Sana: (1 soat)

Sana:
Sinf: 8
“
B
”
-sinf
Fan: Adabiyot
Mavzu: Nodira g’azallari tahlili
Darsning maqsadi:
a)ta`limiy: Nodira g`azallari badiiyati haqida bkmlar hosil qilish;
b)tarbiyaviy: o`quvchilarni qalbida sadoqat ruhini tarbiyalash;
d)rivojlantiruvchi: o’quvchilarning fikrlash salohiyati va dunyoqarashini takomillashtirish.
Dars tui:noan’anaviy;
Dars uslubi:ifodali o’qish,g’azallar tahlili,bahs;
Dars jihozi :Nodira siymosi,g’azallari,tarqatmalr.
Darsning borishi
Tashkiliy ishlar:
Darsning chaqiriq bosqichida:
a)salomlashish,navbatchi axboroti;
b)kitob­daftarlar nazorati;

---

d)o’quvchilar diqqatini darsga jalb qilish.
O’tgan mavzu va uyga vazifani so’rash:
1.Tarqatmalar asosida Nodira hayoti va ijodi yuzasidan savol­javob;
2.”Doda keldim”matla’li g’azalini yod aytish va g’azalni g’oyaviy­badiiy tahlil qilish.
Darsning mohiyatini anglash bosqichida:
I.Savol va topshiriqlar ustida ishlash.
1.Nodira qachon qayerda tug`ilgan?
2.Nodira atrofida qaysi shoiralar ijod qilgan edi?
3.Nodiraning ijodiy merosi haqida gapiring.
4.Nodira qaysi taxalluslar bilan ijod qilgan
5.Nodiraning turkiy evonidan nechta g`azal o`rin olgan?
6.Nodira ijodi va hayotida Amir Umarxonning o`rni qanday bo`lgan?
7. Nodiraning farzandlari haqida gapiring
8.Nodira qaysi tilda yozgan g`azallariga Maknuna taxallusini qo`llagan?
II.“Dahrni imtihon qilib ket” g`azalini o`qish va tahlil jadvalini to`ldirish.
Kel ,dahrni imtihon qilib ket,
Sayri chamani jahon etib ket.
Bedardlarning jafolaridin
Faryod etib, fig`on etib ket.
Dunyo chamanini bulbulisen
Gul shoxida oshiyon etib ket
Ey ashk,ko`zimni maktabidin
Hayrat sabaqin ravon etib ket
Olam chamaniki bevafodur
Bir oh ila xazon etib ket
Ushshoq maqomi bo`stonidir
Azmi rahi bo`ston etib ket.
Maqsad na edi jahona kelding?
Kayfiyatini bayon etib ket
Fosh etma ulusqa ishq sirrin
Ko`ngulda ani nihon etib ket.
Kel ,ishq yo`lida ko`zlaringni
Ey Nodira ,durfishon etib ket.
Tahlil jadvalini to`ldirish
9
She`riy san`at
8
Vazn
7
Radif
6
Qofiyadosh
so`zlar
5
Qofiyalanish
tartibi
4
Hajm
3
Maqta`
2
Begona bayt
1
Matla`

---

turi
Darsning mustahkamlash bosqichida:
I.”Vasl uyin obod qildim”matla’li g’azalini ifodali o’qish va g’azalni g’oyaviy­badiiy tahlil qilish.
Vasl uyin obod qildim,buzdi hijron oqibat,
Seli g’amdin bu imorat bo’ldi vayron oqibat…
G’azal ishqiy mavzuda yozilgan.Unda hijron iztiroblari tasviri asosiy o’rin tutadi.Lirik qahramon yor
vasliga yetolmagani oqibatida chekkan dard­u g’amlarini turli badiiy tasvirlar orqali bayon qiladi.
II.Darslikdan tashqari shoirlar she’rlaridan ifodali o’qib,tahlil qilish va shoira hayotiga oid chizgilar
bilan qiyoslash.”Firoqnoma”musammati asosida:
Nazariy ma’lumot:O`zbek mumtoz she`riyatida she`riy shakllarni shakllantirishga xizmat qiladigan
“musammat” degan tushuncha ham bor.Bu arabcha so`z lug`aviy jihatdan “ipga terilgan marvarid”
degan ma`noni anglatadi.Uning istilohiy ma`nosi ham shundan kelib chiqadi.Ya`ni bu tushuncha she`r
baytlarining baytdan tashqari turlarini anglatuvchi ilmiy atama hisoblanadi.
Musammatlar yaratilishiga ko`ra 2 xil bo`ladi:
1.Mustaqil(ta`bi xud)musammatlar;
2.Tazmin(biror g`azal asosida –zaminida yaratilgan musammatlar)
Musammatlarning turlari quyidagicha bo`ladi:
1.Musallas­har bandi 3 misradan iborat
2.Murabba`­har bandi 4 misradan iborat
3.Muxammas­ har bandi 5 misradan iborat
4.Musaddas­har bandi 6 misradan iborat
5.Musabba`­har bandi 7 misradan iborat
6.Musamman­har bandi 8 misradan iborat
7.Mustasne`­har bandi 9 misradan iborat
8.Muashshar yoki mashru`­har bandi 10misradan iborat
III.Test sinovi:
1.Nodiraning forsiy devoni
A.”Devoni Maknuna”
C.”Devoni Komila”
C.”Firoqnoma”
D.”Devoni forsiy”
2.”Firoqnoma”musammatning qaysi janrida yozilgan?
A.Musamman
B.Musabba’
C.Murabba’
D.Muxammas
3.Garchi bor erdi musaxxar devlar farmonida,
Poymoli xayli mo’r o’ldi Sulaymon oqibat.
Baytda qanday san’at qo’llanilgan?
A.Irsoli masal
B.Tazod
C.Talmeh
D.Tashbih
4.Vasl uyin obod qildim,buzdi hijron oqibat,
Seli g’amdin bu imorat bo’ldi vayron oqibat.
Baytda qanday san’at qo’llanilgan?
A.Tanosub B.Talmeh
C.Tazod
D.Tashbih
5.Musamman…
A.Har bayti 5 misradan iborat she’riy janr
B.Har bayti 10 misradan iborat she’riy janr
C.G’azalning bir korinishi
D.Har bandi 8 misradan iborat she’riy janr
Javoblar:1.A
2.A
3.C
4.C
5.B
Uyga vazifa:Mustaqil o’qish uchun berilgan g’azallar ustida ishlash va g’azallardan birini yod olish.
O’quvchilar bilimini baholash.

---