Sanoatda muhim oʻrinni anʼanaviy sanoat tarmoqlari egallagan edi: yengil sanoat — paxta, ipak pilla, jun, boshoq ekinlari, teri xomashyosi, qorakoʻl terisi va birlamchi qayta ishlash; paxta (Toshkent, Andijon, Buxoro, Fargʻona va boshqalar) va ipak (Margʻilon, Namangan va boshqalar) gazlama, poyabzal, tikuvchilik, gilam ishlab chiqarish. Oziq-ovqat va aromatizatsiya sanoati (moy-moy sanoati — asosan paxta chigitidan moy ishlab chiqarish, meva-sabzavot konservalari, yogʻ va pishloq, sut, goʻsht va boshqalar).
O’zbekiston iqtisodining sohalardagi asosiy ulushi.
YeOTB ma’lumotlariga ko‘ra, O‘zbekiston iqtisodiyoti bo‘yicha Markaziy Osiyoda ikkinchi o‘rinda turadi (birinchi o‘rinda Qozog‘iston). O‘zbekiston YaIM – 69,2 mlrd dollar. Mamlakat tabiiy resurslarga boy: qimmatbaho metallar, mis, uran, volfram, ko‘mir va tabiiy gaz.
O‘zbekiston iqtisodiyotining asosiy tarmoqlari xizmat ko‘rsatish (YaIMning 36 foizini tashkil qiladi), qishloq xo‘jaligi (25 foiz) va ishlab chiqarish sanoati (20 foiz) hisoblanadi.
Agar to‘g‘ridan-to‘g‘ri O‘zbekiston sanoati haqida gapiradigan bo‘lsak, bu sohada metallurgiya, mashinasozlik, to‘qimachilik, oziq-ovqat va kimyo sanoati yetakchilik qilmoqda.
Endi esa respublikaning eksport salohiyatini mustahkamlashga qaratilgan Yangi O‘zbekistonni rivojlantirish strategiyasiga to‘xtalamiz.
Strategiyaning asosiy qoidalari qanday?
Hujjatda turli imtiyozlar joriy etish orqali mamlakatda qulay sarmoyaviy muhit yaratish ko‘zda tutilgan. Shu tariqa, O‘zbekiston yaqin besh yilda 120 milliard dollar miqdorida sarmoya jalb etishni rejalashtirmoqda, ularning 70 milliardi xorijiydir.
O‘zbekiston eng avvalo qaysi sohalarga sarmoya kiritishni muhim deb bilyapti?
Energetika, transport, suv xo‘jaligi, kommunal xizmatlar, shuningdek, sog‘liqni saqlash, ta’lim va ekologiyada.
“O‘zbekiston alohida viloyatlarning Hindiston, Xitoy va Rossiya bilan hamkorligini mustahkamlash, eksport geografiyasini 115 ta davlatdan 150 tagacha kengaytirish, shuningdek, turizm, transport, axborot va boshqa xizmatlar eksportini 1,7 baravar, 4,3 milliard dollargacha ko‘paytirishga alohida e’tibor qaratilmoqda. Nihoyat, belgilangan strategiya doirasida O‘zbekiston qo‘shni davlatlar bilan chegaradosh hududlarda erkin savdo zonalarini tashkil etishni rejalashtirmoqda”, deb yozadi YeOTB tahlilchilari.
O’zbekistonda siyosiy va davlat mustaqilligi kamol topishi bilan uning bozor munosabatlariga asoslangan milliy iqtisodiyoti borgan sari shakllana boshladi. Milliy iqtisodiyotbu ma’lum bir davlat hududida tarixan tashkil topgan, bir-biri bilan maqsadi va mehnat taqsimoti bog’liq bo’lgan tarmoqlarning yig’indisidir. Yagona tizim sifatida milliy iqtisodiyot o’ziga xos bo’lgan munosabatlari, boshqaruv tizimi, umumiqtisodiy infrastrukturasi va mustaqil qonunchiligiga ega bo’lgan mustaqil davlatchilikni taqozo qiladi.
Har bir yirik davlatlar kabi O’zbekiston ham jahon iqtisodiyotiga o’z hissasini qo’shmoqda. Jahon iqtisodiyotiga hissasini qo’shish deganda faqat eksport mahsulotlarini sotish emas, balki import mahsulotlari qabul qilish ham nazarda tutiladi. Albatta mamlakatda eksport hajmi import hajmidan ko’p bo’lishi uchun mamlakatning iqtisodiyotiga foyda keltiradi. Ammo boshqa tarafdan olib qaraganda mamlakat ichki mahsulotlarining haddan ziyod tashqi bozorga chiqishi davlatning ichki bozoriga salbiy ta’sir qilishi ham mumkin. Shuning uchun ko’pgina davlatlar iqtisodiyotida ba’zan import hajmi eksport hajmidan ko’proq bo’ladi , ba’zida esa teskari hodisa kuzatiladi . Tashqi savdo deganda esa import va eksport hajmlarining umumiy yig’indisi nazarda tutiladi.
