Revmatizm (revmatik qızdırma) birləşdirici toxumanı zədələyən sistem, immun, aseptik iltihabi xəstəlik olub streptokok (adətən farinqial) infeksiyasının gecikmiş fəsadı kimi inkişaf edir

REVMATİZM (revmatik qızdırma) birləşdirici toxumanı zədələyən sistem, immun, aseptik iltihabi xəstəlik olub streptokok (adətən farinqial) infeksiyasının gecikmiş fəsadı kimi inkişaf edir. Oynaqları, mərkəzi sinir sistemini, dəri və dərialtı toxumaları zədələyir, lakin daha ağır fəsadı ürək zədələnməsidir.

• REVMATİZM (revmatik qızdırma) birləşdirici toxumanı zədələyən sistem, immun, aseptik iltihabi xəstəlik olub streptokok (adətən farinqial) infeksiyasının gecikmiş fəsadı kimi inkişaf edir. Oynaqları, mərkəzi sinir sistemini, dəri və dərialtı toxumaları zədələyir, lakin daha ağır fəsadı ürək zədələnməsidir.

Revmatizm ən çox 5-15 yaşlarda təsadüf edir. Daha (70 %) çox qadınlar xəstələnir. Son 30-40 ildə revmatizmlə xəstələnmənin ABŞ və Avropada nəzərə çarpan dərəcədə azalmasına baxmayaraq inkişaf etməkdə olan ölkələrdə çox geniş yayılməışdır. Ürəyin revmatik xəstəliyi qapaq çatmamazlığının əsas səbəbi kimi qalır və xüsusu ilə uşaqlarda, yeniyetmə və gənclərdə əlilik və ölümün aparıcı səbəblərindən biridir.

• Revmatizm ən çox 5-15 yaşlarda təsadüf edir. Daha (70 %) çox qadınlar xəstələnir. Son 30-40 ildə revmatizmlə xəstələnmənin ABŞ və Avropada nəzərə çarpan dərəcədə azalmasına baxmayaraq inkişaf etməkdə olan ölkələrdə çox geniş yayılməışdır. Ürəyin revmatik xəstəliyi qapaq çatmamazlığının əsas səbəbi kimi qalır və xüsusu ilə uşaqlarda, yeniyetmə və gənclərdə əlilik və ölümün aparıcı səbəblərindən biridir.

Revmatizmin törədicisi Lancefield A Qrupu beta hemolytic Streptokokudur. Streptokok infeksiyanın ən əsas“giriş qapısı" boğazdır (streptokok faringiti). Xəstəliyin inkişafında müəyyən genetik (B limfositlərə qarşı alloantigenlər) və sosial (kasıb maliyyə vəziyyəti) faktorlar rol oynayır.

• Revmatizmin törədicisi Lancefield A Qrupu beta hemolytic Streptokokudur. Streptokok infeksiyanın ən əsas“giriş qapısı" boğazdır (streptokok faringiti). Xəstəliyin inkişafında müəyyən genetik (B limfositlərə qarşı alloantigenlər) və sosial (kasıb maliyyə vəziyyəti) faktorlar rol oynayır.

Kəski streptokok infeksiyasının patoloji prosesi necə başlaması mexanizmi hələlık kifayət qədər öyrənilməyib. Baxmayaraq ki β-hemolytik antigenlərin M-serotypinin struktur olaraq insan ürəyindəki ilə oxşar olması göstərilir. Belə serotiplər insan orqanizminə daxil olduqda, immun sistemi antistreptokok anticisimlərini istehsal edir, hansı ki ürək klapanı toxuması ilə (antigen mimikriya səbəbdən) və bir çox başqa orqanlarlarla çarpaz reaksiyaya girir

• Kəski streptokok infeksiyasının patoloji prosesi necə başlaması mexanizmi hələlık kifayət qədər öyrənilməyib. Baxmayaraq ki β-hemolytik antigenlərin M-serotypinin struktur olaraq insan ürəyindəki ilə oxşar olması göstərilir. Belə serotiplər insan orqanizminə daxil olduqda, immun sistemi antistreptokok anticisimlərini istehsal edir, hansı ki ürək klapanı toxuması ilə (antigen mimikriya səbəbdən) və bir çox başqa orqanlarlarla çarpaz reaksiyaya girir

Revmatizm birləşdirici toxumanın

• Revmatizm birləşdirici toxumanın

• sistem iltihabi zədələnməsini törədir,

• buna baxmayaraq ən ciddi patoloji

• dəyişikliklər ürəkdə tapıla bilər.

• Belə zədələnməin histoloji olaraq üç

• mərhələsi ayrıd edilir:

• mucoid şişmək;

• Aşoff Talalaev qranulomaları;

• fibroz və skleroz.

• Revmatizmin təsnifatında müəyyən edilməlidir:

• Xəstəliyin mərhələsi (fazası) (kəskin-” kəskin revmatik qızdırma”, xroniki- “xroniki revmatik ürək xəstəliyi”);

• İltihabi prosesin fəallığı (fəal- I , II və III dərəcə, qeyri fəal) ;

• Xəstəliyin kliniki təzahürləri (karditi, artrit, Sydenhamın xoreyası, eritema marginatum, dərialtı düyünlər və s.).;

• Ağırlaşmalar (ürək klapanı deformasiyalarının olub və ya olmaması);

• Ürək çatmamazlığının olması və ağırlıq dərəcəsi (mərhələ , funksional sinif)

Revmatik qızdırmanın ilk hücumu

• Revmatik qızdırmanın ilk hücumu

• Revmatik qızdırmanın təkrar hücumu, revmatik ürək xəstəliyi əlamətləri olmadan

• Revmatik qızdırmanın təkrar hücumu əvəllər revmatik ürək xəstəliyi olanlarda

• Revmatik (Sydenham) xoreya

• ÜXRX qapqaq patologiyası ilə

T.D.Jones meyarları

• T.D.Jones meyarları

• Əsas meyarlar:

• Kardit;

• poliarit;

• Sydenham xoreyası;

• Həlqəvi eritema;

• Dərialtı dqyümlər.

• Kiçik meyarlar:

• qızdırma,

• EÇS və ya CRZ artması,

• artralgiya

• P-R intervalının uzanması (kardit olarsa xeyir)

• Anamnezdə revmatik qızdırma.

• Revmatizm diaqnozu 2 əsas və ya 1 əsas 2 əlavə meyar aşkar olarsa və streptakok infeksikası ilə kontakt təstiqlənərsə səhih hesab etmək olar.

Tipik hallarda revmatizm keçirilən streptokok infeksiyadan 1-3 həftə sonra başlayır (qayıdır (recurrens)). Xəstəliyin ümumi simptomları arasında hərarət, zəiflik, yorğunluq, tərlilik, anoreksiya, çəkinin itirilməsi qeyd edilir.

• Tipik hallarda revmatizm keçirilən streptokok infeksiyadan 1-3 həftə sonra başlayır (qayıdır (recurrens)). Xəstəliyin ümumi simptomları arasında hərarət, zəiflik, yorğunluq, tərlilik, anoreksiya, çəkinin itirilməsi qeyd edilir.

• Revmatizmin əsas əlamətləri :

• kardit;

• poliarthrit;

• Sydenhamın xoreyası;

• eritema marginatum;

• Dərialtı düyünlər.

Ürəyin bütün strukturları iltihabi prosesə cəlb edilir, endokard, miokard və perikard.

• Ürəyin bütün strukturları iltihabi prosesə cəlb edilir, endokard, miokard və perikard.

• Aşağıdakı əlamətlər kardit üçün səciyyəvidir:

• Yeni küylərin əmələgəlməsi və ya köhnə küylərin dəyişikliyi;

• Hərarət ə uyğun gəlməyən taxikardiya;

• Ürək genişlənməsi;

• Çapma ritmi;

• Ürək aritmiyaları və keçiricilik pozuntuları;

• Perikardın sürtmə küyü;

• Ürək çatmamazlığının n yaranması və ya

• güclənməyi;

• Ürək qusurlarının formalaşması.

Xəstəliyin kəskin gedişi oynaq daxilinə maye

• Xəstəliyin kəskin gedişi oynaq daxilinə maye

• toplanması ilə müşayət olunan tipik reaktiv

• sinovit kimi özünü göstərir, periartikulyar

• toxumalarının ödemi və hyperemiyası müşahidə

• edilə bilərlər, ağrı və hərəkət məhdudiyyəti olur.

• Ətrafların iri oynaqlarınin zədələnməsi xarakterdir,

• Proses adətən uçucu, simmetrik xarakterli olur.

• Artrit müalicənin təsirinindən tam və sürətli geri

• dönmədir.

• Özündən sonra oynaq deformasiyası vermir.

• Kifayət qədər tez-tez, xüsusi ilə də revmatizmin təkrar

• hücumlarından sonra təzahür edə bilər

MSS revmatik zədələnməsinin əlaməti

• MSS revmatik zədələnməsinin əlaməti

• olub əzələ zəifliyi, qeyri-iradi və xaotik

• hərəkətlər, emosional qeyri stabilliklə

• xarakterzə olunur. Ağır hallarda yeri-

• mənin çətinləşməsi, iflic, hərəkət

• qabiliyyətinin itməsi ola bilər. Maraqlıdır ki, əzələlərin və ətrafların

• xaotik və qeyri-iradi hərəkətləri yuxu

• zamanı itir.

Lırt çiyin simptomu

• Lırt çiyin simptomu

• Xoreik əllər simptomu

• Filatovun əl-dil simptomu

• Qordon simptomu

• Çerni Simptomu

5-7 sm diametrli, çəhrayı-qırmızı rəngli,

• 5-7 sm diametrli, çəhrayı-qırmızı rəngli,

• həlqəvari, az hallarda ulduzvari formalı,

• basıldıqda avazıyan, qaşınma ilə müşayət

• olunmayan dəri səpkiləridir.

• Tipik lokalizasiyası mədə, gövdə, ətraflarda olur.

• Spontan olaraq itir və nadir hallarda təkrarlanır.

Periartrikulyar toxumada diametri

• Periartrikulyar toxumada diametri

• bir neçə mm-dən 1-2 sm-dək olan

• bərk, girdə, ağrısız törəmədir.

• Onlar nadir hallarda, xüsusi ilə də qayıdan

• revmokarditlərdə rast gəlinir.

• Bir neçə günə və ya həftəyə itirlər.

Çox nadir hallarda revmatik poliserozitlər törədə bilər. Bu özünü plevrit, perikadit, peritonit, ağ ciyər və böyrəklərdə vaskulit kimi göstərə bilər.

• Çox nadir hallarda revmatik poliserozitlər törədə bilər. Bu özünü plevrit, perikadit, peritonit, ağ ciyər və böyrəklərdə vaskulit kimi göstərə bilər.

Laborator məlumatlar: Revmatizm üçün xarakterik test yoxdur, Lakin Laborator müayinələrin köməyi ilə iltihabi prossesin varlığını, təzahür dərəcəsini aşkar etmək olar. Aktiv revmatizmli xəstələrin qan analizində aşkar etmək olar:

• Laborator məlumatlar: Revmatizm üçün xarakterik test yoxdur, Lakin Laborator müayinələrin köməyi ilə iltihabi prossesin varlığını, təzahür dərəcəsini aşkar etmək olar. Aktiv revmatizmli xəstələrin qan analizində aşkar etmək olar:

• Leykositoz (neytrofiliya);

• EÇS artması;

• C-reaktiv proteinin artması;

• Antistreptokok antitellərin səviyyəsinin artması

• Əsnəkdən alınmış yaxmada β-hemolitik streptokokların əkilməsi.

Müxtəlif aritmiyalar (sinus taxikardiyası, bradikardiya, ekstrasistolik aritmiya, qulaqcıq səyriməsi) və blokadalar, xüsusi ilə də PQ intervalının uzanması (> 0,2 msan) müşahidə oluna bilər.

• Müxtəlif aritmiyalar (sinus taxikardiyası, bradikardiya, ekstrasistolik aritmiya, qulaqcıq səyriməsi) və blokadalar, xüsusi ilə də PQ intervalının uzanması (> 0,2 msan) müşahidə oluna bilər.

Kardit və qapaq zədələnmələrini

• Kardit və qapaq zədələnmələrini

• aşkar etmək üçün ən infarmativ

• qeyri- invaziv müayinəir.

• Dinamikada xüsusi əhəmiyyət

• kəsb edir.

• Revmatik endokarditin

• əlamətləri;

• ♥Qapaqların qalınlaşması,

• ♥Qapaq requrqutasiyası.

Revmatizm differnsasiya olunmalıdır:

• Revmatizm differnsasiya olunmalıdır:

• İnfeksion endokardit

• Birləşdirici toxumanın sistem xəstəlikləri

• -sistem qırmızı qurdeşənəyi

• -revmatoid artrit

• -reaktiv artiritlər

• Sarkaidoz

• Hemorraqik vaskulitlər və b.

Kəskin revmatizmin müalicəsi xüsusi təyinatlı klinikada aparılmalıdır. Yataq rejimi CRZ səviyyəsi 2 həftə normal olanadək davam etməlidir –ortalama 4 həftə ( ola bilər 3 ay).

• Kəskin revmatizmin müalicəsi xüsusi təyinatlı klinikada aparılmalıdır. Yataq rejimi CRZ səviyyəsi 2 həftə normal olanadək davam etməlidir –ortalama 4 həftə ( ola bilər 3 ay).

• Benzylpenicillin – 10-14 gün

• Aspirin 100mq/kq/gün 4-5 dəfəyə , uşaqlarda bu dozanı 125mq/kq/gün-dək, böyüklərdə 6-8q/gün. 2 həftədən sonra doza 60-70mq/kq/gün-dək azaldılmalı və daha 3-6 həftə davam etməli. Alternativ: QSİƏD (indometacin, voltaren, ibuprofen) - 3-5 ay .

• Korticosteroidlər (prednizolon). Əsasən yüksək aktivlikli kəskin revmatizmdə və qayıdan revmokarditlərdə istifadə olunur (xüsusi ilə perikardit və ÜÇ olarsa). (1-3 mg/kg/dgün, maksimum 80 mq/gün 1-2 dəfəyə.2-3 həftə sonra doza həftədə 20-25% azldılır).

Ağır artiritlər zamanı oynaq immobilizasiysı.

• Ağır artiritlər zamanı oynaq immobilizasiysı.

• Xoreya olarsa haloperidol və ya diazepam .

• Ürək çatmmazlığı, aritmiyalar və

• blokadalar olarsa uyğun müalicələr.

Karditli xəstələrin 60% xr. Revmatik ürək xəstəliyi inkişaf edir. Bu karditin ağırlıq dərəcəsi ilə korrelyasiya olunur. Kəskin hücumlar adətən orta hesabla 3 ay davam edir. Təkrar hücumlar növbəti streptakok infeksiysı, hamiləlik, və müəyyən dərman qəbulundan sonra ola bilər. Ən çox mitral (70%), aortal (40%), trikuspidal (10%), və pulmonar (2%) qapaqlar zədələnir.

• Karditli xəstələrin 60% xr. Revmatik ürək xəstəliyi inkişaf edir. Bu karditin ağırlıq dərəcəsi ilə korrelyasiya olunur. Kəskin hücumlar adətən orta hesabla 3 ay davam edir. Təkrar hücumlar növbəti streptakok infeksiysı, hamiləlik, və müəyyən dərman qəbulundan sonra ola bilər. Ən çox mitral (70%), aortal (40%), trikuspidal (10%), və pulmonar (2%) qapaqlar zədələnir.

Əhalinin sosial vəziyyətinin yaxşılaşdırılması;

• Əhalinin sosial vəziyyətinin yaxşılaşdırılması;

• Sağlam həyat tərzinin təbliği (idman, fiziki aktivlik);

• Kəskin streptokok infeksiyasının antibiotiklərlə müalicəsi. Bu məqsədlə penisillin, amoxisillin, və ya erytromysin istifadə oluna bilər.

Benzathine penisillin: tək ə/d 1200000 vahid

• Benzathine penisillin: tək ə/d 1200000 vahid

• Phenoxymethyl penicillin (penisillin V); per os 250 mg 2 və ya 3dəfəyə, və ya 500 mq 2 dəfə

• Amoxicillin 750–1500mg/gün

• Birinci nəsil sefaloosporinlər 2-3 dəfə per os.

• Eritromisin etlsuksinat per os 4 dəfə

Amerikan Revmatoloji Kollejinə görə;

• Amerikan Revmatoloji Kollejinə görə;

• Kardit olduğu halda 10 il fasiləsiz bitsillinoterapiya (və ya xəstənin 25-yaşınadək);

• Revmokardit olmadıqda - 5 il fasiləsiz (və ya xəstənin 18-yaşınadək).

• Ağır kardit olduqda- bütün həyatı boyu

• Qapaqlarda cərrahi müdaxilə olduqda – bütün həyatı boyu

• Infeksion endokarditin profilaktikası.