Sh. Sodiqova

Т.: 
«Sharq». 
1997.
7. K adirova F.R., K adirova R .M ., Vaxobova F.N. K onsepsiya doshkolnogo obrazovaniya 
R espubliki U zbekistan. - T: “ Fan va tex nologiyalar", 2011. - 4 - b .
11

---

- sanitariya-gigiena. profilaktika va sog'lom lashtirish tadbirlarini 
m uolajalari ustuvor ravishda am alga oshiriladigan sog ‘lom lashtiruvchi 
bolalar b o g ‘chasi;
- aralash turdagi m aktabgacha ta'lim muassasalari.
M azkur m aktabgacha ta 'lim turlari ota-onalar tom onidan tanlanadi.
O 'zbekiston R espublikasida 
maktabgacha t a ’limni rivojlantirish
m aqsadi
quyidagilarda aks etadi:
1) m aktabgacha ta 'lim m uassasalarining maqomini oshirish;
2) ota-onalam ing talab va takliflarini inobatga olgan holda. m aktab­
gacha ta ’lim m uassasalarining xilma-xil turlarini rivojlantirish uchun 
sharoit yaratish.
Q o ‘yilgan m aqsadga erishish uchun quyidagi vazifalarni m uvafaq- 
qiyatli hal etish zaruriyati mavjud:
1) m aktabgacha ta'lim m uassasalarining davlat tizim ini saqlab qolish;
2) m aktabgacha ta' limga q o ’y iladigan Davlat talablarini aniqlashtirish;
3) m aktabgacha ta'lim n in g yangi m azmun va texnologiyasini ishlab 
chiqish;
4) variativlik, ochiqlik, oila, maktab vam ahalla hamda nodavlat tashki- 
lotlar bilan ham korlikni tashkil etish tam oyiliga muvofiq m aktabgacha 
ta ’lim m uassasalarining tashkiliy tuzilishiga o'zgartirishlar kiritish;
5) jam iyat rivojlanishi bilan bog'liqlikda qo'yiladigan talablar va 
shart-sharoitlardan kelib chiqib m aktabgacha ta ’limning o ‘z vaqtida va 
m uvafaqqiyatli m oslashuviga erishish;
6) m aktabgacha ta ’lim dagi o'zgarishlarga tezda m oslasha oladigan 
m aktabgacha ta ’lim m uassasasi uchun kadrlar tayyorlashning tizimini 
takom il-lashtirish.
O 'zbekiston Respublikasi ta ’lim tizimi- 
a ^ta igac a ta lm 
njn ^ binnchi _ m aktabgacha ta ’lim rivojining
P ^ 
zam onaviy bosqichi qator o'zg arish lar bilan
tavsiflanadi: m aktabgacha ta ’lim ochiq turdagi ta ’lim m uassasasi sifatida 
shakllandi; m aktabgacha ta ’lim m uassasalarining eng muhim funksiya- 
si bolalarning hayotiy faoliyatini m uhofaza qilish va salom atligini 
m ustahkam lash; tarbivalanuvchilarni m aktab ta ’limiga m uvafaqqiyatli 
tayyorlash va boshqalar. Shuningdek, bugungi kunda respublikam izda 
xilma-xil (yasli, bolalar b o g 'ch asi, bolalar bog’chasi-boshlang’ich m ak­
tab, davlatga qarashli v ax u su siy ) turdagi m aktabgacha ta ’lim muassasalari 
ham faoliyat yuritmoqda.
12

---

1997-yilda YuNESKO qaroriga k o ‘ra, m ak tabgach a ta'lim n in g na­
zariy asoslarini qayta ko‘rib chiqish zaruriyati bilan asoslangan “m ak­
tabgacha ta 'lim ” atam asi qabul qilindi. A n a shunday asosdan kelib 
chiqqan holda 2 0 1 1-yilda respublikam izda m aktabgacha ta ’lim rivojining 
asosiy yo'nalishlari, m aqsad va vazifalari. tam oyillarini o ‘z ichiga olgan 
"M aktabgacha ta ’lim K onsepsiyasi” ishlab chiqildi.
0 ‘zbekiston R espublikasining "M aktabgacha ta ’lim K onsepsiyasi” 
uch bosqichda am alga oshiriladi:
I bosqich - qonunchilik faoliyatiga doir - 2 0 1 2 -2 0 14-yillar.
II bosqich - tashkiliy-am aliy - 2 0 1 5 -2 0 1 7-yillar.
III bosqich - yakuniy - 2018-2020-yillar.
“M aktabgacha ta ’lim K onsepsiyasi” m aktabgacha ta ’lim yo'nalishi 
bo'yicha alohida yoritib o 'tilgan 0 ‘zbekiston R espublikasiK onstitutsiyasi, 
O 'zbekiston R espublikasining “Ta'lim to ‘g ‘risida”gi Qonuni, Kadrlar 
tayyorlash milliy dasturi va boshqa m e’yoriy-nuquqiy hujjatlar asosida 
ishlab chiqilgan boTib, unda respublikam izda m aktabgacha ta ’limni 
rivojlantirishning zamonaviy yo'nalishlari o ‘z aksini topgan.
M azkur konsepsiya 
beshta bo'lim ni
o 'z ichiga olgan b o'lib , kirish 
(pream bula), asosiy qism (konsepsiyaning asosiy m azm uni), m aktabgacha 
ta' lim tizim ining tuzilishi, m aktabgacha ta ’ lim m uassasalarining dasturiy- 
uslubik ta ’minoti, m aktabgacha ta'lim da pedagogik texnologiyalarni 
tatbiq etish m asalalari yoritib berilgan.
“M aktabgacha ta ’lim K onsepsiyasf'ning bosh g'oyasini shaxsga 
yo'naltirilgan ta ’limni am alga oshirish tashkil etgan. Ana shu asosdan 
kelib chiqqan holda m aktabgacha ta'lim d a ta ’lim -tarbiya ishlarini tashkil 
etishga doir zam onaviy yondashuvlar sifatida ijtim oiy-pedagogik, 
gnoseologik (bilishga doir), psixologik, akm eologik kabilarga alohida 
e'tib o r qaratish, ulardan yaxlit tarzda foydalanish bayon etilgan.
Shuningdek, Konsepsiyada m aktabgacha ta ’limning asosiy ik k ita - 
didaktik va uslubik m odellarining mohiyati ham chuqur va etarlicha 
yoritib berilgan. Har ikkala model ham shaxsga yo'naltirilgan ta ’lim 
texnologiyalari nuqtayi nazaridan asoslab berilgan bo'lib. ularning asosiy 
tam oyillari, ta 'lim vositalari, bosqichlari ham da pedagog va bolalarning 
o ‘zaro harakati turlari aniq k o'rsatib berilgan.
Konsepsiyaning uchinchi - “M aktabgacha ta ’limning tuzilishi” b o ‘- 
limida m aktabgacha ta ’lim m uassasalarining turlari, tabaqalashtirilgan 
yondashuv asosida m aktabgacha ta’lim m uassasalarida guruhlarni shakl-
13

---

lantirish, ularni zarur jih o zlar bilan ta'm inlash, m azkur t a ’ lim m uas­
sasalarida ijtim oiy v a psixologik xizm atni y o ‘lga q o ‘yish, m ak tab g ach a 
ta ’lim m uassasalari uchun tarbiyachilar tayyorlash tizim i, m ak tab gacha 
ta ’lim m uassasasi xodim larini qayta tayyorlash va m a la k a s in i oshirish 
m asalalariga alohida e’tibor qaratilgan.
K onsepsiyada m aktabgacha ta ’lim m uassasalarida asosiy e ’tibor qara- 
tilishi lozim b o ig a n guruhlarni tashkil etishning tab aq a lash tirilg an yon- 
dashuvga asoslangan quyidagi m aqbul varianti taqdim etilg an :
- ilk yosh guruhida - 8 -1 0 bola
- ilk yoshdan uch yoshgacha - 10-14 bola
- uch yoshdan besh yoshgacha - 14-20 bola
- besh yoshdan yetti yoshgacha guruhda - 2 0 -2 5 bola
- turli yoshdagi tarbiyalanuvchilardan tashkil topgan g u ru hd a: 10-12 
ta bolaning qam rab olinishi m aqsadga muvofiq.
Shuningdek, K onsepsiyada ta ’kidlab o'tilganidek, m ak tab g a ch a ta ’­
lim m uassasalarini narsa-buyum lar bilan jihozlashda m illiy -etn ik, m od- 
diy va m a’naviy qadriyatlar uyg'unligiga erishish lozim . C h u n k i aynan 
m aktabgacha ta ’lim yoshidan boshlab boiada m a’n av iy -a x lo q iy qiyofa 
shakllana borib, uning har tom onlam a uyg‘un riv o jlan ish ig a tam al toshi 
qo'yiladi.
M aktabgacha ta ’lim m uassasalarida psixologik va ijtim o iy xizm atning 
birga olib borilishi tarbiya sam aradorligini ta ’ m inlashga x iz m a t qiladi. Psi­
xologik xizm at bolaning har tomonlama,. psixik v a shaxsiy rivojlanishiga 
imkon bersa, ijtim oiy xizm at esa bolaning sotsium (ta ’lim m uassasasi, 
oila va m ahalla)dagi tarbiyasi, rivojlanishi va to ‘liq ijtim oiylashuvini 
ta ’m inlashga doir shart-sharoitlar yaratadi.
“M aktabgacha ta ’lim K onsepsiyasi”da belgilab b e rilg a n yana bir 
m uhim vazifa m aktabgacha ta ’lim m uassasalarining d astu riy-uslub ik ta ’- 
m inotini takom illashtirishdir. Yaratilishi lozim b o ig a n dasturiy-uslubik 
m ajm ua m aktabgacha ta iim g a q o ‘yilayotgan talablar, bolalar bilan 
ishlash, ularni rivojlantirishning asosiy y o ‘nalishlarini a m alg a oshirishni 
ta ’m inlashi zarur. M azkur m ajm uada tarbiyachilar v a m ak tabg ach a ta ’ lim 
sohasida faoliyat yurituvchi boshqa m utaxassislar u c h u n yangi avlod 
darslik v a о 'q u v q o ilan m alari o ‘rin egallashi kerak.
14

---