Rivojlantirish usullari



Yüklə 0,75 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə4/5
tarix14.12.2023
ölçüsü0,75 Mb.
#178726
1   2   3   4   5
Kadamova Mohinur Mamurbek qizi


часть
2
 
«
Научный импульс
»
Февраль
, 202

552 
bajarilgan ishlarning yakunidir.Inshoning darsdagi umumlashtiruvchilik roli bog’lanishli 
nutq sohasidagi ko’nikmalarni egallash me’yoriga qarab ortib boradi.Insho yozish uchun 2-
sinfda,odatda,bir dars,ammo zarur bo’lib qolsa,ikkinchi darsdan 15-20 daqiqa,3-4 sinflarda 
bir yoki bir yarim dars,ayrim vaqtlarda 2 darsgacha ajratiladi. 
O’quvchilarni insho yozishga yo’naltirish bugungi kunda ham umumta’lim maktablari 
o’qituvchilari oldida turgan asosiy vazifalardan hisoblanadi.Boshlang’ich sinflarda 
yozdiriladigan insholarning muhim turlaridan biri kichik yoshdagi o’quvchilarning hayotiy 
tajribasiga asoslangan insholardir. 
Insho ijodiy ishning eng yuqori shakli bo'lib, maktabda alohida o'rin tutadi; barcha 
nutqqa oid mashqlar m a’lum mazmunda inshoga bo'ysunadi. Insho 1-sinfda kichik og'zaki 
axborot va ehtirosli hikoyadan boshlanib, o'z fikrini ifodalashga, o'quvchi shaxsining tashkil 
topishiga xizmat qiladigan, ta’lim-tarbiyaviy ahamiyatga ega bo'lgan jiddiy rejali aqliy ishga 
aylanadi. Insho shaxsni shakllantirishda foydali vosita b o iib , his-hayajon uyg'otadi, aqliy 
mustaqillikka, fikrlashga, ko'rgan-kechirganlari va o'zlashtirganlarini baholashga, 
kuzatuvchanlikka, voqea-hodisalar o'rtasidagi sabab-natija bog'lanishni topishga, ularni 
qiyoslashga, xulosa chiqarishga o'rgatadi. Insho fikrni tartibga soladi, o'quvchilarda o'ziga, 
o'z kuchi va imkoniyatiga ishonch tug'diradi. Insho — ijodiy ish bo'lib, u o'quvchidan faollik, 
qiziqish, fikr biidirishni talab qiladi. Material tayyorlash, uni tartibga solish, insho 
kompozitsiyasi va rejasi haqida o'ylash, mantiqiy bog'lanishni belgilash, so'z, so'z 
birikmasini tanlash, gap tuzish va uni o'zaro bog'lash, imloni tekshirish kabi barcha 
murakkab ishlar o'quvchidan aqliy kuchini to'la ishga solish bilan birga, o'z m a’naviy 
faoliyatini boshqarish ko'nikm asini ham talab etadi. Inshoda til nazariyasi nutq tajribasi 
bilan qo'shiladi. O'quvchi inshoni mustaqil, ijodiy xarakterda bo'lgani uchun, ,,o'ziniki“ ni 
yozgani uchun ham sevadi. Maktab rivojining barcha bosqichlarida bolalam ing mustaqil 
tuzgan hikoyasi — inshoga alohida ahamiyat berilgan. Maktablar o'quvchilar nutqini 
o'stirish, aqliy, ijodiy o'sishiga mo‘ljallangan yangi dasturga o'tishi munosabati bilan uning 
ahamiyati yanada oshdi.Og'zaki va yozm a inshoga o'rgatish jarayonida o'quvchilarda 
mavzuni tushunish va yoritish, o'z inshosini aniq fikrga bo'ysundirish, material to'plash, uni 
tartibga solish va joylashtirish, reja tuzish va reja asosida yozish, mazmunga va nutq 
vaziyatiga m os ravishda til vositalaridan foydalanish, yozgan inshosini takomillashtirish 
ko'nikmalari hosil qilinadi. Bulardan tashqari, „texnik" vazifalar ham amalga oshiriladi, ya’ni 
matnni yozishda im lo qoidalari va husnixatga e ’tibor berish, matnni xatboshidan yozish, 
hoshiyaga rioya qilish kabi talablarga ham amal qilinadi. Og'zaki va yozm a insho material 
manbaiga, mustaqillik darajasiga, tayyorlash usuli, janri va til xususiyatiga qarab tasnif 
qilinadi. Insho material manbaiga ko‘ra uchga bo'linadi: 1 ) o'quvchining o'zi ko'rgan-
bilganlari, eshitganlari haqidagi, kuzatishlar, ekskursiyalar, o'yinlar, o'z tajribasi va boshqa 
jonli m ateriallar asosidagi insho; 2 ) kitob materiali, rasmlar, film, spektakl, o'qituvchi 
hikoyasi va boshqa manbalar asosidagi insho; 3) turli manbalar materialidan 
foydalaniladigan insho. Mustaqillik darajasiga, tayyorgarlik ko‘rish metodiga ko‘ra insho ikki 
turli boiadi: 1 ) sinf o'quvchilari uchun um um iy bir mavzu asosida jamoaviy 


Международный
научный
журнал

7
(100), 
Yüklə 0,75 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin