Sərbəst iş №7 Fənn: Tətbiqi Fizika Fakültə: Fizika-texnologiya

Milli Aviasiya Akademiyası



Sərbəst iş №7

Fənn: Tətbiqi Fizika
Fakültə: Fizika-texnologiya
İxtisas: Radiotexnika və telekommunikasiya mühəndisliyi
Qrup: 2542a
Tələbə: Sənan Ağacamalov
Müəllim: Əsədov Elşən
Mövzu: Optik pirometrlər

Optik pirometrlər bir cismin yaydığı işığın spektrini təhlil edərək onun temperaturunu ölçmək üçün istifadə olunan alətlərdir. Optik pirometrin işləmə prinsipi qara cisim radiatorunun maksimum emissiyasının dalğa uzunluğunun onun temperaturu ilə tərs mütənasib olduğunu bildirən Wien qanununa əsaslanır.

Optik pirometrlər adətən ölçülən cismin yaydığı işığı toplayan teleskopdan və işığı onun tərkib dalğa uzunluqlarına paylayan prizmadan və ya difraksiya ızgarasından ibarətdir. Daha sonra detektor müxtəlif dalğa uzunluqlarında işığın intensivliyini ölçür və bu məlumat obyektin temperaturunu təyin etmək üçün istifadə olunur.

Optik pirometrlərin üstünlüklərindən biri ondan ibarətdir ki, onlardan sobaların və ya yanma kameralarının daxili hissələri kimi çətin və ya təhlükəli olan obyektlərin temperaturunu ölçmək mümkündür. Bununla belə, onlar ümumiyyətlə kontakt termometrlərindən daha az dəqiqdirlər və dəqiqliyə ölçülən obyektin emissiya qabiliyyəti və havada toz və ya digər hissəciklərin olması kimi amillər təsir edə bilər.

Radiasiya və ya ümumi radiasiya pirometrləri, spektral şüalanma pirometrləri və nisbət pirometrləri də daxil olmaqla müxtəlif növ optik pirometrlər var.

Radiasiya və ya ümumi radiasiya pirometrləri həm görünən, həm də infraqırmızı şüalanma daxil olmaqla, obyekt tərəfindən buraxılan ümumi radiasiyanı ölçür. Onlar tez-tez metal emalı və şüşə istehsalı kimi dəqiq temperatur ölçmələrinin tələb olunduğu sənaye tətbiqlərində istifadə olunur.

Spektral şüalanma pirometrləri müəyyən dalğa uzunluqlarında obyekt tərəfindən buraxılan şüalanmanın intensivliyini ölçür.

Bu, temperaturun daha dəqiq ölçülməsinə imkan verir, çünki müxtəlif dalğa uzunluqlarında şüalanmanın intensivliyi obyektin emissiya qabiliyyəti və havada toz və ya digər hissəciklərin olması kimi amillərdən fərqli şəkildə təsirlənir.

Nisbət pirometrləri müxtəlif dalğa uzunluqlarında bir cismin yaydığı radiasiyanın intensivliyini ölçmək üçün iki detektordan istifadə edir. İki fərqli dalğa uzunluğunda radiasiyanın intensivliyini müqayisə edərək, bu pirometrlər dəqiq temperatur ölçmələrini təmin etmək üçün emissiyanın və digər amillərin təsirlərini kompensasiya edə bilər.

Ümumiyyətlə, optik pirometrlər müxtəlif sənaye və elmi tətbiqlərdə temperaturun ölçülməsi üçün faydalı vasitədir, lakin onların dəqiqliyinə bir sıra amillər təsir edə bilər və onlardan düzgün istifadə etmək və ölçmələrini düzgün şərh etmək vacibdir.

Optik pirometr ilə dəqiq temperatur ölçmələrini təmin etmək üçün məlum temperatur istinad mənbəyindən istifadə edərək cihazı müntəzəm olaraq kalibrləmək vacibdir. Ölçülən obyektin emissiya qabiliyyətini də nəzərə almaq vacibdir, çünki bu, müxtəlif dalğa uzunluqlarında yayılan radiasiya miqdarına təsir göstərir. Məsələn, parlaq bir metal obyekt darıxdırıcı və ya qaranlıq bir obyektdən daha az emissiyaya malik olacaq və bu, temperaturun ölçülməsinin düzgünlüyünə təsir göstərə bilər.

Optik pirometrlərin düzgünlüyünə təsir edə biləcək başqa bir amil havada toz və ya digər hissəciklərin olmasıdır. Bu hissəciklər ölçülən obyektin yaydığı radiasiyanı udur və ya səpə bilər və bu, temperaturun ölçülməsində səhvlərə səbəb ola bilər. Havadakı hissəciklərin təsirini minimuma endirmək üçün pirometrin optik sistemini təmiz saxlamaq və təmiz mühitdə ölçmə aparmaq vacibdir.

Ümumiyyətlə, optik pirometrlər geniş tətbiqlərdə temperaturun ölçülməsi üçün çox yönlü və faydalı vasitədir. Bununla belə, onların düzgünlüyünə bir sıra amillər təsir edə bilər və onlardan düzgün istifadə etmək və ölçmələrini düzgün şərh etmək vacibdir.

Sənaye və elmi tətbiqlərə əlavə olaraq, optik pirometrlər gündəlik həyatda da istifadə edilə bilər. Məsələn, onlar adətən yanğınsöndürənlər tərəfindən yanğının temperaturunu təyin etmək və yanan binaya girməyin təhlükəsiz olduğunu müəyyən etmək üçün istifadə olunur.

Optik pirometrlər dərinin və ya digər bədən toxumalarının temperaturunu ölçmək kimi tibbi tətbiqlərdə də istifadə edilə bilər. Bu məqsədlə bir növ optik pirometr olan infraqırmızı pirometrlərdən geniş istifadə olunur.

Son illərdə optik pirometrlərin texnologiyasında, o cümlədən portativ və əl pirometrlərinin, eləcə də temperaturu ölçmək üçün lazerlərdən istifadə edən pirometrlərin hazırlanmasında irəliləyişlər olmuşdur. Bu irəliləyişlər temperaturun ölçülməsini daha əlçatan və rahat etdi və optik pirometrlər üçün tətbiq dairəsini genişləndirdi.

Xülasə, optik pirometrlər bir cismin yaydığı işığın spektrini təhlil edərək onun temperaturunu ölçmək üçün istifadə olunan alətlərdir. Onlar geniş tətbiqlərdə temperaturun ölçülməsi üçün çox yönlü və faydalı vasitədir, lakin onların dəqiqliyinə bir sıra amillər təsir edə bilər və onlardan düzgün istifadə etmək və ölçmələrini düzgün şərh etmək vacibdir.