Savol raqami 2

Savol raqami 5. Al-Xorazmiy (Al-Khwarizmi) matematika, astronomiya, dasturlash va boshqa koʻplab ilmiy sohalarda kashfiyotlar qilgan. U Al-Xorazmiyning ilmiy faoliyati, muhim maqolalari va kitoblari 8-10 asrlarda sodir boʻlgan Xorazm davlatida oʻz muvaffaqiyatini topgan.
Al-Xorazmiy matematikada, matematik kalkulyatorining ularni yechish usullarini, hisob-kitoblarni yaratgan. Uning "Hisob-kitobining usullari va xisoblagichlar" asari, muhim matematik usullarini koʻrsatadi va ularni oʻrganishning oson yoʻli boʻlib, zamonimizdagi son kalkulyatorlarining asosini tashkil etdi.
Astronomiya sohasida, Al-Xorazmiy yildizlarning koordinatalarini hisoblash uchun trigonometrik usullarni yaratgan. Uning kitobi "Majmuʻa fi al-Hisab al-Jabr va al-Muqabala" ("Jabr va Muqabala hisob-kitobi jamlanmasi") trigonometriya va astronomiya sohalaridagi eng muhim asarlardan biridir.
Al-Xorazmiyning birinchi dasturiy ta'minoti shaxsiy hisob-kitob mashinasi bo'lib, uning qanday ishlab chiqarilishi va ishlash prinsiplari, dasturiy ta'minotning shakllari hamda raqam tizimlarini koʻrsatgan.
Al-Xorazmiyning bu sohalarda kashfiyotlar qilishi, yaratgan yechimlari, usullari va savollar koʻplab ilmiy sohalar uchun odatdan oʻziga qoʻshilgan. Uning yaratgan yechimlar, usullar va savollar, yaxshi talabga ega boʻlgan dunyo ilmiy jamoalari, masalan, yunon, hind, rus, arap, yapon va boshqalar tomonidan oʻqib chiqilgan, oʻrganilgan va yaxshi bilimlarga aylanib kelayotgan.
Al-Xorazmiy matematikaga bir necha yangiliklar kiritgan. Uning "Hisob-kitobining usullari va xisoblagichlar" asari, matematikda kalkulyatorning qo'llanilishi haqida ilk xabarlaridan biri hisoblanadi. Bu asarida u, matematik amallarni yechish uchun algoritm yaratgan va xisob-kitob metodlarini tartibga solgan. Bu kitobda Al-Xorazmiy, bugungi kalkulyatorlarning asosini tashkil etgan toʻplamlikning va sanalarning qoʻshilish va ayirish uchun qoʻllanilgan dasturiy taʼminotni ham tavsiflashgan.
Al-Xorazmiyning yaratgan bu hisob-kitob usullari va kalkulyatorning muvaffaqiyati dunyoning boshqa mamlakatlariga keng tarqaldi. Mesoamerika muxlislaridan Olmeklar orasida bunga aloqador hisoblanadigan muhim fakt, Al-Xorazmiyning ishlaridan bahramand boʻlgan yapon olimlari tomonidan Mesoamerikaga yoʻnaltirilgan matematik yordam va usullarni keltirishdir. Bu matematik usullar, Olmeklarning hozirgi Meksika hududidagi imoratlarini qurish va raqam yozishda katta ahamiyat kasb etgan. Masalan, Olmeklar Meksikoda raqam sistemasini qoʻllashni boshladilar, va ularning yozuvi xonli 20-talik tizim edi, bundan tashqari 60-lik tizim ham mavjud edi, bu xolat esa Al-Xorazmiyning ishlarida koʻrgan 60-li va 20-lik tizimlariga kengroq oʻxshab-keladi.