Samimiylik bizning kayfiyatimizga ham bog’liq, chunki kayfiyatimiz yaxshi bo’lsa, samimiylik

Samimiylik bizning kayfiyatimizga ham bog’liq, chunki kayfiyatimiz yaxshi bo’lsa, samimiylik 
ko’chayadi. Samimiylik ko’rsatish uchun kishining ko’ngli toza, oqko’ngil bo’lish lozim. 
Samimiylik fazilati ayniqsa rahbarning xodimlari bilan qiladigan muloqotida muhimdir. Agar 
rahbar xodimlari bilan samimiy munosabatda bo’lmasa ularning kayfiyati tushib, mehnat 
unumdorligi pasayishi mumkin. Ayrim rahbarlar qo’l ostidagilar bilan qo’pol, mensimasdan 
munosabatda bo’lib, buyruq ohangida avtoqratik uslubga asoslanib ish ko’radilar.
Mashhur Amerikalik notiq, psixolog Deyl Karnegi kitobida ko’rsatilishicha, bir rahbar 

doimo kovog’ini solib yurgan, kishilar bilan samimiy munosabatda bo’lmagani uchun hamma 

undan qo’rqib, undan qochib yurar ekan, hatto turmush o’rtog’i bilan ham mensimasdan 
muomala qilar ekan. Karnegining ma’ruzasidan so’ng bu rahbar turmush o’rtog’iga ham, qo’l 
ostidagi kishilarga ham samimiy jilmayib muomala qilishni boshlaganida hamma uni yaxshi 
ko’rib obro’si ortib ketibdi, o’zining ham kayfiyati ko’tarilib ketibdi. 
Muomala sirlaridan yana biri -bu kishilar bilan munosabatda jilmayishdir. D. Karnegi 

fikricha, jilmayganda biz bir-birimizga yaxshiliq qilish istagida turamiz. Masalan, transport 

haydovchilari, aholiga xizmat ko’rsatish xodimlari, oshpazlar, sartaroshlar, sotuvchilar samimiy 
bo’lsalar, kamtar, xushmuomala bo’lsalar, “biz sizga xizmat ko’rsatishdan mamnunmiz” degan 
so’zlarni ishlatsalar, ularning obro’lari ortib, muxlislari ko’payadi, kishilar ularning 
xizmatlaridan ko’proq foydalanadilar. 
Bolalarni yoshlikdan avvalo oilada, so’ngra ta’lim maskanlarida muloqotga o’rgatib 
boriladi. Muloqotga o’rgatishning usullaridan biri mashg’ulotlar tarzida shakllantirishdir. Bolani 
bog’cha sharoitida tarbiyachi turli mashg’ulotlar o’tkazib muloqotga o’rgatadi. Avval elementar 
o’zini tutish, kattalarga qanday gapirish, salom berish, minnatdorchilik bildirish kabi usullarni 
tarkib topshiriladi. Maktab yoshi davrida va keyinchalik shaxsga ijtimoiy - psixologik treninglar 
tashkil qilish orqali muloqotga o’rgatiladi. SHaxsning o’zi bu usullarga ijobiy munosabat 
bildirishi, faol harakat qilishi zarur. CHunki shaxs muloqotda bo’lmasdan faoliyat sub’ekti 
sifatida ham, individual inson sifatida ham to’laqonli rivojlana olmaydi. Tajribali psixolog A. A. 
Bodalev fikricha, hatto o’yin faoliyatida bola muloqotda bo’ladi .Ta’lim jarayonining asosida
muloqotga o’rgatish masalasi birinchi o’rinda turadi. +olaversa mehnat ta’limi jarayonida
kishilar doimo muloqotga ehtiyoj sezadilar. Muloqotning tarbiyaviy ahamiyati shundaki, u 
insonni dunyoqarashini kengaytiradi va psixikasini rivojlantiradi. Ya’ni barcha ruhiy jarayonlar 
muloqot orqali shakllanadi. 

14 

SHaxsning irodaviy sifatlarini rivojlantirish orqali ham uni muloqotga o’rgatish oson ro’y 
beradi. 

Jamoa muhitini shakllantirishda ikkinchi tomon ham bor - bu jamoa a’zolarining ruhiy 

madaniyatini shakllantirishdir. SHu maqsadda o’quvchilarga ularning insoniy muloqot, inson 
shaxsi, bir-birini baholash xususiyatlari («men va boshqalar”,”men boshqalarning ko’zi bilan”) 
to’g’risidagi mulohazalarini rag’batlantiruvchi axborotni berish zarur. Uni insholar, suhbatlar, 
treninglar orqali uyushtirish mumkin. Maxsus mashqlar orqali muloqot usullariga o’rgatish 
shunga taalluqlidir. Ruhiy madaniyatga o’rgatishni o’smirlik yoshidan boshlash muhim, chunki
o’z shaxsi haqidagi axborotga qat’iy ehtiyoj xuddi shu davrda vujudga keladi. O’smirlikda 
o’zining “Men”i xususida ziddiyatli kechinmalar boshlanadi. Ilk yoshlik paytida - o’z ruhiy 
holati haqida hayol surish kuchaygan, muloqot juda ahamiyatli va g’oyat tanlab o’tkaziladigan 
yoshda inson shaxsi, shaxslararo muloqot to’g’risidagi axborot zarurdir.
N.P. Anikeeva fikricha, boshqa odamlar bilan muloqotda har bir shaxs muayyan

ijtimoiy rolni egallaydi. Rollar shaxsni to’laroq ochib berishi, uni niqoblashi mumkin. Lekin 

pozitsiya - rollarni tanlash albatta insonning o’z mohiyatiga, uning kuchiga, zaifligiga, salohiyat 
darajasiga, o’z-o’zini tanqid qila olishiga, xulq - atvorining puxtaligiga, o’zining chetdan ko’ra 
bilish qobiliyatiga bog’liq bo’ladi. (Jamoada ruhiy muhit. 146-147 bet)
Ba’zan muloqotdagi muvaffaqiyatsizliklar yoshlarni benuqsonroq, himoyalanganroq 
bo’lish uchun o’zidagi eng yaxshi narsalarni yashirishga, buzishga majbur etadi. Erta o’smirlik 
paytida yig’it va qizlar yakkalik holatini boshdan kechiradi. Ular his-tuyg’ularini hech kimga 
aytishmaydi. O’zi haqidagi va atrofdagi kishilar haqidagi axborot - muloqot usullarini va 
mazmunli muloqotni tashkil etishga intilishni belgilab beradi. Buning uchun ruhiy tusdagi 
muayyan ma’lumotlarga ega bo’lish kerak. Har bir kishiga xos bo’lgan ruhiy xususiyatlar asab 
tizimi turi bilan belgilanadi va avvalo temperamentda: ta’sir ko’rsatish sur’atida, ham tabiiy 
signallarda (ovoz, yorug’lik, rang, hid, haroratning o’zgarishi), ham ijtimoiy signallarda (so’z, 
voqea, o’ta sezgirlikda, emotsional ko’zg’aluvchanlikda, tashvishliliq darajasida, ekstraversiya, 
introversiya) namoyon bo’ladi. Ekstroversiya bilan introversiya kishining ruhiy tavsifi sifatida 
muloqot sohasida yorqin namoyon bo’ladi. Ekstroversiya - individning tashqi dunyoga, 
introversiya - ichki dunyoga qarashidir. Asab faoliyatining kuchli tipi bilan bog’liq ekstroversiya 
xususiyatlari ustun bo’lgan kishilar ancha kirishimli, aloqalar, tanishishlar doirasiga moyil 
bo’ladilar. Ular ishtiyoq bilan yangi tanishlar orttiradilar, shovqin - suronli davralarni 
yoqtiradilar. Introvertlar - bu asab faoliyatining zaif tipiga mansub kishilardir. Ular o’z ichki 
dunyolariga berilishga, kechinmalarga moyillar. Atrofdagilardan ko’p tashvishlanadilar, ular 
yaqinlarning tor doirasini ma’qul ko’radilar. ”Ekstroversiya-introversiya” o’qining o’rtalarida 
joylashgan kishilar psixologiyada tsentrovertlar degan nomni olgan. Ular me’yorida kirishimli, 
me’yorida yolg’izlikka moyildirlar.
Nutq bilan ishlash orqali ham muloqotga o’rgatish mumkin. Masalan, ovozni baland 

chiqarib she’r o’qish, hikoyani gapirish kabi treninglar ham muloqotni shakllanishiga yordam 

beradi. Maktabgacha yoshdagi bolalarni esa o’yin faoliyati davomida muloqotga o’rgatish oson 
kechadi.
Muloqotga o’rgatishda o’yin va noo’yin
shakllarini qo’shib olib borishning ahamiyati 
katta:
1. Darsga norasmiy muloqot elementlarini kiritish. Ayni paytda didaktik o’yinlardan 
foydalanish, ularda muloqot tashkilotchisi rolini muallim emas, o’quvchilardan biri bajarishi. 
2. E’tiborni javobning ijobiy jihatlariga qaratish. O’quvchilar o’rtoqlarining javoblarini 

xolisona baholashga maxsus o’rgatiladi, ayni paytda mayda - chuydalargacha e’tiborni qaratib, 

o’rtoqlarining javoblaridagi eng muvaffaqiyatli jihatlarini ajratib ko’rsatishni o’rganish. 
Kamchiliklarni qanday qilib yo’qotish haqida bahslashish, ya’ni kamchilikni bitta o’quvchining 
o’ziga aytish orqali ta’sir qilish. 
3. Insonlar o’rtasidagi ijtimoiy munosabatlar SHarqda o’ziga xos xususiyatga ega. Ushbu 

o’quv qo’llanma jamiyatning yangilanish davrida inson ma’naviyati va ruhiyatida ro’y 

berayotgan o’zgarishlarning psixologik tabiatini anglashga yordam beradi. 

15 

Yaratiladigan yangi qo’llanmalar oldiga talaba - yoshlarni ma’naviy dunyosini boyitish, 
ularning ongiga milliy g’oya asoslarini singdirish, vatanparvarlik hissini tarbiyalash, o’tmish va 
buyuk kelajak haqida fikrlash, u bilan faxrlanish hissini, yangicha tafakkurni shakllanishi 
jarayonidagi ziddiyatlar va ularni bartaraf etish talab etiladi. 

Kommunikatorning shaxsiyati uchta guruhni tashkil etuvchi xususiyatlar shaklida ifodalanishi mumkin: biografik xususiyatlar, qobiliyatlar va shaxsiy xususiyatlar.

BIOGRAFIK XUSUSIYATLARI
Bularga quyidagilar kiradi:
1. Kommunikatorning yoshi. Kasbiy faoliyatning ayrim turlari bo'yicha ishchilar uchun optimal yosh masalalari uzoq vaqtdan beri mavjud. Xullas, T.Kono tomonidan to‘plangan materiallar tahlil qilinar ekan, yirik yapon kompaniyalari prezidentlarining o‘rtacha yoshi 63,5 yoshni, amerikalik hamkasblari esa biroz yoshroq – 59 yoshni tashkil etadi. Biroq, yangi xodimlarni ishga olishda 30 yoshdan 40 yoshgacha bo'lgan nomzodlarga, afzalroq oilaga ustunlik beriladi. Aynan shu yoshda xodimlar o'z vazifalarini eng yaxshi tarzda bajaradilar, hatto ularni ortiqcha bajaradilar, martaba orttirishga intiladilar. Bundan tashqari, ular allaqachon etarli tajribaga ega, shu jumladan biznes aloqalari uchun. Bunday odamlar ishonchli va barqaror, chunki kompaniyadan kompaniyaga yugurish vaqti o'tdi.
Amerikalik taniqli menejer Li Yakokka ushbu muammo haqida shunday fikrda: “Men har doim 65 yoshga to'lgan odamni jismoniy holatidan qat'i nazar, zudlik bilan ishdan bo'shatishimiz shart bo'lgan bema'ni amaliyot deb hisoblaganman. . Biz yuqori darajali menejerlarimizga ishonishimiz kerak. Ularda tajriba bor. Ular aqlli." Boshqacha qilib aytganda, yosh ko'p jihatdan tajriba, nafaqat tabiiy, balki insonning ijtimoiy xususiyatidir.
Biroq, faqat etuk yosh (va shuning uchun tajriba) egasiga kasbiy faoliyatida yuqori yutuqlarga ishonish huquqini beradi deb o'ylamaslik kerak. Tarix shuni ko'rsatadiki, eng yirik kompaniyalar yaratilishining boshida juda yoshlar turgan. Dunyoga mashhur Sony korporatsiyasi asoschisi va uzoq yillik rahbari A. Morita kompaniya tashkil etilgan kuni endigina 25 yoshda edi. Va bunday misollar juda ko'p.
Shunday qilib, kommunikatorning yoshi ish beruvchi tomonidan qo'yilgan vazifalarni samarali bajarish yoki o'zini o'zi boshqarish uchun na afzallik, na to'siq bo'lishi mumkin. Yosh va muloqot samaradorligi o'rtasidagi munosabatlar noaniqligicha qolmoqda.
2. Kommunikatorning jinsi. Bu xususiyat so'nggi paytlarda ishbilarmonlik muloqotida erkak va ayol xatti-harakati o'rtasidagi farqni tushuntirishga harakat qilayotgan tadqiqotchilarning e'tiborini tortdi. Ayollarning xulq-atvori modeliga alohida qiziqish va turli nashrlarda ko'plab nashrlar bag'ishlangan. Bu zamonaviy jamiyat hayotida ayol muhim, hatto asosiy rol ham o'ynamaydigan sohani topish qiyinligi bilan izohlanadi. Ayollar prezident, bosh vazir, yirik siyosiy partiya rahbari, diplomat va biznesmen lavozimlarini egallaydi.
Ammo tadqiqotchilarning ta'kidlashicha, ularda ishtirok etuvchi odamlardan sezilarli nutq faolligini talab qiladigan ayrim mashg'ulotlarda ayollar erkaklar oldida o'zlarini tortinchoq tutishadi. Shu sababli, ayollar samarali muloqotchilarga aylanish ehtimoli kamroq va erkaklar kabi bu rolga erishish istagini ko'rsatmaydi. Bu erkaklarning guruh muammolarini hal qilishda ko'proq qobiliyatga ega ekanligi, shuningdek, guruhda ustunlikka ega bo'lish istagi bilan bog'liq. Jamiyatda qabul qilingan xatti-harakatlarning ma'lum bir standartining mavjudligi alohida ahamiyatga ega. Erkak rolini ijrochidan ham munosib xulq-atvor kutiladi. Ayollarga esa munosib “diplomat” va suhbatdosh sifatida munosabatda bo‘lishlari uchun o‘z qobiliyatlari va o‘ziga xos ishbilarmonlik fazilatlarini isbotlashlari kerak.
Tadqiqotchilar, shuningdek, erkak va ayol kommunikatorlar o'rtasidagi yana bir muhim farqni, ya'ni ayollarning insoniy munosabatlarga ko'proq qiziqishini aniqladilar. Ayollar demokratik muloqotda, demak, insoniy munosabatlarga yo'naltirilganlik darajasida erkaklardan ustundir. Biroq, hozircha biznes aloqalarida kim samaraliroq ekanligini aniq aytish mumkin emas: erkakmi yoki ayolmi. Ushbu turdagi aloqada ayollarning ulushi insoniyatning kuchli yarmi vakili bilan solishtirganda juda past.
3. Ijtimoiy-iqtisodiy ahvoli va ta’limi. Bu xususiyatlar kommunikator uchun juda muhimdir. Samarali kommunikator menejment va biznes sohasida turli bilimlarga, kompaniya faoliyati bilan bog'liq maxsus fanlarga, chet tillariga ega bo'lishi kerak. Hozirgi vaqtda tegishli kasb egalari nafaqat maxsus bilimlarni, balki iqtisodiy va huquqiy bilimlarni ham egallashga intilmoqda. Ularga chet tillarini bilish kerak. Bunga ko‘plab tashkilot va korxonalarning xorijiy hamkorlar bilan aloqalari doimiy ravishda rivojlanib borayotgani yordam bermoqda. Va kommunikator, qaysi lavozimni egallashidan qat'i nazar, lekin tashkilot vakili sifatida kamida bitta umumiy ingliz tilini yaxshi bilishi kerak.
Insonning ijtimoiy-iqtisodiy holati uning martaba rivojlanishiga sezilarli ta'sir ko'rsatishi mumkin. F.Fidler ta'kidlaganidek, "kompaniya prezidenti bo'lishning eng ishonchli usullaridan biri bu kompaniyaga ega bo'lgan oilada tug'ilishdir". Ammo ko'pchilik (masalan, Ford, Iacocca) o'z sayohatini eng boshidan, "noldan" boshlagan, ammo biznesning yuksak cho'qqilarini zabt etgan.
ALOQA KOLONIYATLARI
Kommunikator shaxsining navbatdagi komponenti qobiliyatdir. Barcha qobiliyatlarni umumiy (bularga aql-idrok kiradi) va maxsus (bilim, ko'nikma va boshqalar) bo'lish mumkin. Muloqot samaradorligiga eng katta ta'sir umumiy qobiliyatlar, ya'ni aql-zakovat tomonidan amalga oshiriladi. 60-yillarda amerikalik sanoat psixologi E. Giseli menejerlar guruhlarini o'rganib chiqib, aql va aloqa samaradorligi o'rtasidagi bog'liqlik egri chiziqli degan xulosaga keldi. Bu shuni anglatadiki, eng samarali menejerlar IQ darajasi juda yuqori yoki past bo'lganlar emas, balki o'rtacha darajaga egalardir. Ammo bu ma'lumotlarning barchasi intellektual salohiyat uchun qandaydir standart emas. Har qanday samarali muloqotchi razvedka testida ancha past ball olishi mumkin.
Keyinchalik F.Fidler va A.Leyster tomonidan olib borilgan tadqiqotlar shuni ko'rsatdiki, aql va aloqa samaradorligi o'rtasidagi munosabatlarga boshqa omillar ham ta'sir qiladi. Bularga quyidagilar kiradi: kommunikatorning motivatsiyasi va tajribasi, shuningdek, uning yuqori boshqaruv, bo'ysunuvchilar bilan munosabatlari. Kommunikatorning motivatsiyasi va tajribasining etarli emasligi, unga bo'ysunuvchilarning zaif qo'llab-quvvatlashi va yuqori rahbariyat bilan keskin munosabatlari kommunikator intellektining uning faoliyati samaradorligiga ta'sirining pasayishiga olib keladi.
Shaxsning o'ziga xos qobiliyatlariga maxsus ko'nikmalar, bilimlar, malakalar, xabardorlik kiradi. Muloqot faoliyatini muvaffaqiyatli amalga oshirish uchun bu qobiliyatlar qanchalik muhimligini aniq shaxslarga isbotlash va misollar keltirish shart emas.
MULOQOT SHAXSI
Kommunikatorning navbatdagi xususiyati shaxsiy xususiyatlardir. Turli tadqiqotlarda eng ko'p qayd etilganlar orasida: ustunlik, o'ziga ishonch, hissiy muvozanat, stressga chidamlilik, ijodkorlik, muvaffaqiyatga intilish, tashabbuskorlik, mas'uliyat, vazifani bajarishda ishonchlilik, mustaqillik, xushmuomalalik.
Keling, ushbu xususiyatlarning har birini alohida ko'rib chiqaylik.
1. Dominantlik yoki odamlarga ta'sir o'tkazish qobiliyati.
Kommunikator bu xususiyatga ega bo'lishi kerak, chunki siz odamlarga ta'sir qilmasdan qanday qilib samarali muloqot qilishingiz mumkinligini tasavvur qilish qiyin. Buni suhbatdosh tomonidan sezilmasdan qilish qobiliyati ishbilarmonlik muloqoti jarayonida hal qiluvchi omillardan biri sifatida qaralishi mumkin. Bu mahorat nafaqat biznes muzokaralarida ustunlik qiladi. Agar biror kishi boshqa odamlarni ishlashga qanday rag'batlantirishni bilsa, u holda u har qanday muloqotda yoki etakchilik faoliyatida joy oladi.
D. Karnegi oltita qoidani taklif qiladi, ularga rioya qilish odamlarga samarali ta'sir o'tkazish imkonini beradi.
Birinchi qoida: boshqa odamlar bilan chin dildan qiziqing.
O'z tengdoshlari bilan qiziqmagan odam hayotda eng katta qiyinchiliklarni boshdan kechiradi va atrofidagilarga eng katta zarar keltiradi. Bunday odamlar orasida muvaffaqiyatsizliklar tug'iladi.
Shuning uchun, kommunikatorni qiziqtiradigan muammolarni muhokama qilishdan oldin, suhbatdoshni hayajonga soladigan mavzular haqida gapirish foydali bo'ladi. U yaqinlashib kelayotgan ishbilarmonlik aloqalariga xayrixohlik bilan munosabatda bo'ladi va tez orada muammolarni hal qiladi. Bu fikrni Rim shoiri Publius Ser muvaffaqiyatli ifodalagan: “Boshqa odamlar biz bilan qiziqsa, biz ham ularga qiziqamiz”.
Ikkinchi qoida: tabassum!
Tabassum qilish qobiliyatini umuman AQSh aholisi va xususan amerikalik tadbirkorlar o'rtasidagi xarakterli farq deb hisoblash mumkin. Shunday qilib, yirik univermag ishga qabul qilish bo‘limi boshlig‘ining fikricha, ozg‘in yuzli fan nomzodidan ko‘ra, boshlang‘ich ma’lumotli, ammo maftunkor tabassumli maslahatchi ayolni yollagan ma’qul.
Ishbilarmonlik muloqoti jarayonida kamdan-kam odam quvonchni boshdan kechiradi, shuning uchun "agar siz odamlar siz bilan muloqot qilishdan xursand bo'lishini istasangiz, odamlar bilan muloqot qilishda quvonchni boshdan kechirishingiz kerak". Bu donolik qadimgi xitoylarga tegishli edi. “Yuzida tabassum bo‘lmagan odam do‘kon ochmasin”, deyishdi.
Uchinchi qoida: esda tutingki, har qanday tilda insonning ismi u uchun eng yoqimli va eng muhim tovushdir!
Odamlar o'z ismlariga hayratlanarli darajada katta ahamiyat berishadi. Bu ismni yodlab olish va uni tasodifiy ishlatish orqali kommunikator odamga nozik va juda samarali iltifot beradi. Agar muloqot jarayonida kommunikator odamning ismini unutib qo'ysa, uni noto'g'ri talaffuz qilsa yoki yozsa, u o'zini juda noqulay ahvolga solib qo'yadi. Ishbilarmonlik aloqalarida ismlarni eslab qolish qobiliyati katta ahamiyatga ega.
To'rtinchi qoida: Yaxshi tinglovchi bo'ling. Boshqalarni o'zlari haqida gapirishga undash.
Ko'pchilik muloqotchilar yaxshi tinglovchi bo'lmagani uchungina ijobiy taassurot qoldira olmaydi. Ular aytmoqchi bo'lgan narsalar bilan juda ovora. Ko'pchilik yaxshi ma'ruzachilardan ko'ra yaxshi tinglovchilarni afzal ko'radi. Faqat do'stona, hamdard tinglovchi har qanday suhbatdoshning hamdardligini uyg'otadi. Bundan tashqari, biznes sherigining bayonotlariga, muammolariga samimiy qiziqish ko'rsatib, siz uning hamdardligini uyg'otishingiz mumkin. G'ayratli e'tiborning yashirin xushomadgo'yligiga kam odam qarshi tura oladi. Kommunikator uchun biznes sherigi javob berishga qiziqadigan savollarni berish qobiliyati bir xil darajada muhimdir. Suhbatdoshingizni o'zingiz haqingizda, yutuqlaringiz haqida hikoya qilishga undash orqali siz uning marhamatiga sazovor bo'lishingiz mumkin.
Beshinchi qoida: Suhbatdoshingiz nimaga qiziqayotgani haqida gapiring.
Kommunikator har bir ish uchrashuviga puxta tayyorgarlik ko'radi. Ishbilarmonlik matbuotini o'qib, o'zaro tanishlardan so'rab, u bo'lajak suhbatdoshini eng ko'p qiziqtiradigan savollarni aniqlaydi. Samarali muloqot uchun u ushbu mavzular bo'yicha o'z bilimlarini to'ldiradi.
Oltinchi qoida: suhbatdoshni o'z ahamiyatini anglash bilan ilhomlantiring va buni chin dildan qiling!
D.Karnegi oltinchi qoidani insoniy muloqotning eng muhim qonuniga ko‘taradi. Unga amal qilgan holda, inson o'zini ko'p muammolardan himoya qiladi, ko'plab do'stlar va ma'naviy qoniqish hissini oladi. Bu qonun buzilishi bilanoq odam qiyinchiliklarga duch keladi. Insonga arzon, nosamimiy xushomadgo'ylik kerak emas, lekin u o'z xizmatlarini haqiqiy baholashni ishtiyoq bilan xohlaydi. Ushbu oltin qoidaga rioya qilish va boshqalarga ulardan nimani olishni xohlayotganimizni berish muhimdir.
2. O'ziga ishonch.
“... Uyatchanlik va tortinchoqlik ham xuddi beparvolik va uyatsizlik kabi qoralanadi. Sokin ishonch tashqi kamtarlik bilan birlashtirilgan - bu oltin o'rtacha, unga rioya qilish kerak.
(Lord Chesterfild. O‘g‘liga yozgan xatlaridan).
Bu xususiyatning ta'siri bevosita suhbatdoshlarda namoyon bo'ladi, agar muloqotchi o'ziga ishongan bo'lsa, ular xotirjamlik, qo'llab-quvvatlash, himoyalanish, ishonchlilik, kelajakka ishonchni his qiladilar. Shunday qilib, ma'lum bir psixologik qulaylik o'zaro manfaatli natijaga erishish uchun motivatsiyani ta'minlaydi va oshiradi. Bundan tashqari, o'ziga ishongan odamlar ko'pincha boshqa odamlarni xayrixoh va ularga nisbatan moyil deb baholaydilar; o'ziga ishonchi yo'q bo'lganlar boshqalarga sovuqqonlik bilan qarashadi va ularni yoqtirmaydilar, bu har qanday holatda ham samarali muloqotga xalaqit beradi.
Ishonchli bo'lishning eng amaliy usullaridan biri Amerika psixologiyasining asoschisi Uilyam Jeyms tomonidan taklif qilingan. U shunday deydi: “Aftidan, harakat his-tuyg'udan keyin keladi, lekin aslida harakat va his-tuyg'u birlashadi: irodaning bevosita nazorati ostida bo'lgan harakatni nazorat qilish orqali biz bu nazorat ostida bo'lmagan tuyg'uni bilvosita boshqarishimiz mumkin.
Shunday qilib, quvnoqlikka erishishning ongli usuli, agar sizning asl quvnoqligingiz yo'qolgan bo'lsa, quvnoq ko'rinish bilan o'tirish, quvnoqlikka singib ketgandek harakat qilish va gapirishdir. Agar bu xatti-harakat sizni quvnoq his qilmasa, unda bu holatda sizga boshqa hech narsa yordam bermaydi.
Shuning uchun, jasoratni his qilish uchun, go'yo o'zingizni jasoratli deb hisoblang, shu maqsadda irodangizni zo'rg'a torting va qo'rquv hujumi, ehtimol, jasorat to'lqini bilan almashtiriladi.
3. Hissiy muvozanat va stressga qarshilik.
Hissiy muvozanat kommunikatorning hissiy ko'rinishlarini nazorat qilishida namoyon bo'lishi kerak. Suhbatdoshlar o'rtasidagi munosabatlar silliq, ishbilarmon bo'lishi kerak va shaxsiy hamdardlik va ularning kayfiyatiga bog'liq bo'lmasligi kerak. Hissiy muvozanat muloqotda ishtirok etuvchi odamlarning hissiy holatiga ta'sir qiladi. Kommunikatorda salbiy his-tuyg'ularning paydo bo'lishi suhbatdoshlarning ishonch tuyg'usini pasaytirishi mumkin, buning oqibati ularning aytilgan narsalarni idrok etishining pasayishiga olib keladi. Suhbat ishtirokchilari muayyan muammolar bilan emas, balki o'zlarining his-tuyg'ulari bilan shug'ullanishga majbur bo'lishadi.
Hissiy nomutanosiblik ishbilarmon hamkorlar nazarida kommunikatorning imidjini buzishi mumkin. Ammo salbiy hissiy reaktsiyalarni doimiy ravishda bostirish, ularni ushlab turish odam uchun noxush oqibatlarga olib kelishi mumkin - nevrozlar va ular asosida rivojlanayotgan psixosomatik kasalliklar, masalan, gipertenziya yoki oshqozon yarasi. Shuning uchun kommunikator hissiy bo'shatish vositalariga alohida e'tibor berishi kerak. Mashq qilish, do'stlar va yaqinlar bilan muloqot qilish, barcha turdagi sevimli mashg'ulotlar paytida stressni bartaraf etish mumkin. Shunday qilib, Yaponiyada hissiy jihatdan ozod qilish uchun yuqori martabali rahbarlar tasvirlangan manekenlar sindirilgan.
4. Ijodkorlik yoki muammolarni ijodiy hal qilish qobiliyati.
Samarali muloqotning kaliti kommunikatorning suhbatdoshlar bilan muloqot paytida yangilik va ijodkorlik elementlarini bevosita idrok eta olishi, shuningdek, ularning g'oyalarini qo'llab-quvvatlay olishidir. Bunday mutaxassis maqsadga erishish uchun ajoyib zukkolik va zukkolikka ega, umidsiz vaziyatdan chiqish yo'lini qanday topishni biladi.
5. Maqsadga erishish istagi va tadbirkorlik.
Ehtimol, bu samarali kommunikatorning eng muhim xususiyatlari. Ular bilan chambarchas bog'liq holda, shaxsning tavakkal qilishga moyilligi. Kommunikator yarim yo'lda to'xtamasligi kerak, u tavakkal qila olishi va o'z tavakkalchiligini hisoblay olishi kerak. Ayrim muammoli masalalar bo'yicha nuqtai nazarni o'zgartirish orqali eng ajoyib yangiliklar yaratildi.
6. Vazifalarni bajarishda mas'uliyat va ishonchlilik.
Biz kundalik hayotda bu insoniy fazilatlarning etishmasligini doimo his qilamiz. Kommunikator mas'uliyatli va ishonchli shaxs bo'lishi kerak. Muvaffaqiyatli odamlarimizning taxminan 3/4 qismi o'z vazifalarini bajarishda o'zlarini "juda faol" deb bilishadi. Ularning barchasi shunday bo'lishlariga mehnatsevarlik yordam berganiga rozi bo'lishadi. Amerika Qo'shma Shtatlarining shimoli-g'arbidagi eng yirik buxgalteriya firmalaridan biriga asos solgan muvaffaqiyatli biznesmenlardan biri shunday dedi: "Mening ish sohamdagi muvaffaqiyat formulasi nafaqat qilayotgan ishimdan g'ururlanish, balki jasorat, chidamlilik va barcha odamlarga xizmat qilishdir. Maqsadlarga erishish uchun soat kerak."
7. Mustaqillik.
Bu xususiyat, shubhasiz, kommunikatorning muhim shaxsiy xususiyati bo'lib, uning muloqotning turli sohalaridagi harakatlarida muvaffaqiyatini ta'minlaydi. Kommunikator atrofdagi odamlardan qanday maslahat olsa ham, u har doim yakuniy qarorni o'zi qabul qilishi kerak. U o'zini qanchalik mustaqil tutsa, uning mustaqilligi shunchalik ko'p namoyon bo'ladi. Ammo bu suhbatdoshlarning fikrini tinglash zarurligini istisno qilmaydi. Asosiysi, kommunikator paydo bo'lgan muammolarga, uning professional va insoniy qiyofasiga o'z nuqtai nazariga ega, shuningdek, suhbatdoshlarida bu xususiyatni qo'llab-quvvatlaydi.
8. Sezuvchanlik, diqqatlilik.
Samarali muloqotchi o'z mavqeini saqlab qolish va mustahkamlash uchun suhbatdoshlariga juda ehtiyotkorlik bilan munosabatda bo'lishi, qat'iy va ob'ektiv bo'lishi kerak. Ishontirish bilan bir qatorda, u bilan muloqotga kirishadigan odamlarga yordam berishi kerak.
9. Ilhomlantirish qobiliyati.
Kommunikatorning suhbatdoshlarning ishtiyoqini uyg'otish, ularda o'ziga ishonchni uyg'otish, har qanday vazifani bajarishga ilhomlantirish qobiliyati ko'p jihatdan butun biznes muvaffaqiyatining kalitidir.
10. Maqsadlarni belgilash qobiliyati.
Kommunikator har bir bajarilgan ishning ahamiyatiga e'tibor beradi, umumiy vazifani tushuntiradi, har bir topshiriqning tezligini baholaydi va ishonchli fikr bildiradi.
11. Muammolarni hal qilish qobiliyati.
Kommunikator muloqot jarayonida yuzaga keladigan muammolarni hal qilishda tashabbus ko'rsatadi. Bu tashabbus oxirigacha amalga oshirilishi kerak.
12. Rejalashtirish qobiliyati.
Kommunikator belgilangan maqsadlarni amalga oshirish uchun aniq harakatlar dasturini tuzadi (ma'lum qo'ng'iroqlar, ish suhbati uchun zarur bo'lgan barcha narsalarni tayyorlash - disklar, noutbuklar, ish yuritish materiallari, taklifnomalarni tayyorlash va tarqatish va boshqalar).
13. Vaqtinchalik. Faqat hamma narsani o'z vaqtida bajaradigan odamning xatti-harakati me'yordir. Kechikish ishga xalaqit beradi va insonga tayanib bo'lmasligining belgisidir. Hamma narsani o'z vaqtida qilish tamoyili barcha xizmat vazifalariga taalluqlidir. Ish vaqtini tashkil etish va taqsimlashni o'rganuvchi mutaxassislar, sizning fikringizcha, tayinlangan ishni bajarish uchun zarur bo'lgan muddatga qo'shimcha 25 foiz qo'shishni tavsiya qiladi.
14. Maxfiylik. Muassasa, korporatsiya yoki muayyan suhbatning sirlari shaxsiy tabiat sirlari kabi ehtiyotkorlik bilan saqlanishi kerak. Bundan tashqari, hamkasbi, menejeri yoki bo'ysunuvchisidan rasmiy faoliyati yoki shaxsiy hayoti haqida eshitganlarini hech kimga aytib berishning hojati yo'q.
15. Savodxonlik. Tashkilotdan tashqarida yuborilgan ichki hujjatlar yoki xatlar yaxshi tilda yozilishi va barcha tegishli nomlar xatosiz uzatilishi kerak. Siz haqoratli so'zlarni ishlata olmaysiz. Kommunikator faqat boshqa shaxsning so'zlarini keltirsa ham, ular boshqalar tomonidan o'z leksikonining bir qismi sifatida qabul qilinadi.
16. Tashqi ko'rinish. Har qanday kommunikatorning asosiy yondashuvi atrof-muhitga moslashishdir. Eng yaxshi ko'rinishga ega bo'lish, ya'ni did bilan kiyinish, yuzingizga mos rang sxemasini tanlash kerak.
Ishbilarmonlik muzokaralari uchun oddiy kostyumlar ko'proq mos keladi - kulrang, quyuq kulrang, quyuq ko'k, qora. Bog'lamlarning ranglari ham ohangda yaqin bo'lishi kerak: navbati bilan kulrang-marvarid, ko'k-qizil, to'q qizil; shu bilan birga, galstukda kostyumning rangi ustun bo'lishi kerak, naqsh maqsadga muvofiqdir. Ranglarning bu kombinatsiyasi suhbatdoshlarni chalg'itmaydi va bezovta qilmaydi va tashqi ko'rinish ularga hurmatni ta'kidlaydi. Frily naqshli yorqin galstuk, aksincha, biroz hissiy bosim o'tkazadi. Bog'lamning optimal uzunligi shimning beliga bo'ladi, uni yaxshilab bog'lash kerak.
Rasmiy sharoitda ko'ylagi tugmachali bo'lishi kerak. Bu muzokaralar uchun ham, uchrashuvlar uchun ham amal qiladi: tugmachali ko'ylagi bilan ular yig'ilish uchun ofisga kiradilar, prezidiumga o'tiradilar va hisobot tayyorlaydilar. Xuddi shu shaklda ular teatr va restoranning auditoriyasiga kirishadi. Shu bilan birga, ko'ylagi pastki tugmasi hech qachon mahkamlanmaydi. Kresloda o'tirish, shuningdek, ovqatlanish paytida stolda, ko'ylagi tugmachalarini ochish mumkin. Pidjaklar va kurtkalarning ustki tashqi cho'ntaklariga qalam, qalam, taroq yoki boshqa narsalarni qo'ymang, shunda ular chiqib qoladi.
Barcha turdagi biznes odob-axloq qoidalari oq ko'ylak kiyishni talab qiladi. Boshqa hollarda, ko'ylakning rangi kostyumning rangi bilan uyg'un bo'lishi kerak. Kunduzi va yozda engil kostyumlar va ko'ylaklar, kechqurun va qishda - quyuqroq tonlarda afzallik beriladi. Ochiq rangli tuflini ochiq rangli kostyum bilan kiyish kerak.
Kiyimdagi xuddi shu tamoyil ayollar uchun ham amal qiladi: hojatxonaning ranglari, ko'ylaklar va boshqa detallar bir-birini to'ldirishi kerak, kiyim uslubi shaklning o'ziga xos xususiyatlariga mos kelishi kerak, garchi shubhasiz, ayollar modasi ko'proq o'zgarishi mumkin. erkaklarnikiga qaraganda.
Boshqa firmalar vakillari bilan muzokara olib boradigan ishbilarmon ayolning kostyumi funktsional bo'lishi kerak, ya'ni. uning muvaffaqiyatiga hissa qo'shish uchun bunday tadbirning maqsadlariga mos bo'ling. Chuqur kesilgan ko'ylaklar va juda qisqa yubkalar istalmagan - kiyimlar sherikni jiddiy suhbatdan chalg'itmasligi kerak. Unda yorqin ranglar, ko'plab yorqin iplar bo'lmasligi kerak. Ayolning ishbilarmon kiyimining asosi kostyum yoki kostyum-kostyumdir. Shim kostyumlar va trikotaj kiyimlar har doim ham mos kelmaydi. Muhim element - zargarlik buyumlari. Birinchidan, ular ko'p bo'lmasligi kerak, ikkinchidan, ular nufuzli kompaniyalardan yuqori sifatli bo'lishi kerak.
Shunday qilib, biz kommunikatorning muloqot samaradorligiga hissa qo'shadigan turli xil shaxsiy xususiyatlarining juda katta ro'yxatini ko'rib chiqdik va baholadik. Ammo kommunikatorning ishida muvaffaqiyat qozonish uchun bir vaqtning o'zida barcha bu xususiyatlar bo'lmasligi kerak. Yaxshiroq muloqot qilish uchun ma'lum bir minimum kerak. Ammo bu minimal nimani anglatadi, u qanday o'ziga xos shaxsiy xususiyatlardan iborat bo'lishi kerakligini aytish qiyin yoki mumkin emas.