Samarqand iqtisodiyot va servis instituti r. S. Amriddinova, N. E. Ibadullayev, G. R. Tursunova, O. I. Tuxliyev

 
4.1.-rasm.
 Ekskursiya xizmatining to‘liq vaqti 
Har qanday ekskursiya xizmatini yuqoridagi sxema bo‘yicha tuzish 
ekskursiya jarayonining ta’limiy va tarbiyaviy ahamiyatini oshiradi.
 
 
 
 
Ekskursiya 
xizmatining 
to‘liq vaqti
Ob’ektlarni 
ko‘rsatish vaqti 
Hikoya
qilish vaqti
Tanaffus- 
lar

---

79 
4.2. Ekskursiya xizmatining maqsadi, vazifasi va
mavzusini aniqlash 
 
 
Yangi ekskursiya xizmatini tayyorlash jarayoni uning aniq maqsadini 
belgilashdan 
boshlanib, 
mualliflarga 
keyinchalik 
ekskursiya 
xizmatinitashkillashtirishga yordam beradi. Gidning hikoyasi hamushbu maqsadga 
bo‘ysunadi.Ekskursiya xizmatining bir nechta maqsadlarini sanab o‘tamiz: 
ekskursantlarni vatanparvarlik ruhida tarbiyalash, ijtimoiy foydali mehnatga 
chorlash, boshqa millatlar madaniyatiga hurmat hissini uyg‘otish, estetik tarbiya, 
dunyoqarashni kengaytirish, ilm-fan va madaniyat to‘g‘risida qo‘shimcha 
ma’lumotlar berish va boshqalar. 
Bir xil ekskursiyalar bo‘lmaydi, ular eng avvalo mavzusi bilan farqlanadi. 
Mavzu biror nimaning mazmuniga tegishli tushunchadir. Ekskursiya xizmatining 
mavzusi ob’ektni ko‘rsatish va hikoya qilishning predmeti hisoblanadi. 
Ekskursiya xizmati mavzusi uning mazmunini qisqa va lo‘nda ifodalaydi. 
Mavzuni tanlash potensial talabga, aniq buyurtmagamaqsadli yo‘naltirilgan bo‘lishi 
mumkin. 
Mavzu 
ekskursiyaxizmatining 
ob’ekti 
va 
mavzuostilarnibirlashtiruvchinegiz hisoblanadi. Ijodiy guruh ekskursiya xizmatini 
tayyorlash jarayonida ob’ektlarni mavzuga oid ma’lumotlar bilan solishtiradi. 
Ob’ektlar tanlash masalaning bir tomoni, mavzuni to‘liq va ishonchli yoritib 
beruvchi aniq ma’lumotlarni topish ham muhimdir. Ishchiguruhning ko‘p oylik 
mehnati 
natijasida 
yangi 
mavzudagi 
ekskursiyaxizmatitayyor 
bo‘ladi. 
Ekskursiyaxizmati mavzusi ob’ektlarni ko‘rsatish va mazmunli hikoya qilish bilan 
uzviy bog‘langan bo‘ladi va uning mazmunini boyitadi. Ekskursiyaxizmatining 
tarqoq qismlarini mavzu birlashtiradi, ob’ektni qanday ko‘rsatish va qaysi 
ma’lumotni hikoya qilish kerakligiga yo‘naltiradi. 
Ba’zi ob’ektlarni bir nechta ekskursiya xizmatlarida ko‘rsatish mumkin. 
Masalan,Samarqand viloyatidagi «Registon» maydoni haqida ekskursiya xizmati 
mavzusidan kelib chiqib, turli hajmda ma’lumotlar berish mumkin. Guruh 

---

80 
harakatlanadigan yo‘l ustidan ekskursiya xizmatining mavzusiga tegishli 
bo‘lmagan ob’ektlar «chiqib turadi». Ushbu ob’ektlar haqida ma’lumotlar qiziqarli 
bo‘lishi mumkin, lekin yoritilayotgan mavzu uchun ikkinchi darajali bo‘ladi va gid 
ular haqidagi savollarga faqatgina qisqa javob beradi. Har bir mavzu kichik 
mavzuostilardan tashkil topadi. Mavzuostilar to‘liq va mantiqiy tugallangan 
bo‘lishi lozim.