Reja: Texnologik ta’lim praktikumi o‘qitish metodikasining maqsadi 2 Texnologik ta’lim praktikumi o‘qitish metodikasining vazifalari

“ o’qitishning ilg’or shakllari va yangi pedagogik texnologiyalarni, ta’limning texnik va axborot vositalarini o’quv jarayoniga joriy etish” masalasi kiritilgan bolsa, Kadrlar tayyorlash milliy dasturida esa “ ta’lim berishning ilg’or pedagogik texnologiyalarini, zamonaviy o’quvuslubiy majmualarni yaratish va o’quv-tarbiya jarayonini didaktik jihatdan ta’minlash” zarur ekanligi belgilab qoyilgan. Oz-ozidan savol tugiladi: Pedagogik texnologiyalarning ozi nima va u an‘anaviy ta‘lim metodlaridan nimasi bilan farqlanadi? Hozirgi kunda pedagogik adabiyot, ta‘lim muammolariga oid ma‘ruzalar, rasmiy hujjatlarda .Yangi pedagogik texnologiya, Ilgor pedagogik texnologiya, Zamonaviy pedagogik texnologiya’ iboralari keng qollanilmoqda. Ammo Pedagogik texnologiya tushunchasi hali ham bir qolipga tushirilmagan, qomuslarda izohlanganicha yoq, uning mazmunini yagona talqini ishlab chiqilmagan va shuning uchun iboraning bir-biridan farqlanuvchi kopgina ta‘riflari mavjud. Bularning orasida e‘tiborga loyiqrogi YUNESKO ta‘rifidir: “Pedagogik texnologiya – bu ta’lim
shakllarini optimallashtirish masalasini qo’yuvchi, texnik va insoniy imkoniyatlarni va ularning o’zaro munosabatlarini hisobga olib o’qitish va bilimlarni o’zlashtirish butun jarayonini yaratish, qo’llash va belgilashga sistemali yondashishidir”.
Pedagog oz oldiga qoygan maqsadga erishganligini qanday biladi? Pedagogik maqsadlarga erishganlik yoki erishmaganlikni bilishning aniq vositalari bolgandagina, pedagog ozining mehnati samarali ekanligiga va tanlagan uslublari maqsadga muvofiqligiga yoki, aksincha, samarasiz ekanligiga ishonch hosil qilishi mumkin. Odatdagi oqitish uslubini tadqiq qilishda pedagogik texnologiya tarafdorlari aynan shu narsani nazarda tutishgan edi. O’quvchilarda kompetensiyalarni shakllantirishda pedagogik texnologiyaniqaysi tomondan tahlil qilmaylik, uning asosi ta‘lim samaradorligini oshirishga, ya’nikam vaqt sarflab, ko’proq sifatli natijaga erishishga qaratilgandir. Qollanadigan pedagogik texnologiya natijasi esa, pedagogning mahoratiga, pedagogik klassifikatsiya turlaridan mohir foydalana olishiga, ilmiy-kasbiy tajribasiga, shaxsiy xususiyat hamda insoniy fazilatlariga bogliqdir. Texnologiya faniga axborot kommunikatsiya texnologiyalarini tadbiq etish orqali ta‘lim samaradorligini oshirishda elektron axborot-ta‘lim resurslari kata ahamiyatga ega hisoblanadi.Texnologiya ta’lim praktikumi fani talabalarga yog‘och, metallar va polimer materiallarining xususiyatlari tо‘g‘risida boshlang‘ich bilimlar, yog‘ochdan buyumlar tayyorlashda rejalash, yо‘nish, arralash, teshish, pardozlash ishlari, qо‘l va elektr asboblarining tuzilishi, ishlashi, dastgohlar, elektr va mexanizatsiyalashtirilgan jihozlar, mashinalar elementlari, yangi texnika va ilg‘or texnologiya asoslari, texnologik xaritalar, ularni tuzish va foydalanishni о‘rgatadi. Texnologiya ta’lim praktikumi fani talabalarda texnik ijodkorlikni, qobiliyatni, tafakkurni rivojlantirish, amaliy mashg‘ulotlar jarayonida tabiiy, metall va metallmas materiallarga texnologiya asosida ishlov berish usullarini o‘rgatish orqali hunarmandchilik asoslari, ishlab chiqarish va ro‘zg‘orshunoslik asoslari, elektrotexnika ishlari, elektronika asoslari, ijodiy loyiha tayyorlash texnologiyasi bo‘yicha o‘zlashtirgan bilim, ko‘nikma va malakalarini hayotda qo‘llay olish layoqatini shakllantirishni va kelajakda o‘z sohasining yetuk mutaxasisi bo‘lib yetishishini ko‘zda tutgan. Talabalarning mazkur fanni o‘zlashtirishlari uchun o‘qitishning ilg‘or va zamonaviy usullaridan foydalanish, yangi axborot va pedagogik texnologiyalarni tadbiq qilish muhim ahamiyatga egadir. Fanni o‘qitishda plakatlar, chizmalar, namunalar, yo‘riqnoma texnologik xaritalar, ko‘rgazmali texnik vositalardan, kompyuter texnikasi, kinofilm, videofilm, diafilm, slayd va dasturlashtirilgan elektron didaktik vositalardan foydalanib, talabalarning bilim, ko‘nikma va malakalarni hosil qilish ko‘zda tutiladi. Hozigi zamonaviy bosqichda pedagogik dolzarb vazifalarga fan texnika, ilg‘or texnologiyalar yutuqlaridan foydalanish asosida shaxsni tarbiyalash, o‘qitish va rivojlantirish maqsadlari, mazmuni, metodlari, vositalari va tashkiliy shakillarini ilmiy ta’minlash kiradi. Bugungi kunda ta’lim sohasida fan va texnikaning so‘nggi yutuqlari asosida ishlab chiqilgan audio, video, telekommunikatsiya va informatsion texnika va texnologiyalarning qo‘llanilishi katta ahamiyat kasb etmoqda. Shuning uchun ularning didaktik imkoniyatlari bilan tanishib chiqish va mashg‘ulotlarda ularni qo‘llashni o‘rganish dolzarb pedagogik muammolardan biri sanaladi. Inson taraqqiyotining barcha davrlarida ijodiy mehnat bashariyatni olg‘a harakatlantiruvchi asosiy omil bo‘lib kelgan. Yosh avlodni ijodiy mehnatga o‘rgatish uni zamonasining eng ilg‘or bilimlari bilan qurollantirish, barcha davrlarda barcha xalqlar uchun dolzarb vazifa hisoblangan . Jamiyat rivojlanar ekan har bir sohada rivjlanishni talab etadi. Buning uchun o‘quvchi yoshlarimizning qiziqish va qobiliyatlariga qarab rivojlantirib borishimiz lozim Multimedia texnologiyalarini ta’lim jarayonlariga joriy etish ta’limni axborotlashtirishning asosiy nuqtalaridan biridir. Hozirgi vaqtda multimedia texnologiyalari jadal rivojlanayotgan va istiqbolli yo‘nalishlardan biri hisoblanadi. O‘quv jarayonida multimedia texnologiyalaridan foydalanishning dolzarbligi ijtimoiy taraqqiyotimizning hozirgi bosqichida jamiyatni axborotlashtirish va Internet global kompyuter tarmog‘idan keng foydalanish bilan bog‘liq.Kompyuter texnologiyalari bugungi kunda ko‘plab talabalar hayotining ajralmas qismiga aylandi. Ular ko‘pincha ularni oddiy maktab darsligidan ko‘ra ko‘proq qiziqish bilan qabul qilishadi.Axborot texnologiyalaridan foydalanish o‘quvchilar tomonidan materialni katta darajada o‘zlashtirishni ta'minlaydi.Interaktivlik multimedianing juda muhim qismidir. Odamlar ko‘rgan narsalarining atigi 20 foizini va eshitganlarining 30 foizini eslab qolishadi. Bundan tashqari, ular ko‘rgan va eshitgan narsalarining 50 foizini va bir vaqtning o‘zida ko‘rgan, eshitgan va qiladigan narsalarining 80 foizini eslab qolishadi.Zamonaviy jamiyatda bilim tobora tovarga aylanib bormoqda va har qanday tovar kabi yaxshi qadoqlash va tegishli tarqatish usullarini talab qiladi.Multimedia texnologiyasiga asoslangan kompyuterlashtirilgan ta’lim inson o‘qituvchisining o‘rnini bosa olmaydi, lekin u o‘qituvchi faoliyatini, ayniqsa, mustaqillik, ijodiy fikrlash rivojlanadigan sohalarda to‘ldirishi va takomillashtirishi mumkin.Zamonaviy jamiyatni axborotlashtirish, ta'lim tizimiga axborot texnologiyalarini joriy etish o‘quv jarayonini qayta ko‘rib chiqishni talab qiladi. Insoniyat XXI asrga o‘z taraqqiyotining yangi bosqichi – axborot jamiyati bosqichiga kirdi. Zamonaviy axborot texnologiyalari o‘quvchilarning kommunikativ, ijodiy va kasbiy bilimlarini, ularning o‘z-o‘zini tarbiyalash va o‘z-o‘zini rivojlantirishga bo‘lgan ehtiyojlarini rivojlantirishni ta'minlaydigan o‘qitishga yondashuvlarni sifat jihatidan o‘zgartirishga imkon beradi. Ta’kidlash joizki, multimedia texnologiyalarini o‘quv jarayoniga joriy etish shartlaridan biri multimedia proyektori, kompyuter, ekranli maxsus jihozlangan o‘quv xonalarining mavjudligidir. Ta’lim jarayoniga zamonaviy multimedia texnologiyalarining joriy etilishi an’anaviy ta’limga nisbatan quyidagi samaralarga erishish imkonini beradi:  jadval va rasmlarni rangli, ovozli, animatsiyalar, gipermatnlar bilan boyitish;  interaktiv veb-elementlar, testlardan foydalanish;  darsning nazariy materialini boyitib borish;  axborotlarning muntazam ravishda yangilab turish;
 ta’lim jarayonida o‘quvchi-talabalar bilan ko‘proq individual ishlash, ularning darsga qiziqishlarini oshirib, egallagan bilimlarilarini qo‘llab-quvvatlash va rivojlantirish;  ta’lim jarayonida fanlararo aloqalarni kuchaytirish, voqelikni kompleks o‘rganish;  ta’lim jarayonining moslashuvchanligi, shakllari va usullarini, texnologik bazasini zamonaviy AKT vositalarini joriy etish orqali takomillashtirib borishdan iborat. Talabalarni ma'ruza va amaliy mashg‘ulotlar davomida o‘qitishda turli xil multimedia resurslari bilan materialni taqdim etish uchun keng imkoniyatlar ochadigan axborot texnologiyalaridan foydalaniladi, masalan: chizmalar, vizual modellar, grafik ma'lumotlarning taqdimoti, ular alohida parchalarni tushuntirishda foydalidir. O‘quv jarayonida multimedia texnologiyalaridan foydalanish fanni o‘rganishga bo‘lgan motivatsiyani oshiradi, chunki talabalar uchun materialni taqdim etishning yangi shakli qo‘llaniladi; o‘rganilayotgan mavzularni idrok etish samaradorligini oshiradi, bu esa har doim o‘rganishni yanada samaraliroq qiladi; o‘quv materialini yaxshiroq o‘zlashtirish va yaxshiroq yodlashga yordam beradi. Video proyektor ushbu ma'lumotni takrorlash imkonini beradi. Kichkina tabiiy namunani namoyish qilish bilan hech qanday taqqoslash mumkin emas, o‘quv plakati. Multimedia texnologiyalariga qiziqishning ortishi, bunday texnologiyalarning ta’limga joriy etilishi ko‘plab o‘qituvchilarning multimedia kontenti va ta’lim multimedia mahsulotlarini yaratish vositalarini puxta egallashiga olib keldi. E'tibor bering, o‘qituvchilar ko‘pincha dasturchi emas. Bularning barchasi dasturchilarga mo‘ljallangan emas, balki multimedia mahsulotlarini ishlab chiqishga imkon beruvchi dasturlarning yangi sinfining paydo bo‘lishiga olib keldi. Tez rivojlanayotgan axborot-kommunikatsiya texnologiyalari zamonaviy maktabdan kommunikativ, ijodiy va kasbiy bilimlarning rivojlanishini, o‘z-o‘zini tarbiyalash ehtiyojlarini ta'minlaydigan ta'limga yangi yondashuvlarni joriy qilishni talab qiladi. Bunday texnologiyalarni o‘quv jarayoniga joriy etish yangi bosqichga – yangi multimediali o‘quv materiallarini joriy etishga o‘tmoqda. Hozirgi vaqtda ko‘plab turli xil axborot resurslari yaratilgan bo‘lib, ular o‘quv va ilmiy faoliyat sifatini sezilarli darajada oshirdi. O‘qitishda ko‘pincha multimedia texnologiyalari qo‘llaniladi, ularning doirasi sezilarli darajada kengaydi: o‘quv dasturlarini yaratishdan multimedia sohasidagi ta'lim dasturlarini qurishning ajralmas kontseptsiyasini ishlab chiqishgacha, yangi o‘qitishni shakllantirish. yordamlar. Multimedia g‘oyasi axborotni taqdim etishning turli usullaridan foydalanish, matnlarning video va ovozli jo‘rligi, yuqori sifatli grafikalar va animatsiyani dasturiy ta'minotga kiritish dasturiy mahsulotning ma'lumotlarga boy va tushunarli bo‘lishiga yordam beradi. bir vaqtning o‘zida ma'lumotni idrok etishning turli kanallariga ta'sir qilish qobiliyati tufayli didaktik vosita. Ta'lim uchun yangi texnologiyaning istiqbollari xalqaro hamjamiyat tomonidan yuqori baholandi, YUNESKO Bosh konferentsiyasining 28-sessiyasida Ta'lim dasturi doirasida "Multimedia texnologiyalari va shaxsiy rivojlanish" tadqiqot loyihasi tashkil etildi. Estеtika fanlari haqida gap kеtganda birinchi navbatda ko‘z oldimizga musiqa, texnologiya, tasviriy san’at kabi fanlar kеladi. O‘qitishning nazariy va amaliy jihatlarinibir-biridan ayro qilmagan holda komplеks olib borish zarurligini esdan chiqarmagan ma’qul. Chunki har bir fanning zamonaviy ta’lim bo‘yicha yangicha uslubda pеdagogik tеxnologiya asosida tashkil etish, o‘quvchilarni mavzuni yaxshi o‘zlashtirishi, erkin va mustaqil fikrlashiga imkon yaratadi. O‘tilayotgan mavzuni o‘quvchilar tomonidan yaxshi o‘zlashtirilishi, albatta pеdagogik mahoratga boqliq. Pеdagog o‘z fanini ilmiy va mеtodik jihatdan chuqur bilsa, qo‘llaniladigan mеtodlar, turli innovatsiyalar, ko‘rgazmali va tеxnik vostitalardan unumli foydalanib, o‘quv jarayonini tashkil etsa dars samaradorligi yuqori bo‘lishi muqarar. Mеtod tanlash nafaqat o‘quv maqsadini balki mazuni va murakkabligiga ham bog‘liq. O‘quvchilar ana shunday intellektual bilim olishda zamonaviy texnik vositalardan oqilona foydalanish, ta’lim tizimida sifat o‘zgarishiga olib kelishi shubhasiz. Ayniqsa, ta‘lim jarayonini mazmunli tashkil etish uchun zamonaviy texnik vositalardan unumli foydalanish maqsadga muvofiqdir. Bu esa, ya’ni dars mashg‘ulotlari jarayonida texnologiya, axborot, kompyuter, multimediya, internet va shunga o‘xshash axborot kommunikatsiya texnologiyalardan foydalanish o‘zining samarasini bermoqda. Dars mashg‘ulotlarini multimedia vositalari bilan o‘qitish hozirgi zamon talablaridan biri hisoblanib, xususan texnologiya fanlarida vositalardan foydalanish bugungi kunda yuqori natija va samara bermoqda. 2020-2021- o‘quv yili uchun maktab darsliklarining yangilanishi, ular tarkibida texnologiya fani darsligi ham yangilanib, innovatsion yondashuv asosida tayyorlandi. Texnologiya fani darsliklari uchun ilk bor o‘qituvchi kitobi va multimedia ilovalari tayyorlandi. Yangiliklardan yana biri darsliklrdagi mavzularni qo‘shimcha ma’lumotlar bilan boyitish maqsadida darsliklarga QR kod o‘rnatildi. XULOSA Xulosa o‘rnida shuni aytish mumkinki, texnologiya ta’lim praktikumi fanini o‘qitishda multimedia vositalaridan foydalanish amaliy va nazariy mashg‘ulotlarida samarali ta’sir ko‘rsatish bilan birgalikda, mashg‘ulotlarda vaqt tejash imkonini beradi. Multimediali dasturiy vositalar asosida o‘qitish jarayonida aniq va tabiiy fanlarni o‘qitish, ma’ruza matnlarini taxrirlash, talabalar topshirgan nazorat natijalarining taxlili asosida ma’ruza matnlarini bayon qilish uslubini yaxshilash, o‘quvchi-talabalar axborot texnologiyalarini multimedia vositalari asosida animatsiya elementlarini dars jarayonida ko‘rishi, eshitishi va mulohaza qilish imkoniyatlariga ega bo‘ladi. Jumladan multimediali dasturiy ta’lim vositadari, texnologiya ta’limi praktikumi jarayonida talabarning amaliy mashg‘ulotlarda ishlatiladigan asbobuskunalar, ulardan xalq xo‘jaligida foydalanish, texnik ijodkorlik va xalq hunarmandchiligiga oid chuqur bilim olishida, ta’lim sifati va samaradorligini oshirishda muhim ahamiyat kasb etadi. Texnologiya ta’limi praktikumi fani amaliy mashg‘ulotlar jarayonida multimediali dasturiy vositalari ya’ni elektron darsliklar, elektron amaliy mashg‘ulotlar to‘plami, elektron o‘quv-uslubiy majmualar, virtual laboratoriya stendlari, 3D animatsiyalar, elektron o‘quv trenajorlari va bilimlarni nazorat qilishning kompyuterli tizimilaridan foydalanish, ta’lim oluvchilarning motivatsiyasi hamda ta’lim sifati samaradorligini sezilarli darajada oshirishga xizmat qiladi.