S d a d a y e V p a r a z I t o L o g I y a

3 0 -ia sm . Q o ‘v m iya qurti (M u lticep s m ul-
ticep s)n in g rivojlanisli sikli sxcm asi.
84

---

qilish orqali o ‘zlariga yuqtiradi. S o ‘ngra ulaming ichaklarida 41 -7 3 kundan keyin 
jinsiy voyaga yetgan tasmasimon q o 'y miya qurti hosil bo'ladi.
Yuqorida aytganimizdek, qo'ylarning miyasida uchraydigan pufakli finna senu- 
roz kasalligini vujudga keltiradi. Senuroz (gir aylanma yoki tentak kasal) - surunkali 
gijja kasalligi bo'lib, u bilan asosan yosh qo'ylar va echkilar k o'proq kasallanadi. 
Senuroz bilan kasallangan hayvonlami davolashning birdan-bir usuli jarrohlik yo'li 
bilan bosh miyadan parazitning pufakli finnasini olib tashlashdan iboratdir.
Senuroz kasalligi odamlarda ham uchrab turadi. Uni davolash faqat jarroh ma- 
horatiga bog'liq. Hozirgacha senuroz kasalligiga chalingan odamlarning soni 42 ta- 
ga yetgani fanga m a ’lum. Bu kasallik Fransiya, Angliya, Ispaniya, Meksika va Afri- 
kada, shuningdek, MDH mamlakatlaridan Quyi va O 'rta Volga, Ural, Q ozog'iston, 
Shimoliy ICavkaz, Sibir, O 'rta Osiyo davlatlarida, Ukraina va Kavkazorti davlat- 
larida uchrab turadi.
M ahsuldor hayvonlarga va odamlarga juda katta zarar keltiradigan tasmasimon 
chuvalchanglardan yana biri 
exinokokk (Echinococcus granulosus) 
hisoblanadi. 
Voyaga yetgan exinokokkning shakli tasmasimon bo'lib, uzunligi 2 - 6 mm atrofi- 
da. tanasi skoleks va 
Ъ—4
bo 'g 'im d an
iborat. Skoleksida 4 ta so ‘r g ‘ichi va 
xartumi bor. Xartumi ikki qator jo y ­
lashgan, 2 8 -4 0 tacha xitinli ilmoq- 
chalar bilan qurollangan. Skoleks- 
dan keyingi birinchi va ikkinchi 
b o 'g 'im lari germafrodit bo'lib, unda 
50 ga yaqin u m g 'd o n , urug' tashuv- 
chi naycha, jinsiy bursa, tuxumdon, 
melis tanachasi va qin joylashgan.
Oxirgi yetilgan b o 'g 'im i 4 0 0 -8 00 ta 
tuxum bilan to'lgan bo'ladi (31-rasm).
V oyaga yetgan tasmasimon exi­
nokokk it va boshqa g c ‘shtxo‘r yirt­
qich hayvonlarning ichagida 6 oy, 
b a ’zan 1 yilgacha yashashi m u m ­
kin. Exinokokkning yetilgan oxirgi 
b o ‘g'im !ari aeosty x o ‘j-\yini rxlati
bilan tashqariga chiqariladi va bu , 
, . 
. 
.•