Respublikamiz iqtisodiyotidagi tub o’zgarishlarni albatta xukumatimiz tomonidan olib

Nochorlikni belgilashni amaldagi me’yoriy ko’rsatkichlari 
 
Ko’rsatkichlar Nochorlik 
holati 
To’lov layoqati koeff. 
Kt<2 
O’z va qarz mablag’lari orasidagi nisbat koeff. 
Ka<2 
Moliyaviy mustaqillik koeff. 
Km<0.5 
O’z-o’zini mablag’ bilan ta’minlash 
Kot<0.1 
Jamisi Kn<4.6 
Yuqoridagi manbalarga tayangan holda shuni ta’kidlash lozimki, Respublikamizda 
korxonalarning iqtisodiy nochorligini tahlil qilishda uch guruxdan iborat ko’rsatkichlar 
tizimidan foydalaniladi; 
Birinchi gurux ko’rsatkichlar; muddati 3 oydan ortgan kreditorlik qarzlarini borligi va 
manfiy rentabellik darajasi; 
Ikkinchi gurux ko’rsatkichlarga; to’lovga qobillik, aylanma mablag’lar bilan 
ta’minlaganlik ko’rsatkichlari; 
Uchinchi gurux ko’rsatkichlarga; aktivlar rentabelligi, xususiy va chetdan jalb qilingan 
mablag’lar nisbati, ishlab chiqarish quvvatlaridan foydalanish holati, asosiy kapitalni eskirishi 
kabi ko’rsatkichlar kiritiladi. 
Bu ko’rsatkichlar tizimi ”Korxonani iqtisodiy nochorligi alomatlarini aniqlash uchun 
mezonlar tizimi” asosida tuzib chiqilgan. ( O’zbekiston Respublikasi Davlat mulk Ko’mitasi 
1997 y 17 aprel, 5-son) 

---

69
4.4.
 
Firma va kompaniyalar bonkrotligini tartibga
solish va ular moliyaviy tahlili natijalarini umumlashtirish 
Xo’jalik yurituvchi sub’ektlarning bonkrotligi O’zbekiston Respublikasining 
“Bonkrotlik to’g’risida”gi Qonuni va unga keyinchalik kiritilgan qo’shimcha, o’zgartirishlar 
bilan va boshqa me’yoriy xujjatlar bilan tartibga solinadi. 
I.f.n. dotsent S.Najmiddinov, N. Xasanovlar tomonidan chop etilgan “Korxona 
moliyaviy holatini baholash”(muammolar va ularni hal etish)-deb nomlangan o’quv 
qo’llanmasida ) – “bonkrotlik belgilangan tartibda korxonaning iqtisodiy nochorligini tan 
olish, xo’jalik sudi tomonidan uni bonkrot deb e’lon qilish demakdir” deb yoziladi.
63F
63
Firma va kompaniyalar bonkrot deb e’lon qilinadi qachonki, bonkrotlik faktlarini 
barchasi e’tirof etilsa. 
Bonkrotlik tahlili bevosita tahlil natijalarini umumlashtirish va rasmiylashtirish asosida 
bayonnoma tuzish bilan yakunlanadi. Bayonnomada korxonaning moliyaviy ahvoli va uning 
iqtisodiy tashxisi, korxonaning iqtisodiy nochorligini barcha ko’rsatkichlarini izohi beriladi. 
Ushbu bayonnoma bonkrotlik holatlari yuzasidan xuquqiy xujjatlar tayyorlash uchun manba 
bo’lib ham hisoblanadi. 
Amalda bonkrot deb e’lon qilingan korxonalarga nisbatan bir nechta tadbirlar rejasi 
belgilanadi; 
-sanatsiyalash (moliyaviy yordam ko’rsatish); 
-faoliyat yo’nalishini o’zgartirish; 
-divertsifikatsiya (bir emas bir necha nomenklaturada mahsulot ishlab chiqarishga 
o’tish); 
-ixtiyoriy 
tugatish; 
-majburiy 
tugatish. 
Ataylab qilingan va soxta bonkrotlik holatlarida bonkrotlik to’g’risidagi Qonun 
xujjatlariga muvofik xo’jalik yurituvchi sub’ektlar rahbarlari noqonuniy harakatlari uchun 
javobgarlikka tortiladilar. 
Respublikamiz bo’yicha iqtisodiy nochor deb e’lon qilingan, sanatsiyaga tushirilgan, 
tashqi boshqaruvdagi korxonalar, bonkrot deb tan olingan va tugatilgan korxonalarni dinamik 
ko’rsatkichlarini quyidagi jadval ma’lumotlaridan o’qish mumkin.