Rivojlangan mamlakatlar byudjet tizimi va uni davlat moliyasida tutgan o’rni Reja

2. ROSSIYA FEDERATSIYASI BYUDJETINING UMUMIY PARAMETRLARI tahlili
2006 yildan boshlab Rossiyada federal byudjet uch yillik muddatga rejalashtirilgan. 2008 va 2016 yillarda hujjat tuzishda, inqiroz avjiga chiqqanligi sababli ushbu qoida buzilgan. Amaldagi qonunda yana uch yillik davlat byudjeti rejasi ko'zda tutilgan. Xuddi shu maqsadlar va tendentsiyalar 2017, 2018 va 2019 yillarda qo'llaniladi: har yili xarajatlarni kamaytirish orqali defitsit ulushini kamaytirish va inflyatsiya darajasini pasaytirish. Amaldagi loyihada 2018 yilda federal byudjet taqchilligi 1,271 trln rublgacha qisqartirildi. (ilgari - 1,323 trillion rubl), 2019 yilda - 819,1 milliard rublgacha. (867 milliard rubldan), 2020 yilda - 870 milliard rublgacha. (960 milliard rubldan).
2018 yilda byudjet daromadlari 15,257 trln rublni tashkil etadi (ilgari - 15,182 trln rubl), 2019 yilda - 15,554 trln rubl. (15,548 trln rubl), 2020 yilda - 16 285 trln rubl. (16,28 trln rubl).
2018 yilda xarajatlar 16,529 trln rubl miqdorida rejalashtirilgan. (ilgari - 16,515 trln rubl), 2019 yilda - 16,373 trln rubl. (16,415 trln rubl), 2020 yilda - 17,155 trln rubl. (17,24 trln rubl).
Avvalroq, moliya vaziri Anton Siluanov 2018-2020 yillarda federal byudjetni sarflashning asosiy yo'nalishlari ijtimoiy sektor (36,4%), mudofaa (29%) va milliy iqtisodiyotni qo'llab-quvvatlash (14,7%) bo'lib qolishini aytdi.
Moliya vazirligi 2017 yil uchun federal byudjet taqchilligi prognozini YaIMning 2,2 foizidan YaIMning 2,5 foizigacha ko'tardi, deyiladi 2018-2020 yillarga mo'ljallangan byudjet loyihasiga qo'shimcha materiallar. 2017 yil byudjeti va 2018-2019 yillarni rejalashtirish davri to'g'risidagi qonun 2017 yilda byudjetning YaIMga nisbatan 2,1% darajasida taqchilligini ta'minladi.
Bir vaqtning o'zida inflyatsiyani pasaytirish va byudjet taqchilligini kamaytirish uchun Rossiya hukumati byudjet xarajatlarini qisqartirishni ko’zda tutuvchi 3 yillik reja ishlab chiqdi. Unga ko’ra, byudjet xarajatlari 2017 yilda 6% ga, keyingi 2 yilda 9% va 11% ga qisqartirilishi kerak bo’ladi.
Natijada 2018- yilda quyidagi byudjet xarajatlari shakllantirildi:

• 
  milliy xarajatlar - 1,135 trln rubl;
  
• 
  milliy mudofaa - 1,121 trln;
  
• 
  xavfsizlik va huquqni muhofaza qilish - 1,270 trln;
  
• 
  milliy iqtisodiyotni saqlash - 2,292 trln;
  
• 
  uy-joy kommunal xo'jaligi - 58,2 milliard rubl;
  
• 
  atrof-muhitni muhofaza qilish - 76,4 milliard;
  
• 
  ta'lim - 568 milliard rubl;
  
• 
  madaniyat va kinematografiya - 94 milliard;
  
• 
  sog'liqni saqlash - 377 milliard;
  
• 
  ijtimoiy siyosat - 5,08 trln rubl;
  
• 
  OAV - 73,4 milliard rubl;
  
• 
  jismoniy tarbiya va sport - 89,7 milliard;
  
• 
  davlat qarziga xizmat ko'rsatish - 729 milliard rubl;
  
• 
  byudjetlararo transfertlar - 783,5 milliard rubl.
  

Sog'liqni saqlash, ta'lim (oliy o'quv yurtlari bundan mustasno), uy-joy kommunal xizmatlarini moliyalashtirish asosan viloyat byudjetlari hisobidan amalga oshiriladi.
Federal byudjet xarajatlarining qariyb 17 foizini tashkil etdi va ularning atigi 6 foizini mudofaa va xavfsizlik xarajatlari tashkil etdi.