Reja: umumiy holatlar nisbiy birliklar o‘zgarmas tok dvigatellarining mexanik tavsiflari magnit oqimi o‘zgarmas bo‘lganda mustaqil qo‘zg‘atish chulg‘amli dvigatelning

1- misol. Mustaqil qo‘zg‘atishli P51 rusumli o‘zgarmas tok dvigateli uchun tabiiy elektr mexanik tavsifi qurilsin. Dvigatelning pasport ma’lumotlari: P_n = 11 kW, U_n = 220 V, I_n = 59A, n_n = 3000 ayl/min.
Yechimi. Dvigatelning nominal qarshiligi:

dvigatelning nominal yuklamadagi foydali ish koeffitsiyenti:

dvigatel yakorining qarshiligi:

R_ya » 0,5(1-h_n)R_n = 0,5(1-0,845)•3,73 = 0,288 W,
dvigatelning salt yurish tezligi:

bu yerda

dvigatelning tabiiy tavsifi w_o = 340 rad/s, I = 0 va w_n = 314 rad/s, I_n = 59A nuqtalaridan o‘tadigan to‘g‘ri chiziqni tashkil qiladi.
2- misol. Mustaqil qo‘zg‘atishli P91 rusumli dvigatel uchun ishga tushirish reostatini tanlash talab etiladi. Dvigatelni ishga tushirish to‘rt pog‘onada amalga oshiriladi. Dvigatelning pasport ma’lumotlari: P_n = 32,0 kW, U_n = 220 V, I_n = 172A, h_n = 1000 ayl/min va R_ya = 0,049 R_n.
Yechimi. Nisbiy birliklarda tabiiy mexanik tavsifni quramiz. Buning uchun quyidagi koordinatlarga ega bo‘lgan nuqtalardan to‘g‘ri chiziq o‘tkazamiz:
n_o = 1, m = 0

n_n = 1-Dn_n = 1-0,049 = 0,951, m = 1

Maksimal ishga tushirish momentini m₁ = 2 ga teng deb qabul qilamiz.
3- rasm. Mustaqil qo‘zg‘atishli o‘zgarmas tok dvigatelini ishga tushirish reostatlari qiymatini hisoblash.

Barcha reostatlar ulangandagi tavsifni n_o, 0 va 0, m₁ nuqtalarni birlashtirib olamiz.

Minimal ishga tushirish momenti m₂ ni shunday tanlash lozimki, 3- rasmga muvofiq grafik qurilganda to‘rtta pog‘ona qarshiligi olinsin. Qurilgan grafikdan m₂ = 1,1 ni olamiz.
ad kesmasi dvigatelning nominal qarshiligiga to‘g‘ri keladi:



Ishga tushirish reostatining pog‘ona qarshiliklari:










Ishga tushirish reostatining to‘la qarshiligi:

Yakorga berilayotgan kuchlanishning turli qiymatlarida va yakor zanjiridagi qarshilikning o‘zgarmas qiymatida 4- rasmda ko‘rsatilgan bir-biriga parallel bo‘lgan mexanik tavsiflarni olamiz.

Dvigatel mexanik tavsiflari ikkita nuqta bo‘yicha hisoblanadi va quriladi. Bular ideal salt yurish nuq­

4- rasm. Dvigatel yakoriga berilayotgan kuchlanish o‘zgartirilgandagi mexanik tavsiflar.

tasi (w-w₀, M = 0) va nominal rejimda ishlash nuq­tasi (w = w_nom, M = M_nom). U holda (2—21) tenglamaga asosan:

K_E = (U_t - DU_Sh - I_nomR_ya)/w_nom. (23)

Bundan keyin quyidagilarni aniqlaymiz:

w₀ = U_nom/K_E; M_nom = K_M/I_nom,

bu yerda: K_M = K_E ga teng.

Shuni hisobga olish kerakki, ni aniqlashda elektromagnit momentni emas, balki dvigatel o‘qidagi momentning qiymati olinadi.
Tenglama (20) ni tadbiq etgan holda uni U = const va R = var hol uchun nisbiy birlikda yozamiz:


(24)
Shunday qilib, yuklama M_nom ga teng bo‘lganida tezlikning statik tushishi son jihatdan yakor zanjiri qarshiligining nisbiy qiymatiga yoki qiyalik koeffitsiyenti b ning qiymatiga teng:

Dn = 1-n = r = b , (25)

bu yerda: tezlikning nisbiy tushishi o‘zgarmas tok dvigatel sirpanishi S ni ham aniqlaydi, ya’ni:

S = (w₀-w)/w₀ = 1-n = Dn = r = b . (26)