Sharq mumtoz adabiyoti shoirlari ijodida jonlantirish va



Yüklə 98,05 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə4/6
tarix27.12.2023
ölçüsü98,05 Kb.
#199963
1   2   3   4   5   6
Qayumov

Хорижий филология.
№2, 2017 йил
 
74 
muvaffaq bo‗lgan. Bashshori Marvaz
iy 
qasidasining 
qisqacha 
mazmuni 
quyidagicha: 
bir kuni shoir boqqa borib uzum 
ishkomlarida ―qorachadan kelgan yashil 
sochli‖ kelinchaklar, ya‘ni uzum sinchalarini 
ko‗rib zavqlanadi. Shoirning nazarida uzum 
sinchalari Zang (qora) shohning qizlari kabi 
ko‗rinadi va ularning boshlari yashil ro‗mol 
bilan o‗ralgan.Ular har joy har joyda muallaq 
turib onalarini emadilar. Shoir havas ila 
ularning har biriga qo‗l tekkizib zavqlanadi, 
ammo 
uzoqdan 
bog‗bon 
shoirini 
―kelinchaklar‖ uzum navdalari bilan birga 
ko‗rib oru nomusi qaynab g‗azabga minadi. 
Bog‗bon 
shamshirni 
qo‗liga 
olib, 
kelinchaklarni latif bo‗ynidan tutib tomirlarini 
kesa 
boshlaydi. 
Bog‗bon 
jahl 
bilan 
kelinlarning yashil liboslarini yirtib, ularni 
yerga qarab yotqizadi. Keyin ularni oyog‗i 
bilan qattiq tepib, jonlarini sug‗urib olishni 
boshlaydi, shunda kelinlarning terilari shilinib 
zolim 
bog‗bon 
qo‗lida 
jon 
bera 
boshlaydilar.Tepib–tepib urishlardan so‗ng 
joni chiqqan ―kelinlar‖ tanalaridan qon sizib 
chiqib, uzumzor o‗rtasida kovlangan hovuzni 
qon bilan to‗ldiradilar. Bog‗bon yana o‗sha 
jahl 
va 
g‗azab 
bilan 
qatl 
etilgan 
kelinchaklarning qonlarini katta tosh orasiga 
olib borib to‗kadi, o‗sha tosh ustiga muhr 
qo‗yib mahkamlaydi va besh oy davomida 
ulardan biron marotaba ham xabar olmaydi. 
Shu bilan tabiatda bahor ayyomi kelib
bog‗bon uydan may va gulob isini tuyib, 
muhrlagan tosh va undagi ichimlik yodiga 
tushib, toshdan borib muhrni oladi.
On xo„shae bin fitoda bar o„ barghoi 
sabz, 
Ham 
didanash 
xu
j
astayu 
ham 
xo„rdanash 
Ro„ze shudam ba raz, ba nazari du 
chashmi man 
Xira shud az a
j
oibi alvon, ki bingarand. 
Didam siyohro„yu aro„soni sabzmo„y, 
K-az g„am dilam ba didani eshon 
biyoramid. 
Guf
i
, ki shohi Zang yake sabz chodare 
Bar 
duxtaroni 
xesh 
ba 
amdan 
bigustarid.
[ 2: 216-217]
 
Bashshori Marvaziy shu yo‗l bilan 
may-sharob tayyorlash jarayonini yuksak 
badiiyat bilan bayon etib, oddiy ishlab 
chiqarish holatini ajoyib syujetga aylantiradi.
Tashxis va jonlantirish san‘ati X-XI
asrlar boshqa bir qator shoirlari ijodiyotida 
ham ko‗p uchraydi. Mazkur davr shoirlari 
ijodiyotida tashxis va jonlantirish san‘ati 
asosan 
tabiat 
manzaralarini 
tasvirlash 
jarayonida foydalaniladi. Masalan, Farrux
iy 
Siistoniyning bir g‘azalida shoir tashxis va 
jonlantirish san’ati vositasida fazoviy jism-
Oyning 
insonga 
xos 
xususiyatlarini 
ifodalab, uni Quyoshga oshiq tarzida 
tasvirlaydi

Z-oftob 
j
udo bud moh chandin shab, 
Hamedavid ba gardun bar oftob talab. 
Hamida gasht zi hi
j
ronu zard gashta zi 
g„am, 
Nizor gashta zi ishqu gudoxta zi taab

6:75.] 
Yuqoridagi 
baytlarda 
Oyning 
Quyoshga 
oshiq 
bo‗lib, sevib qolishi
ma‘shuqaning ishq hijronida oshiqning g‗amu 
g‗ussalarga mubtalo bo‗lish voqeasi bayon 
etiladi. Oy o‗z ma‘shuqasi ishqida yonishi 
natijasida, ko‗plab uqubatlarga duchor bo‗ladi
va rangi za‘faron bo‗lib, bemor odamga 
aylanadi. Mazkur baytlarda shoir tashxis va 
jonlantirish san‘ati vositasida tabiiy hodisa 
sanalmish Oyning tutilishi va bir necha kun 
insonlar nazaridan chetda qolishini yuksak 
badiiy mahorat bilan tasvirlaydi. G‗azalda Oy 
o‗z ma‘shuqasi vasliga etib shodu xurram 
bo‗lib, ishq sururidan mast bo‗lishi ham 
tasvirlangan. Buning natijasida Oyning o‗z 
ma‘shuqasi Quyosh diydoriga etishganidan 
boshqa fazoviy jismlar, ya‘ni yulduzlar ogoh 
bo‗lib, Quyosh va Oy xursandchiligiga 
qo‗shilib, ularga hamrohlik qiladilar: 
Chu oftobtalab nazdi oftob rasid, 
Nishot kardu tarab kardu bud 
j
oi tarab. 
Furo„ nishast bar oftobu ravshan kard 
Ba ro„i ravshani o„ chashmi tirai chu 
shab. 
Chu mohi dilshuda ba oftobi ro„y 
Guzor kard bad-in dar hame du ro„zu 
du shab
[ 6:75].
 



Yüklə 98,05 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin