Tuya b o ‘kasi (Qephlopeia titillatez)
ham tirik lichinkalarini tuyanmg burun
teshiklariga qo'yadi. Lichinkalar burun kataklari va bosh suyaklari b o 'sh liqlan d a
parazitlik qilib, tuyalarda mahalliy tilda “burun o g ‘ru” deb ataladigan kasallikni
keltirib chiqaradi.
O 'zbekiston sharoitida qanotli bo'kalar may oyidan boshlab kuzgacha uchraydi.
Tuya bo'kasi lichinkalari burun b o 'sh lig 'id a 2
marta tullab, 3 yoshga kiradi, bunda
ularning uzunligi 2,3-5,7 sm ga yetadi. Kuzda qo'yilgan
mayda lichinkalar tuya-
ning burun bo 'sh lig 'id a bahorgacha parazitlik qilib, 3 yoshga kiradi va erta bahorda
tuyaning bum idan yerga tushib, g'um bakka aylanadi.
G 'um bakdan 2 8 - 4 i kundan keyin qanotli b o 'k a uchib chiqadi. Uchib chiqqan
erkak b o 'k alar urg'ochilarini otalantirib, o'lib ketadi. Urg'ochilari esa tuyalar ora
sida
uchib yurib, yetiigan mayda lichinkalarini tuyalar burun teshiklariga qo'yadi.
O t
burun bo"kasi (Rhinoestrus purpurens)
ham tuya bo'kasi kabi tirik
lichinkalar tu g ‘adi va uchib yurib ulami ot va eshaklaming bumiga sochadi. Otlar-
ning burun b o 'shlig'idagi lichinkalaming soni 1-7 tadan 80-120
tagacha va kat-
taligi 1 mm gacha yetadi.
7 9-rasm . O t burun b o ‘kasi (R h in oestru s p urp u ren s) n ing rivojlanish sikli:
1 -bir y o shdagi lichinka. 2-uch yoshdagi lchinka, 3-voyaga yetgan b o 'k a.
199
Ot burun b o ‘kasining lichinkasi ham 3 yoshni boshidan kechiradi. Bir yilda
2 marta avlod beradi, birinchi avlodi bahorda 1-maydan 10-15-iyungacha, ikkinchi
avlodi sentabming boshidan oktabrning oxirigacha yashaydi.
Y ozda lichinkalar 3 yoshni 2 oyda (iyun-iyulda) o ‘tadi.
Iyulning oxiri - av-
gustning boshlarida lichinkalar otning bum idan yerga tushib, g'um b aklik davrini
tuproq ichida (20-25 kun) o'tkazadi.
Avgustning oxiri - sentabr boshlarida qanotli b o ‘ka tuproqdan uchib chiqadi.
Otlar orasida
uchib yurib, ularning burniga lichinkalarini sochadi.
Lichinkalar otning burun b o 's h lig 'id a mart oyigacha b o ii b , keyin yerga tushadi,
aprelda tuproq ichida g ‘umbakka aylanadi, may va iyunning boshlarida 10-15 ta-
gacha qanotli b o ‘kalar uchib yuradi (79-rasm).
Ot burun b o ‘kasi b a ’zan odam lam ing k o ‘ziga tushib, k o ‘zning yallig‘lanishiga,
k o ‘zdan yosh oqishiga va k o ‘z o g ‘r ig ‘iga sabab b o ‘ladi.
Dostları ilə paylaş: 
