Қадимги Шарқ фалсафаси Хусусияти
Белгиси
Шарқ фалсафасининг ўзига хос
хусусиятларидан бири дунёвий,
мантиққа асосланган билимларнинг
диний мифологик қарашлар
билан аралашган ҳолда
намоён бўлишидадир.
Қaдимги шарқ фалсафасининг
ўзига хос белгиларидан
яна бири унда якка шахсларнинг
индивидуал фикрларига нисбатан
умумжамоа манфаатларини акс
эттирувчи умумжамоа руҳининг
уcтyворлик қилишидир.
Истеъдодли шахслар ана
шу руҳнинг ажойиб ифодаловчилари
бўлиб, тарих саҳнасига кўтарилганлар
.
TARQATMA MATERIALLAR 2
3
Қ
адимги дунё Шар
қ
ва
Ғ
арб фалсафаси муаммоларидаги фар
қ
лар
Шарқ
Ғарб
Натурфалсафа, онтология,
гносеология, методология, эстетика,
мантиқ, ахлоқ, сиёсат ва
ҳуқуқ муаммолари ўрганилади.
Ғарбда инсонга руҳий борлиқ
ёки одоб-ахлоқи орқали
мурожааат этилмайди,
балки борлиқ ва билишнинг
умумий тамойиллари сифатида
ёндашилади.
Диндан ажралишга ҳаракат қилади.
кўпроқ илмий методологияга таянади.
Қадимги Ғарб фалсафий таълимотларининг
бирортаси кенг тарқалган динлардан
бирига айланмади.
Ғарбда фалсафий категориялар
аппарати моҳият, миқдор, ўрин, жой,
ҳолат, ҳаракат ва ҳоказоларлар
билан белгиланади. Дастлаб улар ҳақида
Аристотелнинг “Категориялар”
китобида келтирилган.
Асосий эътибор инсон
муаммосига қаратилади;
Инсон муаммоси амалиёт,
одамларнинг ҳаёт фаолияти,
турмуш тарзи нуқтаи-назаридан
ўрганилади. Инсоннинг ўзлиги,
одоб-ахлоқи, ҳукмдорларга,
турли ёшдаги одамларга,
шунингдек, жамиятдаги
ижтимоий ҳолати турлича бўлганларнинг
амалий фаолияти билан боғлиқ
муаммолар ўрганилади.
Дин билан ўзаро алоқадорликда
ривожланади. Фалсафий оқим фалсафа
сифатида ҳам, дин сифатида ҳам намоён
бўлади (брахманизм, индуизм,
конфуцийчилик, зардўштийлик ).
Шарқда ўзига хос фалсафий
категориялар аппарати мавжуд (Инь – аёллик,
Янь-эркаклик асоси, Ци – уларнинг бирикмаси,
Сансара – жоннинг қайта гавдаланиши,
Ахурамазда- яхшилик, Ахриман - ёвузлик ).
8
