S. F. Abdirasilov

12. Badiiy - bezak graflkasi
Mazmuni:
Badiiy bezak grafikasi va uning ahamiyati. Shriftlar va 
ulaming tarixi, turi. Shriftlarni yozish texnikasi. T aiim
maskanlarini (bino, kabinet, koridor, sinfxona, oshxona) 
badiiy bezatish.
Topshiriq -
Shriftlarni yozish mashqi, badiiy harflarni yozish, 
devoriy gazeta, albom, kitob muqovasi, tabriknoma 
eskizlarini ishlash.
Grafika grekcha so‘z b o iib , rasm chizish, xat yozish va 
muhandislik grafikasi demakdir. Grafika asosan chiziq va shtrixdan 
foydalanadi. Talabalar tasviriy san’atning bu turi sohasida plakat harfiar 
bilan yozishni, devoriy gazeta chiqarish, diagramma chizish, e io n
yozish va turli stendlar ishlashni bilishlari lozim. Bu tadbirlami amalga 
oshiradigan yoki ularga bevosita rahbarlik qiladigan shaxs shrift 
nazariyasini va yozish malakalarini egallagan boiishi kerak.
Jahon yozuvi tarixi asosan to‘rtga boiinadi: 1. Piktografik (surat 
ko‘rinishidagi) shrift - dastlabki odamlar qoyalarga surat shaklida 
tushirgan yozuvlar. 2. Ideografik (peroglif tarzda)- eramizning dastlabki
221
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

paytlaridagi va savdo aloqalari o'm atilgan davlatlar (Misr, Xitoy) 
yozuvlari. 3. Bo‘g‘inli (bir yozuv belgisi- bo‘g‘in) - Hindistondagi ayrim 
xalqlaming yozuvi, Yaponiyada bu yozuv turi Xitoyning peroglif 
tarzidagi yozuvi bilan birga qo‘llangan. 4. H arfiy- tovushli (fonetik)- 
tillaming fonematik tarkibini aks ettiruvchi yozuv.
Harflaming 
qo‘shimcha 
belgilari, 
nisbatlaridagi 
yo‘g ‘onlik 
chiziqlaming qalinligidan iborat bo‘lib, ular quyidagilar: a) harflar 
enining balandligiga nisbati; b) harflaming balandligi; d) asosiy va 
birlashtimvchi chiziqlaming kontrastligi; e) ulaming tik yoki og‘ma 
holda boiishi; f) kertik, pastga va yonga chiqadigan elementlari va 
boshqalar.
Badiiy bezak grafikasida ko‘proq kesma harflar keng qoilaniladi. 
U harflaming asosiy chiziqlarining yo‘g ‘onligi bir xil boiad i. Plakat 
shriftlarining afzalliklari shundaki, ulami yozish aytarli qiyinchilik 
tug‘dirmaydi. Shrift belgilari sodda vatushunarli boigani uchun ulardan 
tuzilgan matnlar tez va oson o‘qiladi. Brusokli harflai- kertikli, kesma 
harflar esa kertiksiz b oiadi.