Samir İmanov HƏDƏFDƏKİ İnsan

Buenos-Ayres. Argentina
Xavyer  maşından  düşüb  restorana  girəndə,  oğlunun 
ad gününə həsr olunmuş məclis artıq başlamışdı. O, içəri 
girib dostları ilə masada əyləşəndə oğlu gəlib yanında otu-
raraq soruşdu:
-Ata, niyə gec gəldin?

152
Xavyer  cibindən  kiçik  hədiyyə  bağlamasını  çıxardıb 
oğluna verərək dedi: -Sənə hədiyyə alırdım.
Oğlu hədiyyəni aça-aça dedi: 
-Görəsən bu nədir ki, bundan ötrü belə vaxt itirmisən?
Xavyer oğlunun hədiyyə paketinin içindən açar dəstini 
çıxardaraq, sual dolu baxışlarla ona baxdığını görüb dedi:
-Bu açar Havay adasındakı dördmərtəbəli villanın aça-
rıdır. Ad günün mübarək oğlum.
Oğlu  sevincək  onu  qucaqlayıb  bayaqdan  onu  rəqsə 
dəvət edən dostlarının yanına getdi. Xavyer viskidən bir 
qurtum içib saata baxanda arxadan tanış səs eşitdi:
-Görürəm oğlunu yaman çox istəyirsən.
Xavyer ayağa qalxaraq, Conla üz-üzə dayanıb dedi:
-Kim oğlunu çox istəmir ki? Sən burada nə edirsən? 
-Qonaq gəlmişəm.
Xavyer masanı göstərərək dedi:
-Buyur əyləş.
-Oturmağa vaxt yoxtdur. Oğluna ad günü hədiyyəsi ve-
rib gedirəm. Amma əvvəlcə bəzi şeyləri dəqiqləşdirməliyik. 
Gəl sakit bir yerə keçək.
Xavyer başıyla məclisi göstərib soruşdu:
-Başqa vaxt olmaz?
-Yox. Mən bir saata Argentinanı tərk etməliyəm.
Xavyer  Conla  birlikdə  restoranın  ikinci  mərtəbəsinə 
qalxıb eyvana çıxdılar. Con cibindən gümüş qutunu çıxar-
daraq  içindən  iki  siqar  götürdü  və  qutunu  cibinə  qoyub 
alışqanı çıxartdı. Siqarlardan birini burnuna yaxınlaşdırıb 
iyləyərək ağzına qoydu. Digərini isə Xavyerə verərək hər 
ikisini yandırdı.
-Yəqin ki, olanlardan xəbərin var? – Con söhbətə baş-
ladı.
-Əlbəttə var. Tezliklə, vəziyyətdən çıxmaq lazımdır.

153
-Nə tədbirin var?
Xavyer bir qüllab alıb dedi:
-Məncə bu işlərdən əl çəkib bir müddət gizlənməliyik. 
Sonra başqa ad altında yaşamaq olar. Onsuz da yığdığımız 
pullar  bizə  ömrümüzün  sonuna  qədər  bəs  edər.  Amma 
yenə də son söz Polerindir. Onun tapşırıqlarını gözləyirik.
Con əlindəki siqarı tullayaraq, əsəbi-əsəbi dedi:
-  Xəbərin  var  ki,  İnterpolun  axtarışındasan?  Xəbərin 
var  ki,  polislər  artıq  bütün  məkanlarını  aşkara  çıxardıb, 
adamlarını da həbs ediblər? Xəbərin var ki, bankdakı bü-
tün hesabların artıq dondurulub?
Xavyer əlindəki siqarı çölə ataraq stulda əyləşib çarəsiz 
şəkildə soruşdu:
-Bəs indi nə edək?
-İki saatdan sonra təyyarənin yük yerində Argentina-
dan çıxacağam. Sən isə əziz Xavyer, üç dəqiqədən sonra 
boğulub öləcəksən. Sənə verdiyim siqar zəhərli idi. Birbaşa 
ciyərə təsir göstərir.
Xavyer  stuldan  qalxıb  Conun  qarşısında  dayanaraq 
dedi:
-Sən nə danışırsan? Bilirsən ki, ...
Sözünü sona çatdıra bilmədi. Qəfil öskürəkdən boğul-
mağa başladı. Con iti addımlarla restoranın mətbəxinə ke-
çib qapıda onu gözləyən adamının verdiyi qarson paltarını 
geyinərək mətbəxin işçilərinə qarışdı. Con yaxşı bilirdi ki, 
polislərin başı məclisdəki insanlara qarışacaq və restoranın 
işçilərinə sabah vaxt ayıracaqlar. 
Xavyer  isə  səndələyə-səndələyə  məclis  olan  zala  gi-
rib oğluna yaxınlaşdı. Öskürə-öskürə: “Həkim çağır.... Si-
qar....” deyərək, yerə yıxıldı. Onun yerə yıxıldığını görənlər 
cəld başına yığıldılar. Beş ildən çoxdur ki, ailə həkimi olan 
Markos əyilib diqqətlə Xavyeri müayinə etdi. 

154
-Artıq gecdir! – deyə, başını buladı.
Bu vaxt içəri girən polislər məclisdəkilərin yerlərindən 
tərpənməmələrini  əmr  edib,  qandallanmış  halda  hamısı-
nı  xüsusi  avtobuslara  yığmağa  başladılar.  Xavyerin  oğlu 
polislərdən birinin ərinin cəsədindən ayrılmaq istəməyən 
anasını zorla yerə yıxaraq, qandallamaq istədiyini görəndə 
tapança  ilə  onu  başından  vurdu.  Digər  polislərin  açdığı 
atəş isə onun müvazinətini itirən bədənini atasının yanına 
sərdi. İçəridə böyük çaxnaşma düşdü. Bu vurhavurda isə 
Con  səs-küydən  uzaq,  mətbəxdə  qazın  yanında  dayanıb 
aşpazlardan birinə yemək üçün özünə langet qızartdırırdı. 
Qarsonlardan  birinin  digərinə  onu  göstərərək,  -  Bu  kim-
dir? – deyə soruşmasından sonra bir az həyəcanlansa da, 
digərinin -Nə bilim? Gündə birini qovub, yerinə ayrısını 
gətirirlər. Özün bilmirsən? - deməsindən rahatlayıb, lange-
tin üzərinə hansı sousu tökəcəyini seçməyə başladı.
Toledo. İspaniya
Samir  çarpayıda  uzanıb  Murad  barədə  fikirləşirdi. 
Deməli, Murad böyük bir dəstənin başçısı imiş. Əlil uşaq-
lara  yaxın  olmaq  üçün  sosial  mərkəzdə  işə  düzəlibmiş. 
Mənim  qurduğum  mərkəz  isə  onun  üçün  lap  göydən 
düşmə olub. Elə bil toyuğu aparıb buğda anbarına atmı-
san. Yaman tez girdi mən axmağın qəlbinə. Necə olub ki, 
ondan şübhələnməmişəm? Necə şübhələnəydim axı? Hər 
tapşırığıma sözsüz və qüsursuz əməl edirdi. Yaxşı deyiblər: 
“Həddən artıq yaxşının axırı həmişə pis qurtarır”. Görəsən, 
polislər qrupun əsl başçısının kim oluğunu bilirlər? Öküz 
ləqəbli o adamı həbs ediblərsə, mütləq bilirlər. Amma yox. 
Murad dünən mənimlə çox rahat danışırdı. Sanki bu olan-

155
lar onun heç vecinə deyil. Mən gərək mütləq ya mərkəzə, 
ya da polislərə xəbər çatdırım. Eybi yox Murad, biz hələ 
görüşəcəyik!”
Qapının səsinə fikirdən ayılıb qalxaraq oturdu. Əlində 
avtomat  olan  hündürboylu,  əzələli  iki  nəfər  içəri  girərək 
hərəsi bir tərəfdə kürəklərini divara dayayıb silahı Samirə 
tuşladılar. Sonra isə əlində içi yemək dolu sini tutmuş ba-
lacaboy, kök bir kişi içəri girərək sinini çarpayının üstünə 
qoydu:
-Götür ye. Con tapşırıb ki, sənin yanında heç nə qoy-
mayım. Burada gözləyirəm. Ye, götürüm aparım.
-Bəs Con özü hanı?
-Bilmirəm. Dedi ki, iki–üç gün burada olmayacaq.
-Adın nədir?
- Adım Danieldir. Özüm də çox səbirsizəm. Əgər bir az 
da danışmağa davam etsən, hirslənib yeməyi aparacağam. 
Sən də bu gün ac qalacaqsan.
Samir  gülümsünüb  ac  olduğundan  dərhal  yeməyə 
girişdi. Yeyib qurtarandan sonra Daniel bayaqdan əlində 
saxladığı qəzeti çarpayının üstünə atıb dedi:
-Al bunu. Con dedi ki, məndən ötrü darıxsa bunu oxu-
sun.
Daniel  sinini  götürüb  gedəndən  sonra  adamlar  silahı 
Sa mirdən  çəkməyərək  arxa-arxaya  otaqdan  çıxdılar.  On-
lar  gedəndən  sonra  Samir  Danielin  dedikləri  haqqında 
fikirləşməyə başladı. “İki–üç gün burada olmayacaq. Mən-
dən ötrü darıxsa, qəzet oxusun. Con nə isə edəcək. Elə bir 
şey ki, qəzetlər də bundan yazacaq. Bu ölkənin polisləri hara 
baxır, lənət şeytana? Görəsən, Lusiyanın vəziyyəti necədir?”
Samir fikirli-fikirli qəzeti əlinə götürdü və birinci sə hi-
fədə onun qaçırılması ilə bağlı məqaləni görüb oxumağa 
başladı.

156
Hadisədən 5 gün əvvəl
Madrid. İspaniya
Silva Almeydanın  kabinetinə  girəndə, Almeyda  tele-
fonla  danışırdı.  Silvanın  otağa  girdiyini  görüb  əliylə  ona 
oturmaq işarəsi verdi. Özü telefonla danışıb qurtaran kimi 
Silvadan soruşdu:
-Qızı tapa bildin?
-Yox.  Tərslikdən  həmin  gün  otelin  web  kameraları 
işləməyib. Otel administratoru dedi ki, həmin gün kamera-
ları yeniləri ilə əvəz etdikləri üçün söndürüblərmiş. Nə ka-
meralar işləyib, nə də ki, digər təhlükəsizlik avadanlıqları. 
 Almeyda üzünü qırışdırdı:
-Belə də bilirdim.
-Nəsə olub?
-Dünən  Argentina  polisi  Xavyeri  tutmaq  üçün  əmə-
liyyat  keçirib. Amma  Xavyer  ələ  keçəndə  artıq  ölübmüş. 
Şahidlərin  dediyinə  görə,  polislər  gəlməmişdən  bir  neçə 
dəqiqə  qabaq  Xavyer  kiminləsə  bir  müddətlik  zaldan  çı-
xıb, geri qayıdanda isə ölüb. Onların dedikləri əlamətlərə 
görə isə həmin adam şübhəsiz Con olub. Üstəlik əməliyyat 
zamanı  məclisdəki  insanlarla  polislər  arasında  dava  dü-
şüb, hətta atışma da olub. Atışma vaxtı Xavyerin oğlu və 
bir polis işçisi ölüb.
-Bu Con kimdir axı? İstədiyi vaxt istədiyi yerə gedir, 
polislərin nə edəcəyindən xəbər tutur. İstədiyi adamı öldü-
rür, polislərlə adamları bir-birinin üstünə qaldırır.
-Mən  də  elə  səni  buna  görə  çağırmışam.  İndikindən 
ikiqat artıq işlə, bütün şəhəri alt-üst et, nə yolla olur-olsun 
o qızı tap.
Silva  gedəndən  sonra  Almeyda  qovluqdan  Conun 
şəklini götürüb fikirli-fikirli baxmağa başladı.

157
Moskva. Rusiya
Sergey  səhər  yeməyini  qurtarıb  masanın  üstünə  qo-
yulmuş qazetlərdən birini götürüb oxumağa başladı. Bir-
iki sətir oxumuşdu ki, Oleq içəri girib təlaşla dedi:
-Boss, polislər gəlib. Hazırda villanı mühasirəyə alırlar.
Sergey yerindən sıçrayaraq ayağa qalxıb soruşdu:
-Neçə nəfərdirlər? 
-Saylarını dəqiq deyə bilmərəm. Federallar da polislərə 
kömək edirlər. Ağır texnikaları yoxdur, amma səmada iki 
helikopter var.
Sergey tapançasını çıxardıb dedi:
-Hamını  döyüşə  hazırla.  Mühasirəni  yarıb  buradan 
çıxmaq lazımdır. Aşpaz, bağban, xidmətçi, kim varsa, qoy 
silahlanıb  döyüşə  girsin.  Damın  üstündəki  teşekanın  ya-
nına üç nəfər adam qoy ki, helikopterlərin yaxınlaşması-
na imkan verməsinlər. Adamların çoxunu qərb tərəfə yığ. 
Mühasirəni oradan yaracağıq.
Sergey bunu deyib qapıdan çıxmaq istədikdə səs eşi-
dib dayandı. Kimsə meqafonla onlara təslim olmağı əmr 
edirdi.  Geri  qayıdıb  bir-bir  pəncərələrin  yanına  gələrək, 
pərdənin  böyründən  çölə  baxdı.  Ətrafda  polislər  qayna-
şırdı, helikopterlərə plemyot qoyulmuşdu. Qonşu evlərin 
damındakı  snayperləri  də  aşkar  görmək  olurdu.  Sergey 
– Özlərinə çox arxayındırlar – deyə, pıçıldayaraq qapıdan 
çıxanda səsgücləndiricidən çıxan səsi hələ də eşidirdi. 
-Təslim olmaq üçün beş dəqiqəniz var.
10–15 dəqiqədən sonra polislər hücuma keçəndə Ser-
geyin əmriylə onlara atəş açılması polisləri də atəş açma-
ğa məcbur etdi. Tərəflər arasında şiddətli döyüş başladı. 
Sergeyin  adamları  damdakı  teşekanın  və  pulemyotun 
sayəsində  ilk  10-15  dəqiqə  polislərə  güclü  müqavimət 

158
göstərdilər və demək olar ki, mühasirəni yarmışdılar. La-
kin sonradan damdakı adamlar snayperlər tərəfindən vu-
rulduqlarına görə, helikopterlərin köməyə gəlməsi və xeyli 
itki verilməsi dəstəni çətin vəziyyətə saldı. Polislərin ba-
ğın içinə girə bilmələri isə vəziyyəti daha da çətinləşdirdi. 
Mühasirə halqası get-gedə daralırdı. Sergey bağdakı ağac-
lardan  birinə  daldalanaraq,  avtomatla  bu  cəhənnəmdən 
çıxmağa  çalışırdı.  Adamlarından  demək  olar  ki,  iki–üç 
nəfər  qalmışdı.  Artıq  buradan  çıxmağın  mümkün  olma-
dığını görüb, sağ qalmaq üçün təslim olmağı qərara aldı. 
Adamlara da təslim olmağı əmr edərək üzü üstə yerə uza-
nıb əllərini boynunun ardına qoydu. Ucadan:
  -Təslim  oluram!  Təslim  oluram!  –  deyə  qışqırmağa 
başladı. 
Polislər  qarşı  tərəfdən  güllə  atılmadığını  görüb  atəşi 
dayandıraraq  ehtiyatla  Sergeyə  tərəf  gəlməyə  başladılar. 
Yaxınlaşdıqda artıq heç bir təhlükənin olmadığını görüb, 
cəld  Sergeyin  və  digər  üç  nəfərin  əllərini  qandallayaraq 
maşına mindirmək üçün bağdan çölə çıxartdılar. Maşınla-
ra bir neçə addım qalmış Sergey qəflətən dayanaraq, bir-iki 
saniyə ayaq üstə durduqdan sonra yerə yıxıldı. Onu maşı-
na aparan polis zabiti ilk əvvəl nə baş verdiyini anlamasa 
da, Sergeyin başındakı güllə yarasını gördükdə, vəziyyəti 
başa düşdü. Tez maşının arxasında gizlənərək qışqırdı:
  -Yerə  yatın,  Sergeyi  snayperlə  vurdular.  Özünüzü 
qoruyun, bizim snayperlərə və helikopterlərə xəbər verin 
ətrafa baxsınlar. 
Helikopterlər  yarım  saata  yaxın  yuxarıdan  ətrafı 
müşahidə  etsələr  də,  heç  nə  tapmadılar.  Beş  saat  sonra 
Xuan Almeydanın faks aparatına 58 quldurun və 22 polisin 
ölümü ilə nəticələnən əməliyyat və Sergeyin səsboğucusu 
olan  snayperlə  öldürülməsi  haqqında  Moskvadan  rəsmi 
məlumat daxil oldu.

159
Bakı. Azərbaycan
Akif ayaqqabılarına maz sürtə-sürtə səsini qaldırdı:
-Adilə. Harada qaldın? Tez ol da, gecikirik axı. Bir sa-
atdır hazırlaşırsan.
-Hirslənmə ata. Bir yerə gedərkən ləngimək qadınların 
bir nömrəli adətidir. – Dəhlizdə atasına tamaşa edən Asif 
dilləndi.
-Bir az da belə davam etsə, bir yerə gedərkən qadınları 
yarıyolda qoyub getmək kişilərin bir nömrəli adəti olacaq.
-Gəldim, gəldim. – Yan otaqdan Adilənin səsi eşidildi.
Akif: -Tez gəl. Səni həyətdə gözləyirəm. – deyib getdi. 
Adilə tələsik ayaqqabılarını geyinərək, Akifin dalınca 
çıxdı. Valideynləri gedəndən sonra Asif telefonu götürüb 
qonşuqda yaşayan həmyaşıdına zəng vurdu:
-Salam Qulam. Necəsən?
-Sağ ol Asif. Sən necəsən?
-Çox sağ ol, yaxşıyam. Eşit gör nə deyirəm.
-Buyur.
-Valideynlərim Sumqayıta – ad gününə gediblər. Evdə 
tək darıxıram. Vaxtın varsa, dur gəl bizə, kola içə-içə şah-
mat oynayaq.
-Asif üzürlü hesab elə, bu gün gələ bilməyəcəyəm. Ev-
də televizor xarab olub. Aparıram onu düzəltdirəm.
-Eybi yox Qulam, qalsın sonraya. Hələlik.
-Hələlik.
Asif telefonun dəstəyini yerə qoyub televizoru yandır-
dı. Kanalları bir xeyli o tərəf, bu tərəfə çevirib: Bu qədər 
kanalda baxmalı bir şey yoxdur! – deyə, öz -özünə mızıl-
dandı.  Televizoru  söndürüb  jurnal  masasının  üstündən 
krassvordu  götürərək  yazmağa  başladı.  Bir  saata  yaxın 
yazdıqdan sonra bu işdən də bezib öz otağına getdi. Kom-

160
püteri yandırıb sosial şəbəkələrə baxdı. Çat dostlarının heç 
birinin xəttdə olmadığını görüb, saytlardan birində filmə 
baxmağa başladı. Film bitdikdən sonra, bir az da musiqiyə 
qulaq asmaq istəsə də, acdığını hiss edib mətbəxə keçdi. 
Anası həmişə bir yerə gedərkən, Asif üçün yemək hazırla-
yar, boşqaba çəkib stolun üstünə qoyurdu. Hətta yanında 
salat, çəngəl, duz, doğranmış və selofana bükülmüş çörək 
və bir stəkan meyvə şirəsi də qoyurdu ki, Asif acanda ra-
hatca qarnını doyura bilsin. 
Bu gün Adilə oğlu üçün kotlet bişirmişdi. Asif: “Dad-
lı  kotletləri  yeyib,  üstündən  də  çatda  uşaqlarla  yazışmaq 
əsl  əyləncə  olar”  deyə  düşünərək,  masaya  tərəf  gedəndə 
qəflətən yerində dayandı. Anası kotletləri bişirsə də, evdən 
tələsik  çıxdığından  onları  stolun  üstünə  qoymaq  yadın-
dan  çıxmışdi. Asif  tavanı  qazın  üstündən  götürüb  stolun 
üstünə qoymaq istəyəndə əlindən saldı və içindəki kotletlər 
döşəməyə səpələndi. O, kotletləri yerdən yığa bilməyəciyini 
bilib  başqa  şeylə  qarnını  doyurmaq  istədi.  Lakin  əlini  nə 
qədər uzatdısa, çörək şkafın divar tərəfində olduğu üçün 
əli çatmadı. Soyuducu masayla qazın arxa tərəfində oldu-
ğu üçün Asif nə qədər çalışsa da, arabanı onların arasından 
keçirdib  soyuducuya  yaxınlaşa  bilmədi.  Fincanlar  şkafın 
yuxarı gözündə olduğu üçün su da içə bilməyəcəkdi. 
Saata  baxdı.  Valideynlərinin  gəlməsinə  hələ  təqribən 
3–4 saat vardı və Asif bu müddətdə ac-susuz oturaraq on-
ların gəlməsini gözləməliydi. Göz yaşları içərisində üzünü 
göyə tutub dedi: 
-Ey Allahım, niyə məni bu qədər əzab içində qoyursan? 
Əgər bu sınaqdırsa, niyə məni belə ağır imtahana çəkirsən? 
Deyirlər,  sən  heç  kimə  çəkə  bilməyəcəyindən  artıq  yük 
vermirsən. Bəs mənim yüküm niyə belə ağırdır? Artıq bun-
lara dözməyə gücüm qalmayıb. Həyatımın hər anında qar-

161
şılaşdığım çətinliklərə dözə bilmirəm. Məni ömrüm boyu 
qarabaqara izləyən məhdudiyyətlərə tab gətirə bilmirəm. 
Kömək ol mənə, Allahım. Yalvarıram sənə, kömək ol!
O,  əllərilə  oturduğu  arabasının  tutacaqlarını  sıxaraq, 
hönkür-hönkür ağlamağa başladı.
Hadisədən 4 ay əvvəl
Toledo. İspaniya
Samir  çarpayıda  oturub  Əli  barəsində  fikirləşirdi. 
“Görəsən  indi  nə  edir?  Yəqin  pəncərənin  qabağında  da-
yanıb məni gözləyir. Öz-özünə fikirləşir ki, əmim niyə bu 
vaxta qədər papuqaylarımı alıb gətirməyib. Axı o həmişə 
verdiyi  sözü  yerinə  yetirərdi.  Ya  da  ki,  kəsdirib  nənə-
babasının  böyrün  ki,  tez  olun  telefonu  verin  əmimlə  da-
nışıram. Onlar da min bir bəhanəylə onu sakitləşdirirlər. – 
Bir qədər sükuta dalaraq, yenidən öz–özünə: - Görəsən, bu 
vicdansızlar  mənim  ucbatımdan  ona  bir  zərər  verməzlər 
ki?  Bunlardan  nə  desən  gözləmək  olar. Amma  yox.  On-
lar Əlini istifadə etmək istəsəydilər, məni bununla şantaj 
edərdilər. Yəqin polislər onu mühafizə edirlər”.
Ağlına gələn sonuncu fikirdən sonra bir az rahatladı. 
Gözünü yumub mürgüləmək istəyirdi ki, addım səsləri eşi-
dərək qalxıb oturdu. Əli silahlı iki nəfər son iki gündə oldu-
ğu kimi adətləri üzrə yerlərini tutub silahlarını hektora tuş-
ladıqdan sonra Daniel əlində stul və bağlamayla içəri girdi.
-Yemək  bir  azdan  olacaq.  İndi  isə  təmizlik  vaxtıdır. 
Con tapşırıb ki, sənin qeydinə qalım. Əgər gələndə görsə 
ki, üzün tüklüdür, məni Markezin itlərinə yedizdirər.
-Markez kimdir?

162
-Cona deyərsən tanış edər. İndi isə sakit dur üzünə kö-
pük vurum.
Daniel  Samirin  üzünə  köpük  vurub  ülgücü  əlinə 
götürəndə Samir soruşdu:
-Doğrudan belə həyat xoşuna gəlir?
-Necə həyat?
-Kiminsə  nəzarətində  yaşamaq.  Sənin  öz  fikirlərin 
yoxdur, istədiyin heç bir işi sərbəst görə bilmirsən, həmişə 
kiminsə əmrlərinə qulaq asıb qul kimi itaət edirsən. Con 
səni  öz  əmlakı  hesab  edir.  Sənə  istədiyi  işi  gördürür. 
İstəməzsən ki, sənin də öz şəxsi həyatın olsun? Səhər işə, 
axşam  evə  tələsəsən?  İstədiyin  vaxt  restorana  gedəsən? 
İstədiyin vaxt oturub futbola baxasan? Ən əsası isə biləsən 
ki, gördüyün bütün işləri öz istəyinlə, öz iradənlə görürsən. 
Başqasının əmriylə yox!
Daniel Samirin üzünü qırxa-qırxa dedi:
-Biz  doğulandan  ölənə  kimi  kiminsə  dediklərini  edi-
rik.  Bir  Conla  nə  olacaq  ki?  Həyata  öz  istəyimizlə  yox, 
valideynlərimizin  istəyi  ilə  gəlirik.  İstədikləri  vaxt  abort 
etdirirlər,  istədikləri  vaxt  dünyaya  gətirirlər.  Yeddi  yaşı-
na  qədər  valideynlərimiz  bizi  idarə  edir,  növbəti  on  ildə 
isə  məktəb.  Biz  müəllimlərin  tapşırığına  mütləq  əməl 
etməliyik, yoxsa aşağı qiymət alarıq. İstədiyimiz vaxt gedib 
həmyaşıdlarımızla sərbəst şəkildə doyunca oynaya bilirik? 
Yox. Mütləq kimlərinsə qarşımıza qoyduqları planı yerinə 
yetirib hansısa kitabları oxumalıyıq. Sonra məktəbdən daha 
betər  olan  universtitet  gəlir.  Yox,  mütləq  universtitetdə 
oxumalıyıq ki, bizi işə götürsünlər. Bəs gənclik harada qal-
dı? Ömrün dörd gözəl ili hansısa müəllimlərin verdiyi tap-
şırıqlara əməl etməklə keçir. Sonra ortaya əsgərlik problemi 
çıxır. Mütləq xidmət etməlisən. Çünki qanun belə istəyir. 
Sənin  fikrini  heç  soruşan  da  yoxdur.  Əsgərliyə  getmək 

163
istəyirsən ya yox, bu heç kimi maraqlandırmır. Sonra hansı-
sa şirkətdə işə düzəlirsən. İşə istədiyin vaxt gedib-gəlirsən? 
Yox. Kimlərinsə qoyduğu qrafikə əməl etməlisən. Gördü-
yün işin haqqını kimlərsə öz istədikləri məbləğdə ödəyirlər. 
Bu məbləğ sənin gördüyün işdən qat-qat aşağı olsa da, kimə 
nə? Onlar belə istəyirlər, sən kimsən ki. Hələ evlilik barədə 
danışmıram.  Başdan  axıra  kimi  əsarətdir.  Birdən  hansısa 
qadına yaxınlaşmaq istədin, əlbəttə ki, olmaz. Çünki həyat 
yoldaşın bunu istəmir. Kimdir sənin istəyini nəzərə alan? 
Və daha nələr, nələr. O ki, qaldı ölməyə, intihar edənləri 
çıxmaq şərtilə, inanmıram kimsə öz istəyi ilə ölsün. Elə mən 
də buna görə dünyadakı bütün bu əsarətlərdən qaçıb Cona 
sığınmışam. Qoy nə əmr edir etsin. Bir Conla nə olacaq?
Samir Danielin əlindən tutub dedi:
-Dayan, sonra qırxarsan. Otur və mənə diqqətlə qulaq 
as. Əvvəla sənin dediklərinə qısa olaraq cavab verim. Son-
ra isə sənə əsl həyatın nə demək olduğunu başa salacağam.
Daniel stulda oturaraq dedi:
-Buyur, eşidirəm. Artıq işimi qurtarmışam.
-Həyata gəlməklə ölüm haqqında sonda danışacağam. 
Ona görə də, yeddi yaşa qədər olan dövrdən başlayaq. Han-
sı ki, valideynlərimizə ən çox eytiyacımız olduğu dövrdür. 
Hansı ki, bu dövrdə valideynlərin səni qorumasalar, ya elekt-
rik naqilini qurdalayacaqsan, ya da hovuza düşüb boğula-
caqsan. Bu yaşda olan uşaqların mismarı, yaxud başqa bir 
metal əşyanı elektrikə salaraq cərəyan vurması nəticəsində 
öldüyünü  yəqin  ki,  dəfələrlə  eşitmisən.  Və  bilməlisən  ki, 
üç–beş yaşlı uşaqları bir həftə evdə tənha qoysaq, onlardan 
çox az hissəsi salamat qalar. Onlar aclıqdan, susuzluqdan 
və müxtəlif qəzalardan tələf olarlar. Mən hələ körpələrdən 
danışmıram. Yəni ki, yeddi yaşa qədər olan güclü valideyn 
nəzarəti bizim sərbəstliyimizi əlimizdən almır, əksinə, bi-

164
zim  bu  həyatda  qala  bilməmiz  üçün  münbit  şərait  yara-
dır.  Buna  görə,  biz  valideynlərimizi  qınamamalı,  əksinə, 
onlara  təşəkkür  etməliyik.  İndi  isə  keçək  məktəb  illərinə. 
Sən  yəqin  ki,  sivilizasiyadan  qabaq  mövcud  olan  yaşayış 
barədə eşitmisən. İndi də Afrikanın bir çox yerlərində dün-
yadan bixəbər tayfalar yaşayır. Hansı yaxşıdır? Oxuyaraq 
hər şeydən xəbərdar olub yaşamaq, yoxsa videokameranı 
görərkən təəcübdən yıxılmaq? Məktəb bizim sərbəstliyimizi 
əlimizdən almır, əksinə məlumatlı olduğumuz üçün yaşa-
mağı daha da asanlaşdırır. Mənim babam deyərdi ki, hətta 
çoban  işləmək  üçün  belə  riyaziyyatı  bilmək  çox  vacibdir. 
Nə qədər qoyun otardığını və buna görə nə qədər məvacib 
alacağını bilməlisən. Botanikanı bilməsən, zəhərli göbələk 
yeyə bilərsən, fizikanı bilməsən ayağı laxlayan stulda otu-
raraq  yıxıla  bilərsən.  Biologiya,  zoologiya,  kimya,  bunları 
da bilmək çox vacibdir. Qısası, rahat yaşamaq üçün içində 
yaşadığımız  dünyanı  yaxından  tanımalıyıq.  Yəqin  ki, 
müxtəlif səbəblər ucbatından məktəbə getməyən insanlarla 
qarşılaşmısan və ya onlar haqqında eşitmisən. Onlar üçün 
bu həyatda yaşamaq həqiqətən də çox çətindir. İnstitut və 
işləmək  məsələlərində  də  səninlə  razı  deyiləm.  O  qədər 
də məcburi bir şey deyil. İnstitut sadəcə işləmək istədiyin 
sahəni  sənə  daha  yaxından  öyrədir.  Qarşına  hansısa  bir 
sahədə, məsələn, bank sahəsində və yaxud pedaqoji sahədə 
işləməyi məqsəd qoymusansa, bu sahələri daha dərindən 
bilmək üçün bir neçə ilini bunu öyrənməyə sərf etməlisən. 
Bu  da  valideyn  himayəsi  və  məktəb  barəsində  dediyim 
kimi  məcburiyyət  yox,  vacibatdır.  Sən  elə  bir  peşə  seçə 
bilərsən ki, orada instituta ehtiyac olmaz. Bu halda heç kim 
səni məcburi instituta aparıb oxutdurmayacaq. Sən fermer 
ola bilərsən, ya da şəxsi mağazanda satıcılıq edə bilərsən. 
Mən çox adamlar tanıyıram ki, öz həyatlarını elə qurublar, 

165
heç  kimdən  asılı  deyillər.  Biri  öz  torpaq  sahəsində  kartof 
becərir, digəri şəxsi emalatxanasında sıradan çıxmış elekt-
rik avadanlıqlarını təmir edir, bir başqası isə modelyerdir. 
Bütün bu insanlar heç bir işi qrafiki və heç kimin nəzarəti 
olmadan  sərbəst  şəkildə  öz  həyatlarını  yaşayırlar.  Gələk 
əsgərlik məsələsinə. Neçə ildir bu dövlətdə yaşayırsan?
-Doğulandan bəri. Artıq 45 yaşım var.
-45 ildir bu dövlətdə yaşayırsan. Rahat yaşayış, yüksək 
səviyyədə  olan  kommunal  xidmətlər,  təmiz  və  səliqəli 
küçələr, yaşlananda alacağın təqaüd və sairə, və sairə. Bü-
tün bunları sənə verən bu ölkə səndən əvəzində yalnız bir 
şey istəyir -Əsgəri xidmət. Onu bu ölkəyə çox görürsən? 
Terrorizm,  banditizm,  ölkəyə  ziyan  vuran  qaçaqmalçılıq. 
Ölkəni bunlardan qorumaq bütün vətəndaşların borcudur. 
İndi isə evlilik məsələləri haqqında. Sən yaxınlaşdığın qa-
dınların qiçs olmadığına əminsən? Bəs vərəmə və ya başqa 
xəstəliyə tutulmadığına necə? Sən dəqiq bilirsən ki, o qa-
dınlardan sənə heç bir zərər gəlməz? Məsələn, səni şantaj 
etmək və ya sənin puluna tamah salmaq kimi. Həyat yol-
daşın bütün dərdlərinə şərik olur, o qadınlar necə? Bir gün 
yoxsul və xəstə halda onun qapısını döysən, sənə kömək 
edəcəyinə əminsən? Şəxsən mən onlara heç vaxt inanma-
mışam. Həyat yoldaşı isə hər zaman insanın yanında olur. 
İnsan  xəstələnəndə  də,  kasıb  olanda  da,  istənilən  çətin 
günündə də. İndi isə gələk son məsələyə. Həyat və ölüm. 
Sən insanın əslində ölmədiyini bilirsən?
-Ruhun göylərə qalxmasını nəzərdə tutursan?
-Buna  oxşar  bir  şey.  İnsan  daim  yaşayır  ki,  bunun 
da üç mərhələsi var. Dünya həyatı, qəbr həyatı və axirət 
həyatı. İnsan öldükdən sonra qiyamət gününə qədər qəbr 
həyatında, qiyamətdən sonra isə axirət həyatında yaşaya-
caq. Yəqin ki, cənnət və cəhənnəm haqqında eşitmisən?

166
-Hə. Eşitmişəm.
-İnsanın  cənnətə,  yaxud  cəhənnəmə  salınacağı  belə 
onun öz əlindədir. Dünya həyatı insanlara bir növ axirət də 
hara gedəcəklərinə qərar vermələri üçün verilən bir həyatdır. 
Hara  necə  getməyin  mümkün  olduğu  da  peyğəmbərlər 
vasitəsiylə insanlara başa salınıb. Cənnətə düşmək istəyən 
kəs hər cür pislikdən əl çəkib yalnız şərəfli həyat sürməyi 
seçir. İslam dini də bizə məhz, bunu öyrədir. Bir gün gəl 
yanıma, sənə İslam dini haqqında bütün bildiklərimi danı-
şım. İndi get yaxşı-yaxşı fikirləş, gör, necə həyat sürürsən. 
Azərbaycanda Babək adlı bir cəsur sərkərdə və xalq qəh-
ramanı olub. O sənin kimilər haqqında bilirsən nə deyib? 
Bir gün azad yaşamaq - 40 il qul olmaqdan yaxşıdır.
Daniel fikirli-fikirli ayağa qalxıb dedi:
-Bəlkə də haqlısan, amma artıq gecdir. 40 il qul kimi ya-
şamağa məcburam, yoxsa bir gün də azad yaşaya bilmərəm.
-Mənə buradan çıxmağa kömək et, sənə 40 il azad ya-
şamaq şansı verim.
Daniel: - Fikirləşərəm – deyib otaqdan çıxdı.