerak. Zero, Prezidentimizta’kidlaganidek: “Bozormunosabatlarigao’tibborilgani sari, meҳnatkashlarningo’zlarigavaxo’jalikyurituvchi sub’ektlargako’proqiqtisodiyerkinliklarberilaborilgani sari, davlatijtimoiymuҳofazagaoidvakolatlarnimuqobiltizimlargatopshirishilozim. Aҳoliniijtimoiy ҳimoyalash, odamlarningmoddiyaҳvoliniyaxshilashvazifalarini ҳalqilishdadavlatmanbalaribilanbirqatordameҳnatjamoalarining, jamoattashkilotlarivaxayriyatashkilotlariningmablaғlarifaolishga solinmoғilozim. Ijtimoiy ҳimoyalashdavlatning ҳam, jamoattashkilotlarining ҳam, turlixayriyajamғarmalarining ҳamasosiyvazifasibo’lmoғilozim”.
Shubilanbirga, rivojlanganmamlakatlarningko’pyilliktajribasitibbiy suғurtashartnomaviy munosabatinitibbiyot soҳasidabarchafuqarolarniijtimoiy ҳimoyalashimkoniniberadigantibbiyyordamnitashkiletishningmaqbulshakllaridanbiriekanligidandalolatberadi. Jaҳondatibbiy suғurtatiziminingulkantajribasito’plangan, biroq ҳarbirmamlakatunijoriyetishdao’ztarixiy, ijtimoiy, iqtisodiyshart-sharoitlarini ҳisobgaolishilozim, bundanmamlakatimiz ҳammustasnoemas. Zero, iqtisodiyva sostial soҳaniisloҳ etishjarayonlariniijtimoiy-siyosiyva sud-ҳuquqtiziminimuntazamyangilabborishjarayonlaribilano’zaroaniqvachuqur, uzviyboғliq ҳoldaamalgaoshirishnita’minlamasekanmiz, mamlakatimiznimodernizastiyaqilishborasidabelgilabolganyuksakmarralarimizgaerishaolmaymiz.
Bugungikundamamlakatimizdatibbiy suғurtabozorimuayyandarajadarivojlanibbormoqda. Ma’lumotlarigaqo’ra, agarixtiyoriytibbiy suғurtadantushgan suғurtamukofotlari ҳajmi 2003 yildaatigi 21 mln. so’mnitashkilqilganbo’lsa, 2010 yilgakelib, buko’rsatkich 920,7 mln. so’mgaetdi. Qaydetishkerakki, 2012 yilgacha suғurtaningushbuturibo’yichamukofotlarningyilliko’sish ҳajmi 22 % dankambo’lmagan. Shuningdek, O’zbekistondaixtiyoriyshaxsiy suғurtaturlariichidatibbiy suғurtakatta sur’atlarbilanrivojlanib, 2014 yildashaxsiy suғurtabadallariichida 31 % nitashkiletgan.