BOSHQARISHNING TARKIBIY TUZILISHI ATKlarda m’lumotlarni qayta ishlash texnologiyasi ko’pincha markazlashmagan, xodimlarning o’zi birlamchi hujjatlarni qo’l kuchi bilan qayta ishlaydilar, chiqish hujjatlarni shakillantiradilar. ATK axborot tizimining elementlari 13ta ish o’rinlarini o’z ichiga oladi.
Ayrim AIO’ning vazifasi turli ATKlarda turlicha bo’ladi (y’o’lovchi, yuk, taksomotor va bkorxonalar). Bundan qat’I nazar hamma ish o’rinlari yagona (mahalliy) tarmoq miqyosida ishlab, umumiy MB dan foydalanishi kerak.
ATKda axborot tizimini joriy qilish ma’lum ketma-ketlikda bajariladi. Hamma ish o’rinlari axborot ma’nosida bir-birini ta’minlab turadi. Birinchi bosqichda – birlamchi joriy axborot bilan ishlovchi, uchunchi bosqichda – chiqarish xujjatlarini ta’minlovchi ish o’rinlari yaratiladi.
Korxonaning majmuaviy tizimini yaratishda birinchi navbatda «Texnik bo’lim » va «Kadrlar» AIO’ni yaratish lozim, chunki harakatlanuvchi tarkib va xodimlar haqida ma’lumot bo’lsa, boshqa kichik tizimlar samarali ishlay olmaydi.
Ikkinchi bosqichda dispatcher faoliyati, yo’l hujjatlarini qayta ishlash, yonilg’i sarfini hisobga olish bo’yicha kichik tizimlar yaratish kerek. Yo’l varaqalarini qayta ishlash natijasida yonilg’I sarfi, haydovchilar ishi va avtomobillar bosib o’tgan yo’l haqida ma’lumotlar shakillanib bo’ladi.
Uchunchi bosqichda, buxgalteriyaning (ish xaqini hisoblash) va reja bo’limining ish o’rinlarini (korxona faoliyatini tahlil etish bo’yicha hujjatlar) yaratish mumkin.
To’rtinchi bosqichda, bosib o’tilgan yo’llarni hisobga olish yolga qo’yilgach, shinalarning ishini hisobga oluvchi texnik, ta’mirlash zonasi
(TXK-1,TXK-2ni rejalashtiruvchi, TXKga va JTga qo’yuvchi dispatcher, TXK va JT ishlarini hisobga oluvchilar), ombor bo’yicha AIO’ni yaratish mumkin.
EHMlarni ATKda qo’llash tahlil qilinganda ma’lum bo’ldiki, hujjatlarini mashina yordamida qayta ishlashga o’tilganda axborotlar hajmi birlamchi hujjatlar bo’yicha 2 marta, ikkilamchi hujjatlar bo’yicha 10-15 marta kamayar ekan.
Umuman, shaxsiy EHMlarni foydalanilganda axborotlarni qayta ishlash harajatlarini 60% qisqarishi mumkin. Bunda ishlarning qiyinligi quydagicha taqsimlanadi. SHEHMga ma’lumotlarni kiritish-95-96%, axborotlarni qayta ishlash va chiqish hujjatlarini olish -4-5%.
Navigator jpres yuk avtomobillariga o’rnatladi. Bu jpres avtomobilni qaysi joyda ketayotganini va nima bilan shug’ullanayotganini ko’rsatib beradi.Tashish jarayonini tashkil etish va avtomobildan to’laroq foydalanish uchun ATK larda avtomatik boshqaruv tizimini ishlab chiqish va amalda qo’llash katta ahamiyat kasb etadi.
ATKlarning avtomatik boshqaruv tizimini ishlab chiqishda saroy ichida nozim(dispatcher)li boshqaruvi umumiy avtomatik boshqaruv tizimining ichki tizimi bo’lib ko’rinadi. Ushbu ichki tizim (kichik tizim) ATKning hududidan avtomobillarni rejali chiqib ketishini, avtomobillarning yo’ldan qaytishini nazorat etishga mo’ljallangan.