Shakllanishi

 

3.2 “Writer H and X dasturining ishlash prinsipi va ahamiyati

 

Bugun kompyuter lingvistikasi fani jadal sur’atlarda rivojlanib bormoqda. 

Ushbu  fan  doirasida  “Avtomatik  tahrir”  yo‘nalishi  ham  shakllangan  bo‘lib, 

unda  asosan  kompyuter  vositasi  orqali  matn  muharrirlaridagi  xatolar  tahrir 

qilinadi.  O‘zbek  tilidagi  matnlarni  tahrir  qilish  bugungi  kungcha  inson 

mehnati  bilan  amalga  oshirilib  kelinmoqda.  Bu  matnlarni  tahrir  qilishga 

ketadigan  vaqtning  oshishiga,  iqtisodiy  xarajatlarning  ortishiga,  inson 

tomonidan  qilinadigan  xatoliklarga    olib  keladi.  Avtomatik  tahrir  dasturi 

                                                                                                                                                                                           

 

 

---

 

 

61 

doirasida yaratilgan “Writer H and X” dasturi bu borada qilingan ishlarning 

amaldagi namunasi hisoblanadi. 

Bundan tashqari, biz Word dasturidagi matnlarni tahrir qiluvchi Writer H 

and  X  dasturi  va  uning  imkoniyatlarini  ko‘rsatib  berishga  harakat  qilamiz. 

Ushbu  dastur  orqali  matnda  H  va  X  harflarini  almashtirib  qo‘llash  bilan 

bog‘liq  muammolarni  bartaraf  qilishimiz  mumkin.  Shu  o‘rinda  dastur 

imkoniyatlariga alohida to‘xtalib o‘tishimiz lozim:  

Dastur bazasiga yangi so‘zlarni kiritish; 

 

Dastur  imkoniyatlarini  kengroq  ochishga  xizmat  qiladi.  Yana  shuni  ham 

aytish  kerakki  dastur  faqat  lotin  alifbosidagi  sozlarni  kiritish  va  tekshirishga 

mo‘ljallangan.  

 

---

 

 

62 

Mavjud so‘zni muqobili yoki to‘g‘ri variantdagisi bilan almashtirish; 

Lug‘at oynasi bilan ishlash; 

  

 

Ushbu  dasturning  lug‘at  bazasi  mavjud  bo‘lib  unga  cheklanmagan 

miqdorda “Xx” va “Hh” harflari qatnashgan so‘zlarni kiritishimiz mumkin. 

 

Word matn muharririda yozilgan matnlarni dastur yordamida tekshirish; 

H va X harflari xato qo‘llangan so‘zlar bilan tanishish; 

Dasturning  afzalliklaridan  yana  biri  shuki,  dastur  “X”  va  “H”  harflari 

qatnashgan  so‘zlarni  avtomatik  tarzda  to‘g‘irlamay,  balki  xato  yozilgan 

so‘zlarni  user  yani  foydalanuvchiga  ko‘rsatib  beradi.  Bu  dasturning 

afzalliklaridan  biridir  desak  xato  bo‘lmaydi.  Sababi,  agar  dastur  user  yo‘l 

qo‘ygan xatolarni ko‘rsatmasdan to‘g‘irlab ketsa bu o‘sha xatolarga davomli 

---

 

 

63 

ravishda  takrorlanishiga  olib  keladi.  Bu  esa  savodsizlik  darajasini  oshirib 

yuboradi. Shu sababli ham dasturga xatolar bilan tanishish oynasi kiritilgan. 

 

 

 

 

 Yuqorida aytib o‘tilgan, Writer H and X dasturidan unumli  foydalangan 

holda, o‘quvchi o‘zi tuzgan matnlarni dastur yordamida to‘g‘rilashi mumkin. 

Bunda o‘quvchilar bilimini kompyuter orqali odilona baholay oladi. Shu bilan 

birga, ushbu dastur o‘quvchilar nutqini rivojlantirishda ham katta ahamiyatga 

ega.  Ushbu  dastur  ayniqsa  mustaqil  til  o‘rganuvchilar  uchun  ham  foyda 

beradi.  Shunday  ekan,  biz  bu  dasturlardan  samarali  foydalanishimiz  va 

---

 

 

64 

o‘quvchilar  bilimini  axborot  kompyuter  texnologiyalari  (AKT)    orqali 

mustahkamlashimiz kerak.