Relyativistik dinamika elementlari

4.7-rasm. Yuklama rejimidagi transformator sxemasi

Bu oqim asosiy magnit oqimiga qarama-qarshi yo‘nalgani uchun uni, shuningdek, elektr yurituvchi kuch E₁ ni ham kuchsizlantirmoqchi bo‘ladi. U holda transformator elektrik muvozanat holatining buzilishiga yo‘l qo‘yiladi. Ammo birlamchi chulg‘amning magnitlovchi kuchi ₁ w₁shunday o‘zgaradiki, natijasida transformatorning muvozanat holati saqlanib, o‘zakdagi asosiy magnit oqimi Ф miqdor jihatidan o‘zgarishsiz qoladi. Bu holda magnitlovchi kuchlar muvozanati quyidagicha ifodalanadi:

1 w1 + 2 w2 = 0 w1yoki 1 w1= 0 w1 - 2 w2 (4.9)
Demak, birlamchi tokning magnitlovchi kuchi ikkilamchi tokning magnitsizlash ta’sirini kompensatsiyalaydi. Agar (4.9) ifodaning ikkala tomonini w_г ga bo‘lsak, magnitlovchi kuchlar tenglamasidan toklar tenglamasiga o‘tish mumkin:
( 4.10)

Bu yerda kattalik ikkilamchi tokning magnitsizlash ta’sirini muvozanatlovchi birlamchi tokning tashkil etuvchisi hisoblanadi. Shuning uchun bu kattalik ikkilamchi tok deyiladi. U holda birlamchi tok

₁ = ₀ - ₂ (4.11)

Ya’ni salt ishlash toki bilan keltirilgan ikkilamchi tokning geometrik yig‘indisiga teng. Yuklama toki I₂ noldan boshlab, tok I₁ esa salt ishlash toki I₁ dan boshlab ortadi. Salt ishlash toki nominal tokning I₀ = (2,5‚10%) • I_1nom ulushini tashkil etadi. Taxminiy hisoblashlarda ₁ ≈ deyish mumkin.
Yuklama toki I₂ ning o‘zgarishi bilan tok I₁ ning tashqi ta’sirsiz o‘z-o‘zidan o‘zgarishi transformatorning o‘z-o‘zidan rostlanishi deyiladi. U holda ikkilamchi zanjirning yuklama rejimidagi elektr muvozanati tenglamasi Kirxgofning ikkinchi qonuniga binoan
Ū₂= ₂-Ū R₂- _2S,
Bu yerda: Ū₂— ikilamchi chulg‘am uchlaridagi kuchlanish; I₂xR₂ = ŪR₂ikkilamchi chulg‘amdagi kuchlanishning aktiv pasayishi; E_2s - tarqalgan magnit oqimi Ф_2S tufayli induksiyalangan EYuK.
F_2S ikkilamchi chulg‘amdagi kuchlanishning induktiv pasayuvi ŪL₁= ₂ ·X_L2bilan kompensatsiya qilinadi, u holda
yoki Ū₂= ₂+Ū R₂+Ū_L2 (4.12)
Ū ₂ = ₂ + ₂ R₂ + ₂ X_L2
(4.8), (4.11) va (4.12) tenglamalar yordamida transformatorning yuklama rejimidagi vektor diagrammasini qo‘shib quramiz.