Respublikasi oliy ta`lim,fan va innovatsiyalar vazirligi

1100 ¹¹⁰⁰

1000

Tajriba guruhi Nazorat guruhi

1000

Tajriba guruhi Nazorat guruhi

metr
1300


1250


1200


1150


1100


1050
Tajriba guruhi Nazorat guruhi
4.2-rasm. 6 daqiqa yugurishda chidamlilik ko‘rsatkichlarining dinamikasi (metr).

Umumiy chidamlilik o‘rta shiddatda ishlaganda tezlik chidamliligi bellashuv faoliyatining davomiyligi 9-10 daqiqadan 1-1,5 soatgacha va undan ko‘p vaqt davomida bajarish mumkin. Turli yoshdagi bolalar uchun bu masofalar shiddatning boshqa bo‘laklariga mos kelishi mumkin. 9-11 yoshdagilar uchun 5 km.ga yugurish katta shiddat bo‘lagiga kiradi. Mazkur bo‘lakda biror masofani eng yaxshi natija bilan bosib o‘tish uchun bellashuv tezligini oshirish va uning ko‘p vaqt davomida saqlanishini ta’minlash

lozim. Shu sababli yuqoridagilarni hisobga olgan holda biz 1000m masofani yurish va yugurish bilan almashtirib bordik. 1000 metrga yugurishda tajriba guruhidagi 10 yoshli bolalar o‘rtacha 5:39.0±0,8 soniyaga yugurgan bo‘lsa, birinchi o‘quv yilining oxirida 15 nafardan 5 tasi 5:39.0±0,8 soniyaga, 4 nafari 5:40.0±0,7 soniyaga, 6 nafari 5:45.0±0,6 soniyaga yugurishdi va o‘zining shaxsiy natijasini 0,2 soniyadan 0,5 soniyagacha yaxshilashdi. Nazorat guruxida mutanosib tarzda 6:05.0±0,30 daqiqaga yugurib, guruhlar o‘rtasida t=0,70 statistik farq qilmadi. Chidamlilikning namoyon bo‘lishini oldindan belgilab beruvchi omillar quyidagilar: mushaklarning tuzilishi; ichki mushak va mushaklararo koordinatsiya; yurak- tomir, nafas olish va asab tizimlari ishining unumdorligi; organizmdagi energiya materiallarining zahirasi; boshqa jismoniy sifatlarning rivojlanish darajasi; harakat faoliyatining texnik va taktik tejamkorligi. 1000 m.ga yugurishda tajriba guruhidagi 11yoshli bolalar o‘rtacha 3:48.0±0,35 soniyaga yugurgan bo‘lsa, nazorat guruhidagilar esa 5:38.0±0,33 soniyaga bajarishdi. Bu esa tajriba guruhida umumiy yugurish aerob va anaerob hajmiga qarab o‘sganligini ko‘rsatadi. Tajriba guruhidagi bolalar nazorat guruhiga qaraganda Styudent mezoni buyicha t=4,60 ni tashkil qildi (4.3-rasm).
Aerob xususiyatdagi ishda o‘zgaruvchan tezlik bilan ishlash keng qo‘llaniladi. Bunda nisbatan yuqori va nisbatan past tezlik bilan yugurib o‘tiladigan bo‘laklarni o‘zgartirib turish, bo‘laklar shiddatini yurak qisqarish tezligini daqiqada 160-170 zarbagacha oshirishni hamda oxirida kam shiddatli bo‘lakda YuQT ni daq. 140-145 zarbagacha kamaytirishini nazarda tutadi.
12 yoshda 1000 m.ga yugurishda tajriba guruhidagilar nazorat guruhiga qaraganda Styudent t mezoni bo‘yicha t=4,06 ko‘rsatkichga ega bo‘lib, hamma bolalar keyingi yosh guruhiga o‘tish me’yorini bajarishdi, III va II o‘smirlar razryadini ko‘rsatishdi. Shu bilan birga, nazorat guruhidagilarning 15
tasidan 10 tasi yosh guruhga o‘tish mezonlarini bajarishdi, 5 tasi bajara olmadi.

daqiqa daqiqa

6