SəFƏVİLƏr döVLƏTİ
Yüklə 2,18 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Müəyyər əl-məmalik
|
Münşi əl-məmalik –
“dövlət katibi”.V.F.Minorski qeyd edir ki, şah şurasının üzvü və sərəncamında xeyli mirzə ştatı olduğuna görə, münşi əl-məmalik nüfuzlu əyan idi 100 . O vaqiyə-nəvislə (məclis-nəvis) yanaşı şahın yazışmasının bir hissəsini idarə edirdi. Bu iki vəzifə arasında funksional fərq görmək çətindir. Vaqiyənəvis dövlət şurası (məclisi-i əla) iclaslarını sənədləşdirir, arxivi nizama salırdı. O, sarayın tarixşünası, şahın şəxsi katibi idi,şahın yerli hakimlər və xarici dövlətlərlə yazışmasını təşkil edirdi 101 . Münşi əl-məmalik və onun mirzələri şahın bütün məktublarında (pərva nəcət), fərmanlarda və digər rəsmi sənədlərdə müəyyən olunmuş tuğraları yerinə yetirirdilər 102 . İskəndər bəy Münşi I Şah Təhmasib dövrünün tanınmış münşi əl- məmaliklərindən aşğıdakıların adlarını çəkir: vəzir İsmayıl Şəmsəddin Zəkəriyyənin qohumu Məhəmmədi bəy Təbrizi Keçəçi; Mirzə Məhəmməd (Xacə Əli bəy Sorx Kirmaninin oğlu), II Şah İsmayılın dövründə vəzifəyə gəlmiş, Xudabəndənin dövründə isə, Mirzə Salman öldürüldükdən sonra mustoufi əl-məmalik olmuşdu; Qazi Abdulla Cüveyni və Xacə Əlaəddin Mənsur 103 . Onların hamısı şaha yaxın olan saray adamları sırasından çıxmışdı. “Təzkirət” göstərir ki, münşi əl- məmalik ilk Səfəvilər dövründə böyük nüfuza malik olmuşdur. Müəyyər əl-məmalik – “dövlətin əyar vuranı” dövlət miqyasında pul işinə rəhbərlik edirdi. Zərbxana müdiri – “zərrab-başı” ona tabe idi. Bu vəzifənin əhəmiyyəti belə bir faktla müəyyən olunurdu ki, zərbxana sikkə kəsmək hüququ üçün şaha müəyyən məbləğdə pul verirdi. Sikkə kəsmək hüququ üçün vergi “vacibi” adlanırdı. V.Minorskinin göstərdiyi kimi, onun miqdarı pul dövriyyəsinin nisbətlərindən asılı olurdu və onun 312 müəyyənləşdirilməsi olduqca incə məsələ idi. Çünki bir tərəfdən mümkün qədər daha çox gəlir götürülməsi arzu olunurdu, digər tərəfdən isə pulun dəyərinin azalması ticarətin pozulmasına və hətta iğtişaşlara da səbəb ola bilərdi 105 . Onun ölkənin hər yerindən olan nümayəndələri metal hasilatına nəzarət edirdilər. İlk Səfəvilər dövründə şahın xeyrinə alınan “vacibi” vergisinin miqdarı 1 misqal qızıl üçün 30 dinar, 1 misqal gümüş üçün isə 2 dinar idi. Sonrakı Səfəvilərdə vergi xeyli artırılmışdı 106 . Yüklə 2,18 Mb. Dostları ilə paylaş:
|