Sayali sadiqova

Ay
 
ağılında
 ol rəsmə ki, yılduz.
Maraqlıdır ki, 
“ağıl”
sözü fars dilində də 
“ağel”
və 
“ağol”
şəklində 
“qoyun yatağı”
və 
“toyuq hini”
mənalarında işlənir . 
 
Ağmaq
- qalxmaq, yuxarı qalxmaq: 
 
Çün 
ağdı
 minbərə dirək qatından, 
Dirək i ŋ lədi anun firqətindən… 
Də ŋ iz mövc
urıcaq qopar buxarı, 
Aşağada ikən 
ağar
 yuxarı.
“Ağmaq”
sözü eyni mənada istər qədim türk mətnlərində , 
istərsə də orta yüzilliklərin Azərbaycan-türk yazılı abidələrində 
bol-bol işlənmişdir. Bu leksem dilimizin Füzuli şivəsində öz 
varlığını qoruyub saxlamışdır
1
. 
 
Alu
- axmaq, dəli, ağılsız: 
Aluluğu ŋ dan uyarsın 
aluya,
 
Qaçup yağmurdan uğrarsın toluya.
Nümunədə 
“alu”
sifəti ilə yanaşı, ondan düzəlmiş 
“aluluq”
(ağılsızlıq, axmaqlıq) isminin işlənməsi də qeyd edilməlidir. Bu 
leksemin əski variantı 
“alığ”
sifətidir. “Alu” sözü istər qədim 
türk mətnlərində, istərsə də XIII-XVI əsrlərə aid türk yazılı abidə-
lərində yuxarıdakı mənalarla yanaşı, 
“pis”
anlamında da işlən-
1
Azərbaycan dilinin dialektoloji lüğəti. Bakı, 1964, səh.21 

---

130 
mişdir. Söz bəzi mənbələrdə
 “aciz”, “dəyərsiz”, “aşağı”
mənala-
rında da işlənmişdir. Çağdaş türk dilində də bu söz “alık” şəklində 
yuxarıda qeyd etdiyimiz mənalarda işlənir . Qeyd edək ki, Şirazi 
bu beytində də yalnız türkmənşəli sözlərdən istifadə etmişdir.